Στην Ελλάδα κατά καιρούς έχουν γίνει προσπάθειες περιβαλλοντικής και αειφόρου ανάπτυξης, αλλά λόγω του ότι στερείται μηχανισμών εφαρμογής τους, τα βήματα είναι αργά και η απροθυμία του κράτους να τα υποστηρίξει ιδιαίτερα εμφανής. Η Ελλάδα είναι και από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες με συνταγματική πρόβλεψη σχετική με το περιβάλλον. Έτσι σαν απαρχή για την περιβαλλοντική πολιτική στο ελληνικό πλαίσιο θεωρείται το έτος 1975, όταν το Νέο Σύνταγμα υπήγαγε την προστασία του φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος στον κύκλο των κρατικών υποχρεώσεων (Άρθρο 24 του Συντάγματος). Το Άρθρο 24 περικλείει μία σειρά νομοθετικών περιβαλλοντικών διατάξεων σύμφωνα με τις οποίες η προστασία του περιβάλλοντος είναι υποχρέωση του κράτους και έχει χρέος να λαμβάνει μέτρα προληπτικά και καθοριστικά για αυτό. Η Ε.Ε. θέλει να εφαρμόσει μία ασφαλή στρατηγική, κρίνοντας αναγκαία την λήψη και ένταξη περιβαλλοντικών νομοθετικών πράξεων στο Ελληνικό Δίκαιο με αυτοσκοπό της την επίτευξη των σχεδίων της για περαιτέρω μακρόπνοη αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προβλημάτων στην Ευρώπη.
Σημαντικός κρίνεται ο τομέας διαχείρισης των επικίνδυνων αποβλήτων από την Ε.Ε θεσπίζοντας μία σειρά από οδηγίες. Η Οδηγία 75/442/ΕΟΚ αναφέρεται στη διαχείριση των αποβλήτων ενώ η Οδηγία 98/689/ΕΟΚ εξειδικεύεται στο αντικείμενο των επικίνδυνων αποβλήτων.
Απαραίτητο εργαλείο της περιβαλλοντικής πολιτικής είναι οι ετήσιες απογραφές εκπομπών αερίων βλαβερών για την ατμόσφαιρα. Οι πληροφορίες που δίνονται αφορούν την χρονική εξέλιξη των αέριων εκπομπών, λαμβάνοντας σαν σημείο αναφοράς ένα συγκεκριμένο έτος βάσης. Έτσι, υποβοηθούν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων για τα μέτρα πρόληψής τους. Το Πρωτόκολλο του Κιότο το οποίο έχει σαν στόχο την μείωση των εκπομπών αερίων κατά 5% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 τέθηκε σε ισχύ το 2005. (www.ypeka.gr ).
Βασικός μοχλός μίας σωστής περιβαλλοντικής πολιτικής αποτελεί και ο Χωροταξικός Σχεδιασμός. Στόχος της χωροταξίας είναι η παροχή ισότιμης πρόσβασης όλων των πολιτών σε βασικές υπηρεσίες, εξυπηρετήσεις και υποδομές, προωθώντας τον συντονισμό ανάμεσα σε διαφορετικούς πολιτικούς τομείς, ακολουθώντας βασικές αρχές αειφόρου ανάπτυξης, συμβάλλοντας μεθοδικά στην ισορροπία της ανταγωνιστικότητας, της κοινωνικής συνοχής και της ποιοτικής περιβαλλοντικά ζωής. Οι κεντρικοί στόχοι του Χωροταξικού Σχεδιασμού προσδιορίζονται με βάση την αξιολόγηση των αναγκών της χώρας και των επί μέρους περιοχών.
Άλλο ένα ελπιδοφόρο περιβαλλοντικό μήνυμα έρχεται με την περιβαλλοντικό δίκτυο Νatura 2000 στην προσπάθεια διατήρησης της περιβαλλοντικής ισορροπίας και της βιώσιμης ανάπτυξης. Για τον σωστό σχεδιασμό και την εφαρμογή μίας ενιαίας περιβαλλοντικής ισορροπίας είναι σημαντική η διατήρηση των φυσικών οικοτόπων και της άγριας χλωρίδας και πανίδας στα εδάφη όλων των Ευρωπαϊκών κρατών μελών (Οδηγία 9342 / ΕΟΤ). Αποτελείται από δύο κατηγορίες, τις Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) (Special Protection Areas – SPA), ζώνες διατήρησης των άγριων πτηνών και τους Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) (Sites of Community Importance – SCI). Στην Ελλάδα χαρακτηρίστηκαν 202 ΖΕΠ και 241 Τόποι Κοινοτικής Προστασίας εκ των οποίων οι δύο είναι ακόμη προτεινόμενοι.
* Ο Μάνος Νικολουδάκης είναι Μηχανικός Περιβάλλοντος, M.Sc, προϊστάμενος Τμήματος Περιβάλλοντος Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου, πρόεδρος ΕΜΔΥΔΑΣ Δυτικής Κρήτης