Μόλις έξι χρόνια έχουν περάσει από την πρωτοχρονιά του 2009, όπου και πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια της νέας πλατείας στην περιοχή της Παλιάς Πόλης. Μια πλατεία στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της πόλης, που ήλθε να αντικαταστήσει την πάλαι πότε πλατεία Τίτου Πετυχάκη και η οποία αποτελεί μέχρι και σήμερα τη μεγαλύτερη του Ρεθύμνου.
Μαζί θα περάσουμε από το κατώφλι μιας από τις τέσσερις εισόδους της, αυτής με την θολωτή πύλη, και θα διασχίσουμε την πλατεία Μικρασιατών.
Η αρχική εντύπωση που αποκόμισα όταν την πρωτοαντίκρισα θα έλεγα πως ήταν αρκετά θετική. Το πρώτο πράγμα που κέντρισε το βλέμμα μου, ήταν η εικόνα του Δημοτικού Σχολείου. Οι φωνές των μικρών παιδιών, που έπαιζαν στο προαύλιο, έφταναν στα αυτιά μου καθώς διέσχιζα το πλακόστρωτο, χαρίζοντάς μου μια ιδιαίτερα εύθυμη και ευχάριστη διάθεση. Πλησίον του σχολείου υπάρχει και μια μικρή παιδική χαρά, όπου οι γονείς πηγαίνουν με τα παιδιά τους για να περάσουν τον ελεύθερο χρόνο τους τα κυριακάτικα πρωινά. Αξίζει να σημειώσω ότι η πλατεία έχει το προνόμιο να οριοθετείται από σημαντικά ιστορικά κτίρια, όπως είναι το Ωδείο και το Λαογραφικό Μουσείο της πόλης, τα οποία ως μνημεία αποτελούν πόλο έλξης για αρκετούς επισκέπτες, ντόπιους ή τουρίστες.
Γρήγορα όμως παρατήρησα πως η πλατεία στο σύνολό της είχε ένα ιδιαίτερα μουντό χρώμα, εκείνο του μπετόν και του τσιμέντου. Αν εξαιρέσουμε ένα μικρό σημείο στο πίσω μέρος της, η πλατεία στερείται πρασίνου. Όμως ακόμη πιο γρήγορα συνειδητοποίησα πως αυτό ήταν ίσως το μικρότερο από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο χώρος αυτός.
Βανδαλισμοί και σκουπίδια όλων των ειδών βρίσκονταν παντού, όπου κι αν κοιτάξεις. Το σιντριβάνι που υπάρχει στο κέντρο της είναι κατεστραμμένο και εκτός λειτουργίας, αποτελώντας πλέον ένα εντελώς άχαρο κατασκεύασμα. Οι κρήνες είναι επίσης κατεστραμμένες. Οι τουαλέτες… θα αρκεστώ μόνο να αναφέρω πως δεν είναι επισκέψιμες.
Και βέβαια, τα γκράφιτι «κοσμούν» μέχρι και την τελευταία επιφάνεια και γωνία του χώρου συμπεριλαμβανομένων φυσικά και των μνημείων, που σε καθημερινή βάση βρίσκονται τελείως εκτεθειμένα έχοντας αποτελέσει έρμαια των «εικαστικών και καλλιτεχνικών ανησυχιών» μερίδας νέων. Τα γκράφιτι είναι μια μορφή τέχνης που γίνεται προκειμένου να διακινηθούν ιδέες και να δώσουν χρώμα, ομορφαίνοντας άχαρες τσιμεντένιες ή σιδερένιες επιφάνειες. Δεν είναι σε καμία περίπτωση οι αντιαισθητικές μουτζούρες, οι βρισιές και τα όποιου είδους και φύσης συνθήματα και ειδικά όταν αυτά βρίσκονται πάνω σε ιστορικά μνημεία. Με εξαίρεση ένα και μοναδικό καλό σημάδι γκράφιτι, τα περισσότερα που εντοπίζονται στην πλατεία, αποτελούν μια μάζα από μελάνι που το μόνο που καταφέρνουν είναι να χαλάνε την αισθητική. Αλλά τα υβριστικά ή πολιτικά σχόλια που είναι ντυμένα με τον μανδύα του γκράφιτι εκτός από το ότι εντοπίζονται μέχρι και πάνω στα μνημεία, βρίσκονται και σε απόσταση αναπνοής από το Δημοτικό Σχολείο με ότι μπορεί αυτό να σημαίνει για τα «μηνύματα» που παίρνουν οι μικροί μαθητές.
Δεν μπορώ να μην αναφερθώ και στον υπέροχο, παρακείμενο μιναρέ, ο οποίος είναι στον… νάρθηκα, αναμένοντας χρόνια ολόκληρα την αναστήλωσή του.
Είναι αναγκαίο να γίνουν προσπάθειες και από τη μεριά της Δημοτικής αρχής αλλά και από εμάς τους ίδιους τους πολίτες που ζούμε στο Ρέθυμνο, έτσι ώστε η πλατεία να προστατευτεί αλλά και να αναδειχθεί.
Ο τακτικός καθαρισμός, η φύλαξη της πλατείας, η επιδιόρθωση των φθορών, είναι ευθύνη των δημοτικών υπηρεσιών.
Όμως και η τοπική κοινωνία έχει ευθύνη να προστατεύσει τον κοινόχρηστο χώρο, και να διαφυλάξει την περιουσία της. Και με τον όρο «περιουσία» δεν εννοώ φυσικά μόνο την πλατεία αυτή καθεαυτή. Εννοώ και την πολιτισμική κληρονομιά, δηλαδή τα μνημεία που την περικλείουν.
Η πλατεία Μικρασιατών, κατά την άποψή μου, έχει και την ανάγκη να αποκτήσει ένα συγκεκριμένο χαρακτήρα. Ακόμα και μετά από έξι χρόνια, δεν υπάρχει ούτε ένα άγαλμα ή μια προτομή τοποθετημένη, που να θυμίζει προσφυγιά και χαμένες πατρίδες και να σχετίζεται με το όνομα που της δόθηκε.
Ο χώρος αυτός, στην καρδιά του ιστορικού κέντρου, μπορεί να είναι και πρέπει να γίνει ένας πραγματικός χώρος αναψυχής, ένα στολίδι για το Ρέθυμνο.
