Κάθε φορά που έβλεπα να αναδεικνύεται μια μορφή του Ρεθύμνου από την πένα της δημοσιογράφου Εύας Λαδιά, αναρωτιόμουν πότε επιτέλους θα ασχοληθεί κάποιος και με την ίδια. Γιατί δεν είναι μικρό το έργο που μας έχει παρουσιάσει η γνωστή δημοσιογράφος δεκαετίες τώρα. Κι ενώ συνηθίζεται να γίνονται αναφορές για πρόσωπα που είναι στην επικαιρότητα για την Εύα δεν είδα κάτι ιδιαίτερο όπως της αξίζει.
Κάθε φορά που της ζητούσα να μου δώσει στοιχεία το απέφευγε συστηματικά, επειδή παραμένει χαμηλών τόνων και δημιουργεί για τη χαρά της δημιουργίας και όχι για προσωπική προβολή.
Μέχρι που βρήκα στοιχεία από μια εκτενή εργασία από τον αείμνηστο Αλκιβιάδη Μαυράκη με την ευκαιρία της βράβευσης της από το Σύλλογο Περβολιανών – Μισσιριανών της Αθήνας, και μπορώ σήμερα και με την ευκαιρία της βράβευσής της από τον Σοροπτιμιστικό Όμιλο να κάνω μια αναφορά στην δημοσιογράφο, λογοτέχνιδα, συγγραφέα, ιστορική ερευνήτρια Εύα Λαδιά.
Γεννήθηκε στο Κερατσίνι του Πειραιά στις 3 Μαρτίου 1953
Πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια. Οι τραυματικές εμπειρίες που βίωσε την έκαναν ιδιαίτερα ευαίσθητη στον ανθρώπινο πόνο. Από το δημοτικό σχολείο έδειχνε το λογοτεχνικό της ταλέντο, ιδιαίτερα στην ποίηση. Στη Β’ Γυμνασίου ένας καθηγητής της, ο θεολόγος και συγγραφέας Διονύσιος Μπατιστάτος, της ζήτησε να γράψει κάτι για το περιοδικό που εξέδιδε. Κι εκείνη ανταποκρίθηκε με ένα άρθρο για το προπατορικό αμάρτημα.
Ο καθηγητής εντυπωσιάστηκε από το αποτέλεσμα και της ζήτησε συστηματική συνεργασία. Από αυτή την ενασχόληση η Εύα ξεκίνησε να γράφει και διηγήματα.
Διακρινόταν κάθε χρόνο στις σχολικές επιδόσεις της κι όπως αναφέρει ο Δημήτρης Τζανακάκης σε ένα αφιέρωμά του μετά από βράβευση της Εύας στην ποίηση, η καλή συνάδελφος είχε από μικρή χαράξει τον επαγγελματικό της δρόμο. Έτσι που οι συμμαθητές της την αποκαλούσαν από τότε δημοσιογράφο.
Η Εύα μεγάλωσε σε μικρασιάτικο περιβάλλον. Η μητέρα της γεννήθηκε στη Σμύρνη, ο πατέρας της ήταν Κύπριος από Λευκόνοικο και Άγιο Σέργιο.
Την Εύα ανέλαβε μια γιαγιά που της μετέδωσε όλη τη φλόγα για πολιτιστική δράση που χαρακτηρίζει τους Μικρασιάτες.
Από τον Πειραιά μόνιμα στο Ρέθυμνο
Το περιβάλλον που μεγάλωνε όμως την έπνιγε. Η απουσία των γονιών της έμενε τραύμα ανεπούλωτο. Έτσι ο γάμος σε μικρή ηλικία ήταν γι’ αυτήν η γέφυρα σε έναν άλλο τρόπο ζωής.
Ευτύχησε να συνδέσει τη ζωή της με τον Παντελή Λαδιά από τα Περιβόλια, γιο του γνωστού για τη διάσωσή του από το απόσπασμα Δημήτρη Λαδιά. Έναν αξιόλογο άνθρωπο που καταξιώθηκε στον τομέα του με τις καινοτομίες που έφερε στον τομέα της αισθητικής στην κομμωτική των ανδρών και έχει αμέτρητες διακρίσεις από τις επιτυχίες του σε διαγωνισμούς πτηνών συντροφιάς που εκτρέφει, ένα πάθος που τον ακολουθεί, από τα παιδικά του χρόνια.
Εκείνος, όπως η ίδια αναφέρει συχνά τη βοήθησε να ανοίξει τα φτερά της και να γίνει αυτό που βλέπουμε σήμερα.
«Αν έλειπε η ανοχή και η εμπιστοσύνη του Παντελή μου δεν ήταν ποτέ δυνατόν να κάνω ότι ήθελα για να νοιώσω πληρότητα ψυχής σαν άνθρωπος».
Το 1972 έρχεται στο Ρέθυμνο για μόνιμη εγκατάσταση. Αρχικά βρίσκει δουλειά στη μεταφορική Μακρυμανωλάκη, για τον οποίο έχει πάντα να πει τον καλύτερο λόγο και ένα μήνα μετά χηρεύει μια θέση στην «Κρητική Επιθεώρηση».
Πάνω από 40 χρόνια με τη δημοσιογραφική πένα
Τη διεκδικεί και την κερδίζει. Ο αξέχαστος Μανόλης Καλαϊτζάκης διακρίνει το ταλέντο της Εύας και την αξιοποιεί ανάλογα. Σύντομα έγινε η «ψυχή» της εφημερίδας και αγαπητή στην τοπική κοινωνία που την ξεχώρισε για τον ιδιαίτερο τρόπο που αντιμετώπιζε κάθε άνθρωπο. Η προσπάθεια ν’ ανοίγει δρόμους φάνηκε από τα δημοσιεύματά της που καθιερώνουν νέο τρόπο γραφής στον τοπικό τύπο. Η Εύα μας δίνει και τις πρώτες κοινωνικές έρευνες.
Η ευκαιρία να ζει από κοντά τους κορυφαίους της πολιτιστικής και πνευματικής ζωής του Ρεθύμνου, της εμπνέει την διάθεση για ιστορική έρευνα που γίνεται έργο ζωής της εδώ και τέσσερις δεκαετίες.
Το 1977 γίνεται ανταποκρίτρια της ΕΡΤ και καταφέρνει να προβάλει το Ρέθυμνο μέσα από εκπομπές που συμμετείχε. Όπως το «Κάθε μέρα παντού» με Νίκο Επιτροπάκη, Γιώργο Παπαδάκη, Γιώργο Κοντονή κ.ά και «Τα χρονικά της ημέρας».
Σύντομα γίνεται μια από τις δέκα καλύτερες ανταποκρίτριες πανελλαδικά.
Η επαναστατική φύση της, την φέρνει κάποια στιγμή αντιμέτωπη με την ηγεσία της ΕΡΤ, σε άμεση κόντρα με τον τότε υπουργό Γιώργο Ρωμαίο με αποτέλεσμα να πληροφορηθεί την απόλυσή της από την «Ελευθεροτυπία».
Η επιστολή που δημοσίευσε και η αντιπολίτευση επιχείρησε να καπηλευθεί αλλά δεν το επέτρεψε η Εύα, έγινε φέιγ βολάν. Ήταν ένα αμείλικτο κατηγορώ για τις πολιτικές κλίκες.
Λίγο μετά με παρεμβάσεις υγιών στοιχείων όπως ο αείμνηστος δημοσιογράφος Μπάμπης Παπαδάκης επαναπροσλαμβάνεται.
Ξεκινά συνεργασία παράλληλα με το σταθμό της ΕΡΑ Χανίων και εκεί δέχεται την πρόκληση για μια εκπομπή που απευθυνόταν στα παιδιά. Είχε τίτλο «Η παραμυθού ξυπνά το διαβολάκι» κι έδωσε την ευκαιρία στην Εύα να μας δώσει και τα πρώτα της παραμύθια όλα με ηθικοπλαστικό μήνυμα.
Σύντομα γίνεται συνεργάτης αρκετών εφημερίδων όπως Μεσημβρινή, Απογευματινή, Ελεύθερος Τύπος, Ακρόπολη, Ελευθεροτυπία και στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Ανήσυχη πάντα και με δίψα για γνώση στα 32 της χρόνια φοιτά στο Κέντρο Ανθρωπιστικών Σπουδών στο τμήμα Ψυχολογίας.
Η τηλεόραση της δίνει νέες προκλήσεις που ανταποκρίνεται με το δικό της τρόπο. Συνεργάστηκε με τη ΝΕΤ, το Κρήτη 1, το Κρήτη TV και τελευταία με την Παγκρήτια Τηλεόραση Creta, όπου ξεκίνησε τα αφιερώματα για την τοπική ιστορία και το αρχείο της με τα σπάνια ντοκουμέντα που αξιοποιεί τώρα με τις ταινίες της.
Αρχές του 1980 ξεκινά και την πολιτιστική της δράση. Ιδρύει με τους Χρήστο Λιονή, Μιχάλη Παπαδάκη (Δάνδολο) Νίκο Νιουράκη τον σύλλογο Συγγραφέων Λογοτεχνών Ρεθύμνου με αξιόλογη δράση και συμβάλει στην επανίδρυση του Συλλόγου Ρεθυμνίων Μικρασιατών, του οποίου και ήταν η πρώτη πρόεδρος. Η ασθένεια του παιδιού της την υποχρέωσε σε παραίτηση και παραχώρηση του αξιώματος στον μακαριστό Μητροπολίτη Άνθιμο.
Η αγάπη της για την τέχνη την φέρνει στη Μικτή Ρεθεμνιώτικη Χορωδία, όπου συμμετέχει στις σοπράνο. Εκεί ξεκινά και η συνεργασία της με τον Μπάμπη Πραματευτάκη, που έδωσε τόσους καλλιτεχνικούς καρπούς και συνεχίζει να δίνει.
Το 1989 ξεκινά συνεργασία με τον 980 Fm Stereo. Καθιερώνει την πρώτη πρωινή εκπομπή που ασχολείται με την ενημέρωση και τα τοπικά προβλήματα και καταρρίπτει ρεκόρ ακροαματικότητας. Σταματά με δική της πρωτοβουλία το 2000 για να αφοσιωθεί με νέους τομείς της ζωής της όπως τα εγγόνια της.
Η επίδοσή της στην ποίηση της χαρίζει πρώτο, δεύτερο βραβείο και έπαινο σε πανελλήνιος διαγωνισμούς, ενώ το 1994 βραβεύεται από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Συντακτών μαζί με κορυφαίες γυναίκες δημοσιογράφους όπως η Μαρία Ρεζάν.
Την έχει βραβεύσει μετά τη συνταξιοδότησή της και η Ένωση Συντακτών Ημερησίων Επαρχιακών Εφημερίδων Ηπείρου Πελοποννήσου και Νήσων στην οποία ανήκει από το 1980.
Το 1987 σε συνεργασία με το Σύλλογο Γυναικών Ρεθύμνου παρουσιάζει και το πρώτο της θεατρικό έργο για παιδιά και μεγάλους το «Έρημο Στάχυ» με τον πρώτο παιδικό θίασο που έγραψε ιστορία. Ακολουθούν «Ήταν κι αυτός ένας τρόπος» κ.ά. Έχει γράψει συνολικά δέκα θεατρικά έργα για παιδιά. Συνεργάστηκε σε ένα από αυτά το «Ο Καραγκιόζης δασοφύλακας» με τον περίφημο Ευγένιο Σπαθάρη.
Με τον ίδιο καθιερώνει και το μεγάλο εγχείρημα να βάλει Καραγκιόζη σε ιστορική θεατρική παράσταση. Ήταν στο έργο της «Ελεγεία Ηρώων», όπου ο Ευγένιος Σπαθάρης έδινε με τους ήρωες του Καραγκιόζη τα γεγονότα με Μουσολίνι και Χίτλερ διακωμωδώντας τους δικτάτορες και ακολουθούσαν τα δρώμενα από τη Μάχη της Κρήτης με ηθοποιούς.
Αυτό το μοντέλο ακολούθησαν αργότερα και άλλοι
Το 1995 γράφει το πρώτο θεατρικό έργο για το Αρκάδι περιγράφοντας τα γεγονότα μέσα από το βίο και τον αγώνα της Χαρίκλειας Δασκαλάκη. Ακολουθεί μια αγαστή συνεργασία με τη θεατρική ομάδα του Άδελε Αγίας Παρασκευής για την οποία γράφει αρκετά θεατρικά έργα που σημειώνουν επιτυχία και αναδεικνύουν πολλά ταλέντα του ερασιτεχνικού θεάτρου, που συνεχίζουν σήμερα με άλλες θεατρικές ομάδες.
Η Εύα Λαδιά έχει γράψει θεατρικά έργα για κάθε μεγάλη ιστορική στιγμή του νησιού. Επίσης ασχολήθηκε με λιμπρέτα με το ίδιο θέμα για συμφωνικά έργα του Μπάμπη Πραματευτάκη. Έτσι με τον μεγάλο μας συνθέτη έχουν αναδείξει την τοπική ιστορία μέσα από την τέχνη. Κι έχουν βραβευτεί γι’ αυτό από πολλούς πολιτιστικούς φορείς.
Σαν εκπαιδευτικός τολμώ να παρατηρήσω ότι με τα έργα της αυτά κάθε συνάδελφος θα μπορούσε να διδάξει τοπική ιστορία με περισσότερο ελκυστικό τρόπο.
Όπως όμως έμαθα κάποτε από την ίδια ό,τι έστειλε σε σχολεία, ούτε τα πρόσεξε ποτέ κανείς.
Αναφέρομαι ιδιαίτερα στο βιβλίο της «Ρεθεμνιώτες ήρωες στην επανάσταση του 1821». Το ίδιο έγινε με τη σειρά για την προστασία του δάσους που δημιούργησε με τη μουσική του Μπάμπη Πραματευτάκη.
Αναπτύσσοντας έντονη πολιτιστική δραστηριότητα τη δεκαετία του 90 ιδρύει το Σύλλογο Πολιτιστική Αναγέννηση και καθιερώνει θεσμούς πανελλαδικής εμβέλειας όπως το μοναδικό Φεστιβάλ για παιδιά την Παιδική Άνοιξη, τις εκδηλώσεις τύπου στη μνήμη Κωστή Παπαδάκη με συμμετοχή δημοσιογράφων από Ελλάδα και Κύπρο. Από τη διοργάνωση αυτή καθιερώνονται και βραβεία προς όφελος πολλών μαθητών του Ρεθύμνου.
Το 1994 με τη συνεργασία του Εργατικού Κέντρου, επί προεδρίας Μπάμπη Σφακιανάκη και Γιάννας Κεφαλογιάννη γραμματέως, ιδρύει το Παιδικό Πολιτιστικό Κέντρο.
Πάντα κοντά στις κοινωνικές ομάδες
Ένα έργο ζωής που επιτρέπει σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες να εξασφαλίζουν τα παιδιά τους όταν δεν έχουν χρήματα, ούτε και βοήθεια για να κυνηγήσουν το μεροκάματο.
Με την πρωτοβουλία αυτή που δίνει και εργασία σε άνεργες εκπαιδευτικούς, αλλά και σε άλλες ειδικότητες, καλύπτεται ένα μεγάλο κενό. Ευτυχώς με την υποστήριξη του Γιώργου Μαρινάκη, η κοινωνική αυτή δομή εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ. Έτσι έχει μια προοπτική και δίνει μια ευκαιρία στην δημιουργό του να ξεκουραστεί από τους αδιάκοπους αγώνες να το κρατήσει.
Μεταξύ των άλλων η Εύα Λαδιά πρωτοστάτησε στην διάνοιξη διαύλων πολιτιστικής επικοινωνίας με την Κύπρο, με τη βοήθεια του εξαδέλφου της δρος Ανδρέα Δημητρίου, που είχε θαυμάσια αποτελέσματα όπως την αδελφοποίηση των Γυναικών Ρεθύμνου και Κυθρέας και την αδελφοποίηση οδοντιάτρων Κρήτης και Κύπρου που έγινε με πρωτοβουλία του τοπικού οδοντιατρικού συλλόγου επί προεδρίας Μανόλη Τσουπάκη.
Καθοριστικής σημασίας ήταν η συνεργασία της με τον εμπνευσμένο μας συνθέτη Μπάμπη Πραματευτάκη. Στενοί συνεργάτες επί 40 χρόνια κοντά πέτυχαν να αναδείξουν την τοπική ιστορία μέσα από την τέχνη, όπως εύστοχα ανέφερε κάποτε δημοσίευμα στην εφημερίδα Ρέθεμνος.
Μαζί με το γνωστό δημιουργό ανέδειξαν πολλούς ταλαντούχους συμπολίτες. Ιδιαίτερα η Εύα με τις συνεντεύξεις που έπαιρνε από νεοσσούς τότε της τέχνης τους έδινε το πρώτο εφαλτήριο για την μετέπειτα προβολή τους και διάκριση στο χώρο.
Η ίδια με την ευαισθησία να διακρίνει το ταλέντο όπου υπάρχει, έφερε στην ερασιτεχνική σκηνή πολλούς χαρισματικούς ερασιτέχνες ηθοποιούς, που σήμερα διαπρέπουν στο τοπικό θέατρο.
Η συνεργασία της με το Μπάμπη Πραματευτάκη την έκανε ένθερμη υποστηρίχτρια κάθε του προσπάθειας όπως η Συμφωνική Ορχήστρα.
Για την υπόθεση αυτή η Εύα «τσαλακώθηκε» αρκετές φορές, μπήκε αναίτια στο μάτι του κυκλώνα, αλλά είχε τη λεβεντιά να υποστηρίξει μέχρι τέλους το σκοπό που υπηρετούσε. Και να μείνει αλώβητη.
Είχε σχολιαστεί μάλιστα κάποτε με μεγάλη θέρμη από την τοπική κοινωνία ένα άρθρο του Γιάννη Καλαϊτζάκη στη δεύτερη σελίδα της Κρητικής Επιθεώρησης, όταν η Εύα δεχόταν πυρά που προορίζονταν για άλλους που όμως δεν τολμούσαν να τους «αγγίξουν» οι υπαίτιοι των επιθέσεων αυτών λόγω ισχύος. Ενώ η Εύα με την επιμονή που τη διέκρινε να στέκεται απέναντί τους ήταν εύκολος στόχος. Το άρθρο αυτό είχε τίτλο «Αν μπορείτε να την κοιτάξετε στα μάτια». Και ήταν ότι πιο δίκαιο και εύστοχο γράφτηκε ποτέ στον τοπικό τύπο.
Πλούσιο το ιστορικό της αρχείο
Η Εύα Λαδιά, από τότε που απέκτησε δικαίωμα ψήφου έμεινε αμετακίνητη στο χώρο που την εκφράζει ιδεολογικά. Ποτέ όμως δεν προσπάθησε να επιβάλει τις πολιτικές θέσεις της με την δημοσιογραφική πένα και το σπουδαιότερο… Ποτέ δεν εκμεταλλεύτηκε τη δημοσιογραφική της ιδιότητα για να ανταποδώσει τις πικρίες και τις κακίες ανθρώπων με πρόσκαιρη εξουσία που την ταλαιπώρησαν ποικιλοτρόπως.
Αυτή την αρετή εκτίμησαν αρκετοί επιφανείς συμπολίτες. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Γιάννης Κεφαλογιάννης αν και ήξερε τις πολιτικές θέσεις της Εύας σ’ αυτήν υπαγόρευε τη βιογραφία του, μέρες ολόκληρες στο σαλόνι του ξενοδοχείου «Αχίλλειον». Κι όμως ούτε και αυτό θέλησε να εκμεταλλευτεί η Εύα με τη λεβεντιά ψυχής που τη διακρίνει.
Καθοριστικής σημασίας ήταν η γνωριμία της με το Σπύρο Μαρνιέρο που την εμπιστεύθηκε και την πήρε μαζί του στην έρευνα για τα Ολοκαυτώματα των χωριών του Κέντρους.
Από τη συνεργασία αυτή η Εύα διέσωσε πολύτιμες μαρτυρίες αυτόπτων μαρτύρων της τραγωδίας που αναδεικνύονται στις ταινίες που έχει αναρτήσει με ελεύθερη πρόσβαση στο κανάλι της «Εύα Λ.» στο youtube. Έτσι έχουμε για κάθε χωριό χωριστά πολύτιμο ιστορικό υλικό που δεν έχει αξιοποιηθεί όμως από τους κρατικούς λειτουργούς όπως θα έπρεπε. Ούτε δυστυχώς από το Πανεπιστήμιο.
Για την Εύα όμως αυτός ο «παραγκωνισμός» δεν είχε ποτέ σημασία. Συνεχίζει τις έρευνές της με ανιδιοτέλεια, έχοντας τη στήριξη των «Ρεθεμνιώτικων Νέων» και του εκδότη τους κ. Μανόλη Χαλκιαδάκη. Απολαμβάνει την αγάπη της οικογενείας της, των πέντε εγγονιών της που λατρεύει, του συντρόφου της που πάντα είναι στο πλάι της και τη στηρίζει και όλων εμάς που την αγαπάμε, γιατί όπως μπορώ να ξέρω μόνο ο ήλιος της αγάπης είναι το αγαθό που η Εύα δεν θα άντεχε να στερηθεί ποτέ.
