Σ’ ένα ταξίδι στους παράλληλους δρόμους ιστορίας και λογοτεχνίας μας καλεί το Σάββατο, στις 7.30 το απόγευμα, ο Δήμος Χανίων σε συνεργασία με το βιβλιοπωλείο «Πετράκη». Θα παρουσιαστεί η «Πολυφίλητη», το ιστορικό μυθιστόρημα του Νίκου Ψιλάκη που ζωντανεύει την Κρήτη του 17ου αιώνα, επιμένοντας πως «ιστορία είναι οι ζωές των ανθρώπων». Πρόκειται για μιαν ελκυστική λογοτεχνική απόδοση των ιστορικών γεγονότων που σημάδεψαν όχι μόνον την κρητική, αλλά και την ευρωπαϊκή ιστορία. Διαδραματίζεται στα χρόνια του μεγάλου Κρητικού Πολέμου, που κράτησε ένα τέταρτο του αιώνα και τέλειωσε με την οθωμανική κατάκτηση του νησιού (1669).
Θα μιλήσει η κυρία Βαρβάρα Περάκη, φιλόλογος και αντιδήμαρχος Χανίων, θα προλογίσει και θα συντονίσει ο λαογράφος κ. Σταμάτης Αποστολάκης και θα ακολουθήσει παρέμβαση του συγγραφέα, ο οποίος θα αναφερθεί στην προσπάθεια λογοτεχνικής ανάπλασης του παρελθόντος και στις απρόσμενες «συναντήσεις» του χθες με το σήμερα.
Στην Πολυφίλητη ο συγγραφέας παρακολουθεί τα ιστορικά γεγονότα ακολουθώντας τους απλούς ανθρώπους της Κρήτης, χωρικούς και τσιταδίνους (αστούς), δηλαδή τους ανθρώπους που βιώνουν τον πόλεμο και τις καταστροφικές συνέπειες μιας μακράς πολιορκίας. Στο τελευταίο βενετσιάνικο οχυρό, τον Χάνδακα, συνωστίζονται κάτοικοι της πόλης, ξένοι στρατοί και πρόσφυγες που καταφτάνουν από την ύπαιθρο και τις ήδη κατακτημένες πολιτείες, τα Χανιά, το Ρέθυμνο, τη Σητεία. Καθένας απ’ αυτούς κουβαλά τα βιώματά του, τη μνήμη του γενέθλιου τόπου, τη νοσταλγία, την ελπίδα της επιστροφής, που μέρα με τη μέρα εξανεμίζεται. Ο Αλέξιος Σκούφος, ο νεαρός Χανιώτης ζωγράφος, βρίσκεται να κατοικεί σ’ ένα ρημαγμένο παλιό αρχοντικό στην άκρα της πόλης, κοντά στο ανατολικό τείχος. Η Φραντζέσκα, μια νέα γυναίκα, παιδί χωρικών που εργάζονταν στα κτήματα του φεουδάρχη, καταφτάνει στην πόλη την παραμονή της πολιορκίας μ’ ένα νόθο παιδί στην αγκαλιά της. Ο Μανέας Αγριμολέος, χρυσικός και λόγιος, παιδί της Κρητικής Αναγέννησης, καταγράφει στο καδέρνο του (τετράδιο), βιώματα, σκέψεις, εντυπώσεις, ελπίδες. Πολλαπλές συναντήσεις ανθρώπων, παράλληλες φωνές, χαρακτήρες, όνειρα, διαψεύσεις δημιουργούν ένα πολυπρόσωπο σκηνικό μέσ’ από το οποίο αναδεικνύονται πάθη και έρωτες, αναδεικνύεται, τελικά η ανθρώπινη περιπέτεια.
Οι πρωταγωνιστές της αφήγησης συναντούν τους πραγματικούς πρωταγωνιστές της ιστορίας, τα γεγονότα ακολουθούν κινηματογραφική ροή, η πολιορκημένη πόλη βομβαρδίζεται ανηλεώς και στο τέλος μετατρέπεται σε σωρούς ερειπίων. Μέσα σ’ αυτό το φαιό σκηνικό οι άνθρωποι μοχτούν να οργανώσουν τις ζωές τους. Ελπίζουν, ερωτεύονται, προσπαθούν ν’ αντιμετωπίζουν το φοβερότερο όπλο που διαθέτουν οι πολιορκητές: τον φόβο!
Το έργο, που χαρακτηρίστηκε ως «μυθιστόρημα ήθους ενός ολόκληρου λαού» (Κ. Γεωργουσόπουλος, Φεβρουάριος 2016), καταγράφει συνήθειες, επαγγέλματα, εθιμικές πρακτικές, συναισθήματα, καθώς και λέξεις – διαμάντια που χαρακτήρισαν την εποχή της άνθησης του τοπικού πολιτισμού. Δεν λείπουν, όμως, και οι συχνές αναγωγές στο σήμερα, στις άυλες πολιορκίες και στις προσπάθειες των κοινωνιών να διαφύγουν από πολλαπλούς κλοιούς, ορατούς και αόρατους. Το μαρτυρεί, άλλωστε, και ένας από τους πρωταγωνιστές της αφήγησης, ο Αγουστής, που φιλοδοξεί να γίνει ποιητής, μα τα όνειρά του συνθλίβονται μέσα στις κοινωνικές και πολιτικές αντιξοότητες. Λέει:
«Κάθε έργο πρέπει να μιλά για την εποχή του. Ακόμη κι όταν ανατρέχει ο ποιητής στο παρελθόν, πρέπει να το κάνει σαν τον άλτη, που πηγαίνει κάμποσα βήματα προς τα πίσω για να πάρει φόρα. Για το σήμερα νοιάζονται οι ποιητές. Και για το αύριο. Κι αν καμώνονται καμιά φορά πως μιλούν για τα περασμένα, δεν το κάνουν για να ξεφύγουν από το σήμερα, αλλά για να το δουν από την απόσταση του χρόνου και να το χαρτογραφήσουν καλύτερα».
Τα μεγάλα προβλήματα όλων των εποχών, ο αγώνας για ένα καλύτερο αύριο, οι προσφυγιές κι οι ξεριζωμοί αποτελούν δομικό υλικό του συγγραφέα, που εστιάζει όχι μόνο στην εξιστόρηση των γεγονότων, αλλά και στις ποικίλες ψυχολογικές διακυμάνσεις, τις διεργασίες που αναπτύσσονται σε ακραίες καταστάσεις, όπως είναι οι κοινωνικές κρίσεις, οι εγκλεισμοί και οι πολιορκίες.
Εκδόσεις «Καρμάνωρ»
