Τη Δευτέρα, 16 Δεκεμβρίου παρουσιάστηκε στην κατάμεστη αίθουσα της Ένωσης Απανταχού Σφακιανών στην Αθήνα, το 2ο μέρος της Τριλογίας Εκδηλώσεων Μνήμης με τίτλο «Η Πορεία προς την Ένωση 1913-2013», το οποίο ήταν αφιερωμένο στον μεγάλο εθνικό ευεργέτη, οραματιστή και πολιτικό Γεώργιο Ξενουδάκη, με τίτλο εκδήλωσης «Η συμβολή του πολιτικού Γεωργίου Ξενουδάκη, πρωταγωνιστή στην Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα».
Η εκδήλωση ξεκίνησε με μια δεξιοτεχνική μουσική εισαγωγή της Ειρήνης Δερέμπεη, η οποία με μόνο το θιαμπόλι της έδωσε μια νότα κατάνυξης, η οποία επιβαλλόταν για τον μεγάλο αυτό πολιτικό και ευεργέτη. Ο Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Βασίλης Θωμάς, ξεκίνησε να διαβάζει αποσπάσματα από τον επικήδειο ενός μεγάλου αγωνιστή των Κρητικών Επαναστάσεων, ο οποίος διέκρινε τους ανθρώπους που αγωνίζονται για την πατρίδα και την ελευθερία, σε δύο κατηγορίες: αυτούς που προσδοκούν κάποιο αντάλλαγμα (δόξα, υστεροφημία, αναγνώριση), και αυτούς που θυσιάζονται χωρίς να προσδοκούν απολύτως τίποτα, και η Ιστορία τους προσφέρει απλόχερα μόνη της όλα τα παραπάνω. Με την εισαγωγή αυτή, έγινε και η σύνδεση της εκδήλωσης με την προηγούμενη εκδήλωση της τριλογίας, η οποία είχε πραγματοποιηθεί στις 23-10-2013 και ήταν αφιερωμένη στους «άγνωστους ήρωες» της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα.
Μετά την σύντομη, αλλά καίρια αυτή εισαγωγή, ακολούθησε πραγματική μυσταγωγία, με την Ειρήνη Δερέμπεη να ερμηνεύει με αριστοτεχνικό τρόπο το ριζίτικο τραγούδι «Αϊτέ που κάθεσαι ψηλά», μεταφέροντας νοερά τους ακροατές στις εποχές των ηρώων και των αγωνιστών, που οι πράξεις και τα ανδραγαθήματά τους γίνονταν δημώδες άσμα στίχος στα χείλη του απλού κόσμου. Εποχές ηρώων και αγωνιστών που, αν και ήταν σχετικά πρόσφατες χρονικά, εντούτοις φαντάζουν τόσο μακρινές, στην ζοφερή πραγματικότητα του σήμερα.
Ο χαιρετισμός του προέδρου της Ένωσης, Σήφη Μανουσογιάννη, δεν θα μπορούσε να είναι λιγότερο σημαδιακός και καίριος, αφού ανέγνωσε τις μύχιες σκέψεις του μεγάλου ευεργέτη Γεωργίου Ξενουδάκη, όταν αντίκριζε ο ίδιος συγκινημένος και δακρυσμένος το 1870 τα ερείπια του αρχοντικού του πρωτομάρτυρα της ελευθερίας και «επαναστάτη των επαναστατών» Ιωάννη Βλάχου ή Δασκαλογιάννη, στην Ανώπολη Σφακίων. Ερείπιο το οποίο, όπως έλεγε ο ίδιος ο Ξενουδάκης «είναι αγιώτερον και οσιώτερον των ανακτόρων, εν οις οικούσι βασιλείς και αυτοκράτορες, διότι εκ του οίκου τούτου εξήλθεν η πρώτη κλαγγή της ελευθερίας των λαών», επειδή από εκεί ακριβώς «εξήλθεν η Θεία Έμπνευσις, ενώ εκ των ανακτόρων των ισχυρών δίδεται το πρόσταγμα της σφαγής των πολιτών δια να κορέσουν τα πάθη και την απληστία των οι άρπαγες των δικαιωμάτων του πολίτου». Λέξεις αναπόδραστες και αμείλικτες, που ηχούν εκκωφαντικά σαν βροντή πάνω από τα Λευκά Όρη, και κόβουν αιχμηρότατα, σαν δίχαλο σφυρήλατο μαχαίρι.
Μετά την ανάγνωση σύντομου βιογραφικού σημειώματος για τη ζωή και το έργο του Γεωργίου Ξενουδάκη, ο Κάρολος Κουκλάκης και η Ειρήνη Δερέμπεη, ταξίδεψαν μουσικά το κοινό σε παλαιικές και αυθεντικές εποχές της Κρητικής παράδοσης, με την συνοδεία του μπουλγαρί, του λαούτου και του θιαμπολιού, προετοιμάζοντας κατάλληλα το έδαφος για την πρώτη κύρια ομιλία της βραδιάς.
Η Καλλιόπη Γερωνυμάκη, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Σφακιανών, και υποψήφια διδάκτωρ ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, μας εισήγαγε στο πνεύμα της εποχής του Γεωργίου Ξενουδάκη, δίνοντας πολύτιμες πληροφορίες για το ξετύλιγμα της ζωής του μεγάλου ανδρός, τις δραματικές στιγμές που τον σημάδεψαν (όπως το γεγονός ότι αντίκρισε σε ηλικία 8 ετών τον ίδιο τον πατέρα του να ανασκολοπίζεται από τους Τούρκους), την σκλαβιά του στην Αίγυπτο, τους ανθρώπους που τον επηρέασαν, την εξαγορά της ελευθερίας του και την εκπαίδευσή του υπό την επίβλεψη του Ι. Καποδίστρια, τις νομικές σπουδές του, την σημαντικότατη πολιτική και κοινοβουλευτική του σταδιοδρομία και τέλος το εξαιρετικά σημαντικό κληροδότημά του, το οποίο φωτίζει το δρόμο μέχρι την εποχή μας. Η υπεύθυνη έρευνας και τεκμηρίωσης της Ένωσής μας έδωσε στο ακροατήριο, με βαθύτατο και επιστημονικότατο τρόπο που χαρακτηρίζει ακαδημαϊκού τύπου διαλέξεις (και δεν ακούγεται συχνά σε εκδηλώσεις σωματείων), μια πλειάδα εύστοχων και συστηματικών πληροφοριών (εν πολλοίς άγνωστων στο ευρύ κοινό), που φώτισαν την προσωπικότητα του μεγάλου ευεργέτη, χρησιμοποιώντας παρουσίαση μορφής power point σε οθόνη υπολογιστή, η οποία προβαλλόταν σε μεγάλη οθόνη στην αίθουσα της Ένωσης, συγχρόνως με την ομιλία.
Δεύτερη μουσική ανάσα από τον Κάρολο Κουκλάκη και την Ειρήνη Δερέμπεη, με πιο έντονους ρυθμούς και σκοπούς αυτή την φορά, σχεδόν πολεμικούς, όπως και οι τόνοι των λόγων του Γεωργίου Ξενουδάκη στο νεοπαγές Ελληνικό Κοινοβούλιο στα τέλη του 19ου αιώνα.
Λεπτομερή παρουσίαση της πολιτικής πορείας του Γ. Ξενουδάκη μέσα από τους δημόσιους κοινοβουλευτικούς λόγους του, οι οποίοι ήταν τόσο δημοφιλείς στα χρόνια του, που δημοσιεύονταν αυτούσιοι σε εφημερίδες της εποχής, έκανε ο ειδικός γραμματέας της Ένωσης και Ειδικός Επιστημονικός Συνεργάτης της Βουλής των Ελλήνων, Ανδρέας Κούνδουρος. Η ομιλία ξεκίνησε με μια αναλυτική εξιστόρηση των προσπαθειών του Γ. Ξενουδάκη να εκλεγεί βουλευτής Αποδήμων Κρητών, παρά τα συνεχή και ύπουλα εμπόδια που του παρουσιάζονταν άφθονα από το πολιτικό κατεστημένο της εποχής του, το οποίο προτιμούσε τον ατιμωτικό κατευνασμό από την ένδοξη πολεμική αντιπαράθεση και ήθελε την Ελλάδα «μικρά, πλην τίμιο», περιχαρακωμένη από την Θεσσαλία μέχρι την Πελοπόννησο. Έγινε επεξήγηση και παρουσίαση όλων των κοινοβουλευτικών λόγων του Γ. Ξενουδάκη, με τον τίτλο του καθενός, αλλά και με την αποκάλυψη λεπτομερειών και συνθηκών της εποχής που συνόδευαν κάθε λόγο (όπως π.χ. του «ύποπτου» και διφορούμενου ρόλου των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων της εποχής, αναφορικά με το Κρητικό Ζήτημα). Σε πολλά σημεία της ομιλίας του Ανδρέα Κούνδουρου, ο γενικός γραμματέας απήγγειλε -με το πολυτονικό και την καθαρεύουσα από το πρωτότυπο- ολόκληρα αποσπάσματα των λόγων του μεγάλου πολιτικού και ευεργέτη, μεταφέροντας νοερά το ακροατήριο στην αίθουσα της ολομέλειας του «Βουλευτηρίου», δηλαδή της Παλαιάς Βουλής, των τελών του 19ου αιώνα και μεταδίδοντας αυτούσιο τον παλμό των λόγων, ο οποίος δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο, ακόμη και σήμερα, 130 χρόνια μετά την εποχή που εκφωνήθηκαν.
Μετά το τέλος και της δεύτερης ομιλίας, ο γενικός γραμματέας, ανέλαβε να προβληματίσει το ακροατήριο, με κάποιες σκέψεις και συμπεράσματα από αυτά που ακούστηκαν προηγουμένως. Μεταξύ άλλων, ανέφερε ότι: Είναι δυστυχώς αλήθεια ότι, σε όλες τις εκδηλώσεις που έγιναν φέτος για τα 100 χρόνια της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα (τόσο σε Κρήτη όσο και στην Αττική), δεν ακούστηκε ούτε μια φορά το όνομα του Γεωργίου Ξενουδάκη, αν και ήταν ο πρώτος που υποστήριξε και αγωνίστηκε για το αίτημα αυτό, ήδη από το 1850-1860. Είναι δυστυχώς αλήθεια ότι, ο Γ. Ξενουδάκης είχε προειδοποιήσει για τον διφορούμενο ρόλο των μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών και την ανάμιξή τους (όχι με αγαθές προθέσεις) στα εσωτερικά ζητήματα της Ελλάδας. Είναι δυστυχώς αλήθεια ότι, αυτές οι προειδοποιήσεις είναι σήμερα απελπιστικά επίκαιρες, 130 χρόνια μετά. Είναι τέλος δυστυχώς αλήθεια ότι, η σκέψη του μέσου ακροατή πηγαίνει αβίαστα σε μια σύγκριση του αδέκαστου και ανιδιοτελούς ευεργέτη που τιμήθηκε, με τους σημερινούς ομολόγους του (βουλευτές και πολιτικούς)…
Μετά το τέλος της παρουσίασης και κατά τη διάρκεια του καθιερωμένου σφακιανού κεράσματος που επακολούθησε, πολλοί παρευρισκόμενοι εξέφρασαν την άποψη ότι, αυτή η παρουσίαση, μαζί με την μουσική της επένδυση, επιβάλλεται να προβληθεί σε μεγαλύτερες διαστάσεις και σε πιο ευρύ κοινό.
Για το Δ.Σ. της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών
Ο πρόεδρος, Σήφης Μανουσογιάννης
Ο γεν. γραμματέας, Βασίλης Θωμάς