Του ΝΙΚΟΥ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗ*
Η κατάσταση που διαμορφώνεται για τους εργαζόμενους και τις μικρές επιχειρήσεις στην Κρήτη αποτυπώνεται τόσο στα στατιστικά στοιχεία της έκθεσης που εκπόνησε το Πανεπιστήμιο Κρήτης, για την «Επικαιροποίηση δεδομένων για την αγορά εργασίας στην Κρήτη 2020», όσο και στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και της Eurostat.
Είναι ενδεικτικό ότι η ανεργία αυξήθηκε από 12% τον Οκτώβριο του 2019 σε 19,3% τον Οκτώβριο του 2020. Ποσοστιαία μεταβολή της τάξεως του 60,8% μέσα σε ένα χρόνο! Για πρώτη φορά το 2020 τα ποσοστά των ανέργων του τελευταίου έτους ξεπερνούν εκείνα των μακροχρόνια ανέργων.
Η ανεργία αυξάνεται όχι μόνον από τις απολύσεις εργαζομένων, αλλά και από τη χρεοκοπία και καταστροφή των μικρομεσαίων αγροτών και των αυτοαπασχολούμενων της πόλης, που τροφοδοτούν τις στρατιές των ανέργων.
Συνάμα, οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις πολλαπλασιάζονται, η εκ περιτροπής εργασία κυριαρχεί. Οι συμβάσεις μιας μέρας, οι δίμηνες και τρίμηνες συμβάσεις που κυριαρχούν σε πολλούς κλάδους, είναι αποτέλεσμα της πολιτικής που άσκησαν τα κόμματα του κεφαλαίου, υλοποιώντας τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ευέλικτες μορφές απασχόλησης. Οι άνεργοι και οι μισοάνεργοι που εργάζονται με τις παραπάνω εργασιακές σχέσεις, αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία του εργαζόμενου λαού.
Ταυτόχρονα με την ανεργία και τα επιδόματα ψίχουλα (το κονδύλι που προβλέπεται για τα επιδόματα ανεργίας το 2021 μειώνεται κατά 38%), που δεν είναι και για όλους, αυξήθηκαν τα βάσανα για την εργατική τάξη, δυνάμωσε η επιχείρηση της κυβέρνησης να ξεπαστρέψει ό,τι εργατικό δικαίωμα έχει απομείνει από τις προηγούμενες.
Αυτή όμως είναι η μία πλευρά του νομίσματος. Γιατί από την άλλη υπάρχει συσσώρευση τεράστιου πλούτου στα χέρια λίγων, που ζουν παρασιτικά σε βάρος των πολλών, των παραγωγών αυτού του πλούτου.
Μερικά στοιχεία το μαρτυρούν αυτό:
– Κάθε χρόνο πραγματοποιούνται επενδύσεις 1 δισ. ευρώ σε ανακαινίσεις ξενοδοχείων.
– Μόνο ένας ξενοδοχειακός όμιλος («Grecotel») με έδρα την Κρήτη το 2020, εν μέσω πανδημίας, προχώρησε στην εξαγορά 5 ξενοδοχείων σε Μύκονο και Κέρκυρα επενδύοντας 61 εκατ. ευρώ.
– Οι εξαγωγές από την Κρήτη αυξήθηκαν κατά 13,8% σε αξία και 9,2% σε ποσότητα, εν μέσω πανδημίας.
– Είναι χαρακτηριστικό ότι οι επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στους τομείς της Τεχνολογίας, της Υγείας και της βιομηχανίας είδαν την περιουσία τους να αυξάνεται με ρυθμό 36% ως 44, κι αυτό μόνο για το πρώτο τετράμηνο της πανδημίας.
Ο αστικός προπαγανδιστικός μηχανισμός αναφέρεται στην κρίση του κορονοϊού και στα μέτρα για την πανδημία ως αιτία της ανεργίας.
Όμως, το πρόβλημα της ανεργίας που μαστίζει τους εργαζόμενους και πλήττει ιδιαίτερα την νεολαία και τις γυναίκες δεν είναι πρόσκαιρο και προσωρινό φαινόμενο.
Η πανδημία σαφώς επιτάχυνε την οικονομική καπιταλιστική κρίση, που είχε ήδη εκδηλωθεί. Τα μέτρα για τον κορονοϊό σαφώς επέδρασαν σημαντικά. Αλλά, τελικά, περισσότερο ως «πρόσθετο χειρόφρενο» της οικονομικής δραστηριότητας, στο φόντο οξυμένων αντιθέσεων του καπιταλισμού, βαθέματος της αντίθεσης ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία.
Άλλωστε, δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας ότι και τα ίδια τα μέτρα διαχείρισης της πανδημίας δεν είναι ουδέτερα, δεν «φυτρώνουν» ως γενικές αταξικές λύσεις. Αντίθετα, υλοποιούνται με κριτήριο την κερδοφορία του κεφαλαίου. Για παράδειγμα, η υποχρηματοδότηση του κρατικού συστήματος Υγείας και η εμπορευματοποίησή της, η αξιοποίηση της πανδημίας για να προωθηθούν μέτρα που διακαώς επιδιώκει το κεφάλαιο και που δεν θα αρθούν με τη «λήξη της πανδημίας».
Ακόμη και μερίδα του αστικού προπαγανδιστικού μηχανισμού δεν μπορεί να κρύψει ότι ο ίδιος ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής, που δεν επιτρέπει τον κεντρικό σχεδιασμό της παραγωγής, επομένως και την κατανομή του εργατικού δυναμικού ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξης των μέσων παραγωγής και τις κοινωνικές ανάγκες, γεννά ανεργία και υποαπασχόληση, σε όποια φάση, ανάπτυξη ή κρίση (στην κρίση αυξάνεται με γοργούς ρυθμούς).
Για παράδειγμα το μεγάλο μέγεθος του κλάδου του τουρισμού και ο προσανατολισμός του στους εισαγόμενους τουρίστες, μακριά απ’ την ικανοποίηση των αναγκών αναψυχής του λαού στη χώρα δεν είναι φυσικό φαινόμενο. Έχουν σαφώς «ταξικό λόγο».
Το κεφάλαιο επενδύει στον Τουρισμό γιατί ο κλάδος έχει υψηλή κερδοφορία, στις πλάτες των ολοένα και περισσότερο εκμεταλλευόμενων εργαζομένων του, που παρά την εντυπωσιακή ανάπτυξη δεν είδαν βελτίωση σε εισόδημα και δικαιώματα. Το μέγεθος του Τουρισμού είναι χαρακτηριστικό της ανισόμετρης ανάπτυξης του καπιταλισμού, στην οποία ορισμένοι κλάδοι αυξάνονται αναλογικά περισσότερο από άλλους, στη βάση της κερδοφορίας του κεφαλαίου.
Οι απολογητές του κεφαλαίου λένε: Να δώσουμε προνόμια στους βιομηχάνους, στους επιχειρηματίες, να καταργηθούν εργατικά δικαιώματα για να γίνουν οι επιχειρήσεις πιο ανταγωνιστικές και να αυξηθούν οι θέσεις εργασίας, να βελτιωθεί η θέση των εργαζομένων. Μέσα σε αυτόν το φαύλο κύκλο ζουν οι εργαζόμενοι όλα τα χρόνια αλλά καλό δεν είδαν, ούτε πρόκειται να δουν. Η ευημερία των εργατικών οικογενειών και το κέρδος των καπιταλιστών είναι πράγματα αντίθετα, δεν μπορούν να συνυπάρξουν.
Δουλειά σε ντόπιους υπόσχεται για το Καστέλλι η ΤΕΡΝΑ, χωρίς να κάνει λόγο για τους όρους δουλειάς. Ήδη έχει γίνει καθεστώς η καθυστέρηση καταβολής της μισθοδοσίας των συμβασιούχων εργαζομένων. Ενδεικτικό των ελλιπών μέτρων προστασίας των εργαζομένων είναι το θανατηφόρο εργατικό ατύχημα που συνέβη πριν από λίγους μήνες -τον Φεβρουάριο του 2021- με θύμα έναν εργαζόμενο.
Το άνοιγμα νέων πεδίων κερδοφορίας όλα τα προηγούμενα χρόνια, όχι μόνο δεν σήμανε «πολλές και ποιοτικές θέσεις εργασίας», αλλά σηματοδότησε χιλιάδες απολύσεις και εκτίναξη των ελαστικών σχέσεων εργασίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η «απελευθέρωση» της Ενέργειας, με τελευταίο επεισόδιο την «απολιγνιτοποίηση», που μόνο για τη ΔΕΗ ΑΕ συνοδεύεται από 5.000 απολύσεις.
Με αφορμή το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ για τους επιχειρηματικούς ομίλους, η κυβέρνηση και τα επιτελεία της κάνουν λόγο για ένα «νέο παραγωγικό μοντέλο», που θα «μετασχηματίσει την ελληνική οικονομία». Υπόσχονται «ενίσχυση της εργασίας, ενδυνάμωση μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και αυτοαπασχολουμένων, ανάπτυξη που θα τους περιλαμβάνει όλους», με τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.
Λένε συνειδητά ψέματα!
Τα νέα αντεργατικά μέτρα είναι προϋπόθεση για την ένταξη της Ελλάδας στο Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, που αποθεώνουν ως «ουδέτερο αναπτυξιακό εργαλείο» η κυβέρνηση, αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΙΝΑΛ και τα άλλα κόμματα, πλην ΚΚΕ.
Οι πόροι του Ταμείου θα κατευθύνονται στις μεγάλες εταιρίες για τη «μετάβαση του αναπτυξιακού μοντέλου της ΕΕ προς την αειφόρο πράσινη ανάπτυξη» και στις μεγάλες εταιρίες της ψηφιακής μετάβασης. Ο λαός θα πληρώνει για κάθε εκταμίευση από το ταμείο της ΕΕ.
Στον αγροτικό τομέα το «νέο παραγωγικό μοντέλο» είναι μηχανισμός στήριξης της επιχειρηματικότητας στη γεωργία, μοντέλο της επιχειρηματικότητας που ευνοεί τις καπιταλιστικές επιχειρήσεις στα πλαίσια της ΚΑΠ της ΕΕ. Το ίδιο και τα προβλήματα χιλιάδων αυτοαπασχολούμενων δεν είναι αποτέλεσμα κάποιων «στρεβλώσεων», αλλά αποτέλεσμα της καπιταλιστικής κρίσης και της φιλομονοπωλιακής πολιτικής των κυβερνήσεων.
Το αντεργατικό νομοσχέδιο, με το οποίο η κυβέρνηση της ΝΔ, αλλά και τα άλλα αστικά κόμματα, ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΙΝΑΛ, συνομολογούν ότι πρέπει να γυρίσουν τους εργαζόμενους ενάμιση αιώνα πίσω, γράφτηκε, επειδή το μεγάλο κεφάλαιο στις σημερινές συνθήκες έχει ανάγκη από νέα «όπλα», δίπλα σε όσα ήδη του έχουν δώσει οι κυβερνήσεις της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ, του ΣΥΡΙΖΑ.
Συνολικά, τα «ανέκδοτα» ότι μπορεί τάχα να υπάρξει μια καπιταλιστική οικονομία με «ισόρροπη» ανάπτυξη, πόσο μάλλον φιλολαϊκή, έχουν παλιώσει προ πολλού, δεν επιβεβαιώθηκαν ποτέ και πουθενά. Το καπιταλιστικό σύστημα δεν μπορεί να απαλλαγεί από τις αγιάτρευτες αντιθέσεις του, τους ανταγωνισμούς και την άναρχη ανάπτυξη, από τις καπιταλιστικές κρίσεις, όλα όσα κάνουν το λαό να μην μπορεί να αναπνεύσει εξαιτίας του.
Το νέο για τις ανάγκες των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων δεν βρίσκεται στις συνταγές διαχείρισης και στα «μοντέλα» του εκμεταλλευτικού συστήματος, αλλά στον αγώνα για την ανατροπή του, σε σύγκρουση με το κεφάλαιο και την εξουσία του.
Να γιατί εργαζόμενοι και άνεργοι όχι μόνο δεν πρέπει να εγκλωβιστούν στις κάλπικες ελπίδες και προσδοκίες κυβέρνησης – κεφαλαίου για αντιμετώπιση της ανεργίας, να μην τρέφουν αυταπάτες ότι θα αντιμετωπισθεί η ανεργία, απ’ αυτούς που τη δημιουργούν και την αναπαράγουν (κεφάλαιο, πολιτικές ΕΕ και κυβερνήσεων), αλλά να οργανώσουν την αντεπίθεσή τους, στο δικό τους αντικαπιταλιστικό – αντιμονοπωλιακό δρόμο.
* O Nίκος Μανουσάκης, είναι μέλος του Γραφείου Περιοχής Κρήτης του ΚΚΕ και περιφερειακός σύμβουλος με τη Λαϊκή Συσπείρωση
