Οι Κρήτες διαχρονικά έχουν ισχυρό και άρρηκτο δεσμό με τις έννοιες της δικαιοσύνης και της ελευθερίας, κάτι το οποίο αντικατοπτρίζεται στο ολοκαύτωμα της Ιεράς Μονής Αρκαδίου. H Ιερά Μονή Αρκαδίου έχει γίνει ταυτόσημο στο σύνολό του Ελληνισμού, με την ανδρεία, τη θυσία, και για τον αγώνα «μέχρις εσχάτων» για τα ιδανικά, την ιστορία και την ελευθερία. Δεν είναι λίγες οι φορές που τη θέση εμφατικών λεκτικών παρομοιώσεων παίρνει το όνομα της Μονής Αρκαδίου, καθώς από μόνο του είναι ικανό να προκαλέσει ρίγη σε οποιονδήποτε, δίνοντας άμεσα μια εικόνα στην οποία κυριαρχεί η εθελοθυσία.
Οι ισορροπίες για τους υπερασπιστές της Μονής ήταν άνισες, καθώς 15.000 Τούρκοι πολιορκητές πολυβολούσαν λυσσαλέα τον περίβολο της Βυζαντινής Μονής από το πρωί της 8ης Νοεμβρίου στην κορύφωση της Κρητικής επανάστασης του 1866. Μέσα στη Μονή μαχόταν χωρίς ίχνος φόβου, βετεράνοι βρακοφόροι Ρεθεμνιώτες οπλαρχηγοί, γνήσιοι απόγονοι του Μανούσου Καλλικράτη, του Μιχαήλ Κόρακα και του Δασκαλογιάννη, μαζί με κληρικούς και μοναχούς και λεβέντισσες γυναίκες από τα γύρω χωριά, όλοι στον κοινό σκοπό και όλοι με το ίδιο πάθος για ελευθερία και δικαιοσύνη, υπό την ηγεσία του ηρωικού Ηγουμένου της Μονής, Γαβριήλ (Γαβριήλ Μαρινάκη) από τις Μαργαρίτες.
Ο αγώνας όμως ήταν άνισος, καθώς σχεδόν 1.500 γενναίοι και γενναίες συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών, δεν θα μπορούσαν εκ τον πραγμάτων να αντισταθούν στις ορδές των πολιορκητών.
Έτσι όταν οι Τούρκοι εισήλθαν στον περίβολο της Μονής μέσα στον πανικό και στην οχλαγωγία η επιλογή ήταν μια και δεδομένη, επέλεξαν όλοι την αξιοπρέπεια και την ελευθερία παρά την υποδούλωση και τον εξευτελισμό. Ο Εμμανουήλ Παχλάς από τα Περιβόλια, με τα παλικάρια του έκανε την τελευταία έφοδο προς τον βέβαιο αλλά ηρωικό θάνατο, ενώ ο φρούραρχος της Μονής, ανθυπολοχαγός Ιωάννης Δημακόπουλος από την Βυτίνα Γορτυνίας με τους άντρες του έριξαν μέχρι και το τελευταίο φυσίγγιο μαχόμενοι στα χαλάσματα μέχρι να συλληφθούν, να βασανιστούν και να θανατωθούν από τους Τούρκους.
Ο οπλαρχηγός Κωστής Γιαμπουδάκης από το Άδελε μάζεψε τους εναπομείναντες ζωντανούς εντός της Μονής μέσα στην μπαρουταποθήκη. Η έκρηξη από το βόλι της πιστόλας του Γιαμπουδάκη δεν τράνταξε μόνο το Ρέθυμνο άλλα «ακούστηκε» και στα βάθη της Ευρώπης, καθώς για μέρες κυριαρχούσε στα πρωτοσέλιδα της εποχής δημιουργώντας ένα νέο κύμα φιλελληνισμού ο οποίος έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην στάση των «Μεγάλων Δυνάμεων» στις μετέπειτα εξελίξεις στο Κρητικό Ζήτημα, μέχρι την Ένωση της Μεγαλονήσου με την Ελλάδα το 1913. Εκείνη ακριβώς την στιγμή που ο Γιαμπουδάκης ανατίναξε την μπαρουταποθήκη, οι υπερασπιστές της Μονής πέρασαν στην αθανασία.
Η αυτοθυσία τους έγινε σύμβολο των αγώνων για ελευθερία και δικαιοσύνη, οφείλουμε και εμείς σήμερα να συμμετέχουμε στους εορτασμούς και στις δράσεις προς τιμήν της επετείου για να συνεχιστεί η «Αθανασία» του μηνύματος της Μονής. Το Αρκάδι είναι ένα σύμβολο και μεταφέρει ένα διαχρονικό μήνυμα το οποίο στις μέρες μας είναι επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε, είναι υποχρέωση κάθε πολίτη του Ρεθύμνου απέναντι στην ιστορία να διατηρήσει την «Αθανασία» των υπερασπιστών της Μονής, μεταφέροντας έτσι στη νέα γενιά Κρητών, τις αξίες και τα ιδανικά για τα οποία θυσιάστηκαν οι πρόγονοί μας.
Το Δ.Σ. του ΣΥΝΠΟΛΙΣ
Κοινός Τόπος, Κοινός Στόχος
