«Στη δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα», τη συγκεκριμένη φράση είχε πει ο αείμνηστος Ευρυτάνας πολιτικός Παύλος Μπακογιάννης, αναφερόμενος στην εύρυθμη λειτουργία του θεσμού. Στις μέρες μας η συγκεκριμένη φράση έχει γίνει η αγαπημένη καραμέλα πολλών πολιτικών. Η χρήση της είναι τόσο μεγάλη που η φράση έχασε το νόημα της καθώς ο καθένας τη χρησιμοποιεί για να υποστηρίξει τα εκάστοτε πολιτικά επιχειρήματα.
Το βασικό χαρακτηριστικό σε μια υγιή, ευνομούμενη δημοκρατία είναι η ισότητα και η πολυφωνία αλλά και το γεγονός ότι το αδιέξοδο σε μια δημοκρατία είναι μια άγνωστη έκφραση. Σαν αποτέλεσμα μπορεί σε μια δημοκρατία να μην υπάρχουν πολιτειακά αδιέξοδα λόγω της άρτιας θεσμικής δομής, δεν ισχύει όμως το ίδιο και με την πολιτική όπου, πολλές φόρες τα αδιέξοδα υψώνονται σαν ψηλοί αγκαθωτοί μαντρότοιχοι μπροστά στους πολιτικούς ηγέτες που τους αναγκάζουν να εφαρμόσουν εξαιρετικά επιδέξιους ελιγμούς και να ψάξουν σε σκονισμένα βιβλία πολιτικής επιστήμης και για να αποφύγουν τη σύγκρουση με το μαντρότοιχο. Σαν αποτέλεσμα λανθασμένα χρησιμοποιείται από τους πολιτικούς η φράση ότι η δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα. Με το σημερινό ύφος που έχει δοθεί στη συγκεκριμένη έκφραση η ορθότερη χρήση της έκφρασης είναι «η δημοκρατία δεν έχει πολιτειακά αδιέξοδα», σε αντίθεση με τα πολιτικά.
Άλλη δημοφιλής έκφραση των ημερών είναι η φράση «η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού» το δημοφιλές γνωμικό του γερμανού καγκελάριου Μπίσμαρκ, του θεμελιωτή της ενωμένης Γερμανίας, έχει γίνει η δεύτερη αγαπημένη καραμέλα αρκετών πολιτικών αλλά και πολιτικάντηδων των τελευταίο καιρό, θέλοντας έτσι οι μεν να δικαιολογήσουν την μετεκλογική στροφή 180 μοιρών και οι δε να την ειρωνευτούν και να τη στηλιτεύσουν. Σαν αποτέλεσμα έχουν προσδώσει μια μακιαβελική προέκταση στο συγκεκριμένο γνωμικό, η οποία όμως είναι παντελώς άστοχη και παραπλανητική και βασίζεται μονό στα σαρδόνια χαμόγελα ειρωνείας από τη μια και ικανοποίησης από την άλλη, εξυπηρετώντας τους εκάστοτε πολιτικούς σκοπούς.
Παρόλα αυτά όμως στην Ελλάδα του 2015 η πολιτική κάθε άλλο είναι, παρά η τέχνη του εφικτού. Η σημερινή εξαιρετικά ρευστή πολιτική κατάσταση είναι πρωτόγνωρη για την Ελλάδα της μεταπολίτευσης και για την «εκσυγχρονιστική μεταρρυθμιστική δημοκρατία» της Γ’ ελληνικής δημοκρατίας. Εδώ που φτάσαμε τα πολιτικά αδιέξοδα υψώνονται από κάθε πλευρά, από τη μια η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δείχνει να πέφτει στο μνημονικό λάκκο που η ιδία έσκαψε και από την άλλη η αξιωματική αντιπολίτευση δείχνει αποπροσανατολισμένη, βυθισμένη στην εσωστρέφεια και αδύναμη να διεκδικήσει με αξιώσεις την εξουσία.
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, έσπειρε προεκλογικούς ανέμους και θερίζει μετεκλογικές θύελλες, καθώς το μνημονικό κοστούμι είναι εξαιρετικά στενό για κάποια στελέχη της κυβέρνησης που προσπαθούν να το φορέσουν αλλά δυστυχώς δεν χωρούν, δείχνοντας την οργή τους με χιλίους δυο άλλους τρόπους χωρίς όμως να ακουμπήσουν το θέμα της εφαρμογής του μνημονίου και ξεφύγουν από την «γραμμή Μαξίμου» με ολέθριες για αυτούς συνέπειες. Το μνημονικό όμως κοστούμι είναι επίσης εξαιρετικά στενό και για την ελληνική κοινωνία που μετά από πέντε χρόνια φοροεισπρακτικών πολιτικών λιτότητας έχει ξεπεράσει κάθε όριο εξάντλησης, ηθικής και οικονομικής.
Από την άλλη πλευρά η Νέα Δημοκρατία έχει βυθιστεί σε ένα φαύλο κύκλο εσωστρέφειας και εσωκομματικής πολλαπλής πόλωσης, με το βλέμμα στις επερχόμενες εσωκομματικές εκλογές. Το δεδομένο πάντως είναι ότι, όποιο και να είναι το αποτέλεσμα της κάλπης την 23η Νοέμβριου, η Νέα Δημοκρατία θα χρειαστεί πάρα πολύ δουλεία σε πρώτο χρόνο για να διατηρήσει τη συνοχή της, σε δεύτερο χρόνο να συσπειρωθεί γύρο από την ηγετική ομάδα που θα προκύψει. Σε τρίτο και τελευταίο χρόνο το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης πρέπει να κλείσει όσο πιο γρήγορα μπορεί τις εσωκομματικές πληγές του, που ήδη έχουν ανοίξει και είναι σχετικά βαθιές, και να δείξει ότι είναι ικανό να αναλάβει την διακυβέρνηση.
Μέσα σε αυτό το περίεργο μείγμα εντάσεων αδιεξόδων και προβλημάτων υπάρχουν και τα κόμματων της ελάσσονος αντιπολίτευσης, για τα οποία η δεδομένη χρονική και πολιτική συγκυρία έχει διπλή ανάγνωση, καθώς άλλου τα ευνοεί και αλλού τα συνθλίβει και τα σπρώχνει στο χρονοντούλαπο της πολιτικής ιστορίας.
Σαν αποτέλεσμα και με την κυβέρνηση να ακολουθεί ένα συγκεκριμένο modus operandi συμφωνημένο με την υπογραφή του τρίτου μνημονίου, την αξιωματική αντιπολίτευση να βρίσκεται βυθισμένη στην εσωστρέφεια και τα κόμματα της ελάσσονος αντιπολίτευσης να αλληλοσπαράζονται για να αποφύγουν την κινούμενη πολιτική άμμο, η πολιτική και όχι η πολιτειακή κατάσταση στην Ελλάδα είναι κάτι παραπάνω από αδιέξοδη. Ίσως σύντομα στην αρχή του νέου έτους να οδηγηθούν οι πολιτικοί ηγέτες σε μια tabula rasa πολιτική συζήτηση με στόχο την έξοδο από το πολιτικό αδιέξοδο που έχει οδηγήσει το συγκεκριμένο μίγμα πολιτικής και οι τωρινές συγκυρίες.
* O Θανάσης Πετράς είναι δημοσιογράφος-οικονομολόγος
