Της ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ*
Βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου τα πράγματα αλλάζουν με γοργούς ρυθμούς. Το ξέσπασμα της πανδημίας covid- 19 άλλαξε πολλά στην καθημερινότητά μας, από την λειτουργία πολλών δομών του κράτους μέχρι πράγματα απλά καθημερινά. Η εκπαίδευση, λοιπόν, αποτελεί έναν από τους πολλούς τομείς που επλήγησαν. Ένα μεγάλο ποσοστό των χωρών παγκοσμίως προχώρησε στην προσωρινή διακοπή των μαθημάτων όλων των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Και έτσι μια νέα εμπειρία, η τηλεκπαίδευση ή αλλιώς εκπαίδευση από απόσταση, εισβάλλει σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Από την προηγούμενη άνοιξη που ξέσπασε η πανδημία, η τηλεκπαίδευση «τρύπωσε» στις ζωές μας και κυριάρχησε στη ζωή των φοιτητών και των μαθητών όλων των βαθμίδων. Ωστόσο, τι αντίκτυπο έχει αυτή η διαδικτυακή μάθηση; Ποια τα θετικά της και ποια τα αρνητικά της;
Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση, μέσω της τεχνολογίας, έδωσε μια διέξοδο στο πρόβλημα που δημιούργησε η πανδημία. Χάρη σ’ αυτήν έγινε εφικτό να μην χαθεί η ακαδημαϊκή και η σχολική χρονιά. Αυτή η μετατόπιση από την τάξη ή το αμφιθέατρο στο zoom ή σε οποιαδήποτε άλλη ψηφιακή τάξη, αποτέλεσε μια λύση στον τομέα της εκπαίδευσης. Ακόμα, η ψηφιοποίηση έχει φέρει εύκολη πρόσβαση στην γνώση. Με την τηλεκπαίδευση καθίσταται πιο άμεση και εύκολη η διασύνδεση των μαθητών με εξωτερικές πηγές γνώσεις, όπως οι ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες. Τα προγράμματα σπουδών εμπλουτίζονται συνεχώς και οι φοιτητές-μαθητές έρχονται σε επαφή με περισσότερες γνώσεις. Επίσης, ένα ακόμη θετικό που μπορεί να συμπεριληφθεί στην λίστα είναι η εξοικονόμηση χρόνου. Τώρα με το πάτημα ενός κουμπιού μέσα σε λιγότερο από 1 λεπτό βρίσκεσαι στην αίθουσα μαθήματος, έχοντας και την άνεση του σπιτιού σου. Έτσι, οι μετακινήσεις αποφεύγονται με αποτέλεσμα να αυξηθεί ο ελεύθερος χρόνος φοιτητών, μαθητών και εκπαιδευτικών.
Αναμφισβήτητα, η τηλεκπαίδευση είναι μια διαδικασία πολλά υποσχόμενη. Ωστόσο, δεν έχει μόνο θετικά. Αρχικά, αυξάνει τις ανισότητες μεταξύ των μαθητών, καθώς δεν είναι δεδομένο ότι όλοι μπορούν να έχουν πρόσβαση σ’ αυτή. Πολλοί μαθητές αποκλείστηκαν από την εκπαίδευση για λιγότερο ή περισσότερο χρόνο, αφού δεν είχαν τα κατάλληλα μέσα για να μπορούν να συμμετέχουν.
Ακόμη, με την τηλεκπαίδευση μειώνεται αισθητά η άμεση αλληλεπίδραση φοιτητή ή μαθητή- εκπαιδευτικού. Η οθόνη δεν μπορεί με τίποτα να αντικαταστήσει τη φυσική παρουσία τους στην σχολική και ακαδημαϊκή αίθουσα. Το μάθημα είναι δομημένο έτσι ώστε να υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών αλλά και του εκπαιδευτικού. Κάνοντας μάθημα μέσα από μια οθόνη δεν δημιουργούνται εύκολα διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ τους και επίσης απουσιάζει η ώθηση που αντλείται από την επαφή με τον καθηγητή. Και όλο αυτό συνεπάγεται επίσης έλλειψη κοινωνικοποίησης. Το άτομο από την φύση του είναι κοινωνικό ον. Εξαιτίας όλης αυτής της κατάστασης, πολλά παιδιά έχασαν τις επαφές τους με τους συμμαθητές/ συμφοιτητές τους. Ειδικά σε ό,τι αφορά την φοιτητική κοινότητα, δεν είναι λίγα τα άτομα που ενώ εισήχθησαν σε πανεπιστημιακά ιδρύματα αυτή την χρονιά, δεν κατάφεραν να γνωρίσουν τους συμφοιτητές τους ή τους καθηγητές τους ούτε να μυηθούν στον ακαδημαϊκό τρόπο ζωής. Αυτοί οι παράγοντες επέδρασαν αρνητικά στην ψυχολογία των ατόμων καθώς και στην διάθεσή τους για μάθηση. Και δεν είναι μόνο αυτά.
Ένα από τα προβλήματα της τηλεκπαίδευσης είναι η αδυναμία συγκέντρωσης. Χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο για να κάνεις μάθημα είναι πολύ εύκολο να αποσπαστεί η προσοχή από άλλες εφαρμογές. Και η άνεση του σπιτιού σου ακόμα, παρόλο που είναι ένα θετικό, μπορεί να σου αποσπάσει εύκολα την προσοχή, αφού μπορεί το άτομο να αισθάνεται πιο χαλαρό και να μην δίνει τόση βαρύτητα στο μάθημα. Επίσης και η πολύωρη χρήση του υπολογιστή/κινητού, μιας οθόνης γενικότερα, κουράζει τον μαθητή – φοιτητή, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να λειτουργήσει και να συγκεντρωθεί όσο χρειάζεται για να προσέχει και να κατανοήσει πλήρως το μάθημα. Τέλος, ένα ακόμη πρόβλημα που παρατηρήθηκε με την τηλεκπαίδευση, ήταν αυτό της εξοικείωσης από πλευράς καθηγητών κυρίως αλλά και μαθητών, με το όλο σύστημα. Ξαφνικά βρέθηκαν όλοι αντιμέτωποι με την τεχνολογία και έπρεπε να μάθουν πώς να έχουν πρόσβαση σ’ αυτή, καθώς και να λύνουν τα όσα προβλήματα προκύπτουν στη διάρκεια του μαθήματος.
Συμπερασματικά, η τηλεκπαίδευση όπως κάθε τι καινούριο έχει τόσο τα θετικά της όσο και τα αρνητικά της. Αποτέλεσε μια νέα εμπειρία μάθησης στον καιρό της πανδημίας. Αλλά θα πρέπει να ληφθεί υπ’ όψη ότι δεν είναι παρά μόνο μια προσωρινή λύση, ώστε να μην μείνει πίσω η εκπαίδευση λόγω της κατάστασης που επικρατεί. Η φυσική παρουσία στις αίθουσες και η αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών και των εκπαιδευτικών είναι αναντικατάστατη. Το σίγουρο είναι ότι η τεχνολογία εξελίσσεται διαρκώς με το πλήθος των γνώσεων να αυξάνεται. Το θέμα είναι όμως να μπορέσουμε να συνδυάσουμε τα θετικά στοιχεία της τηλεκπαίδευσης χωρίς να χαθεί η φυσική παρουσία των φοιτητών και των μαθητών στο ακαδημαϊκό ή το σχολικό περιβάλλον. Γιατί ας μην ξεχνάμε ότι ο χώρος των καθηγητών και των φοιτητών-μαθητών είναι στις κανονικές αίθουσες και όχι στις ψηφιακές.
* Η Αθανασία Χριστοπούλου είναι φοιτήτρια στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης
