Η χάραξη του νέου ΒΟΑΚ (Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης) όπως ανακοινώθηκε τροποποιημένη πριν από λίγους μήνες δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην οικονομική δραστηριότητα, στην καθημερινή ζωή των κατοίκων της περιοχής και στο περιβάλλον.
Οι αλλαγές που προέκυψαν σε σχέση με προηγούμενες μελέτες έγιναν με χαρακτηριστική προχειρότητα (π.χ. έλλειψη υδραυλικής μελέτης, απουσία αναφοράς στις κλιματολογικές συνθήκες κλπ.).
Η νέα χάραξη, και αναφερόμαστε ειδικά στην ζώνη του ανατολικού Ρεθύμνου στο τμήμα Τσεσμέ-Λατζιμά, δεν συνάδει με τον χαρακτήρα του έργου ως «αναπτυξιακού». Οι καταστροφές που προκαλεί δεν συμβαδίζουν με την γενική προοπτική ανάπτυξης της εξαιρετικά δραστήριας αυτής ζώνης.
Αναλυτικά.
- Στον τομέα της παραγωγής και των τοπικών οικονομικών δραστηριοτήτων.
Μόνο στο τμήμα από Τσεσμέ ως τον Λατζιμά τα κυρίως, τα δευτερεύοντα και τα συμπληρωματικά έργα -χωρίς ακόμα να είναι γνωστή η πλήρης έκτασή τους- θα καταστρέψουν περισσότερα από 13.000 ελαιόδενδρα και θα αχρηστεύουνε, άμεσα μεν, 700 ως 1.000 στρέμματα παραγωγικής γης και, έμμεσα, μέσω αποκλεισμού, υποβάθμισης άλλα τόσα. Ως προς το έμμεσα, αναφερόμαστε στην υποβάθμιση σημαντικών εκτάσεων ελαιώνων -και άλλων καλλιεργειών- που θα βρεθούν τοποθετημένοι ανάμεσα σε πλέγμα δρόμων υψηλών ταχυτήτων.
Η συρρίκνωση και η υποβάθμιση της αγροτικής παραγωγής που θα προκύψει απαξιώνει μεγάλες και πολύχρονες επενδυτικές προσπάθειες για την ανανέωση των ελαιώνων, την άρδευσή τους (χάρη στο μεγάλο έργο των ποταμών) και την επεξεργασία του καρπού – ελαιοτριβεία, μονάδες τυποποίησης.
Στην ουσία η προτεινόμενη χάραξη ανατρέπει προσπάθειες πολλών δεκαετιών για την παραγωγική γεωργική ανασυγκρότηση του πλούσιου κάμπου του ανατολικού Ρεθύμνου.Πρόκειται για ενσυνείδητη καταστροφή μιας ζώνης υψηλής παραγωγικότητας στον βωμό συγκεκριμένων συμφερόντων που αφορούν λίγους ως ελάχιστους.
Πιθανότατα μια τέτοια εξέλιξη προσκρούει και σε συνταγματικές επιταγές που προστατεύουν την παραγωγική γη.
Επίσης η προτεινόμενη χάραξη υποβαθμίζει ή και ακυρώνει δεκάδες τουριστικές εκμεταλλεύσεις και άλλες παραγωγικές εγκαταστάσεις.
Πέρα από την ευθεία αχρήστευση σημαντικών τουριστικών επενδύσεων -κυρίως αγροτουριστικών- η αλλοίωση του τοπίου και η μετατροπή της άμεσης ενδοχώρας του παραλιακού μετώπου σε χώρο τοποθέτησης φαραωνικών έργων και κατασκευών, θα πλήξει συνολικά την τουριστική αξία της περιοχής.
Επιπλέον, η περίοδος κατασκευής του έργου -στην καλύτερη περίπτωση τρία με τέσσερα χρόνια, με βάση τα προηγούμενα ίσως και δεκαετίες- θα μετατρέψει την παραγωγική και τουριστικά δυναμική αυτή ζώνη σε τεράστιο αντι-αισθητικό εργοτάξιο που θα πλήξει ποικιλότροπα όλους τους τομείς δραστηριότητας. Μετά την οικονομική κρίση, μετά την κρίση της πανδημίας, ας αναλογιστούν οι αρμόδιοι για την λήψη αποφάσεων το τι θα σημαίνει αυτό για τους κατοίκους και τους επιχειρηματίες της περιοχής.
- Δημιουργία σοβαρών παραγόντων φυσικών καταστροφών.
Η χάραξη τέμνει και αλλοιώνει την λεκάνη απορροής των ομβρίων υδάτων. Στην ουσία διασχίζει στο μέσον περίπου μια λοφώδη πεδιάδα με σημαντικές κλίσεις προς την θάλασσα. Καταστρέφει το φυσικό σύστημα αποχέτευσης των νερών της βροχής δημιουργώντας, στις περιπτώσεις (συχνές) ισχυρών βροχοπτώσεων το όλο έργο σε παράγοντα παραγωγής πλημμυρικών φαινομένων. Τα βυθίσματα και οι υπερυψώσεις του ΒΟΑΚ ακυρώνουν τους φυσικούς δρόμους αποστράγγισης των ομβρίων υδάτων, συγκεντρώνουν και κατευθύνουν τόσο τις ποσότητες που προκαλούνται από την ίδια την αποστράγγιση του έργου, όσο και τις ποσότητες ύδατος που δέχονται οι πάνω από αυτό λεκάνες συλλογής ομβρίων, σε κατοικημένες περιοχές, κάτω από το έργο. Ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι η παραμικρή αλλοίωση του φυσικού συστήματος απορροής οδηγεί σε πλημμυρικές καταστάσεις. Η διατάραξη που θα προκαλέσει στο σύστημα η κατασκευή του ΒΟΑΚ προαναγγέλλει με βεβαιότητα καταστροφές.
Σε περίπτωση ισχυρών βροχοπτώσεων, όπως συμβαίνει συχνά στην περιοχή, το έργο θα λειτουργήσει ως δημιουργός έντονα καταστροφικών συνθηκών θύματα των οποίων θα είναι το σύνολο των κατοίκων της περιοχής και οι περιουσίες τους.
- Πλήγμα στο μικροκλίμα της περιοχής
Η δημιουργία μεγάλων βυθισμάτων και, κυρίως, μεγάλων αναχωμάτων στην διαδρομή του νέου ΒΟΑΚ (για παράδειγμα το τερατώδες ανάχωμα βόρεια του χωριού Άδελε) διαταράσσει την φυσική κυκλοφορία του αέρα διαμέσου των κοιλάδων της πεδιάδας. Η κατάσταση που θα δημιουργηθεί θα οδηγήσει στην αλλοίωση του κλίματος ολόκληρης της περιοχής.
Η προχειρότητα και η βιασύνη με την οποία σχεδιάστηκε η νέα χάραξη δεν επιτρέπει την ουσιαστική μελέτη των επιπτώσεων στο μικροκλίμα της παραλιακής ζώνης.
- Διαδοχικοί αυτοκινητόδρομοι
Η τουριστική και κάθε άλλη δραστηριότητα στην περιοχή θα πληγεί ανεπανόρθωτα και θα υπονομευτεί καίρια καθώς η άμεση ενδοχώρα της παραλίας θα μεταβληθεί σε διαδοχικές πίστες αυτοκινητόδρομων που πλέον θα δημιουργούν οχλήσεις σε ολόκληρο τον γεωγραφικό χώρο. Είναι αμφίβολο εάν οι πελάτες του τουριστικού προϊόντος επιθυμούν να περάσουν τις διακοπές τους ανάμεσα σε πίστες αυτοκινητιστικών αγώνων.
Τα πρόσθετα έργα που υπόσχεται ο σχεδιασμός, π.χ. αντιηχητικά προπετάσματα) μόνο θα περιορίσουν, χωρίς να εξαλείψουν, τις συνέπειες, στον τομέα της ηχορύπανσης.
- Μετακίνηση κατοίκων
Η αναστάτωση, ή και ακύρωση, του υπάρχοντος συγκοινωνιακού δικτύου θα καταστήσει την πρόσβαση των κατοίκων της ζώνης στο Ρέθυμνο ή στις γύρω περιοχές ακραία προβληματική. Δημιουργούνται εμπόδια και δυσκολίες στην μετακίνηση των μονίμων κατοίκων της περιοχής -όλων ανεξαιρέτως των χωριών και των οικισμών- από και προς την πόλη του Ρεθύμνου ή και στις γύρω περιοχές (η ανάπτυξη της ευρύτερης οικιστικής ζώνης του Ρεθύμνου είναι βασικά γραμμική -παράλληλη στο παραλιακό μέτωπο).
Οι εκτός ΒΟΑΚ διαδρομές περιορίζονται και αποκτούν δαιδαλώδη υφή ενώ οι δια του ΒΟΑΚ υπόκεινται σε διόδια και σε υποχρεωτικές άχρηστες διαδρομές καθότι οι είσοδοι και οι έξοδοι στον νέο δρόμο είναι περιορισμένες.
Έτσι οι κάτοικοι της περιοχής θα υφίστανται όλα τα δεινά που απορρέουν από την ύπαρξη τριών παράλληλων οδικών αξόνων με λίγες εκατοντάδες μέτρα απόσταση μεταξύ τους και ταυτόχρονα θα δυσκολεύονται να χρησιμοποιήσουν αυτό το κυκλοφοριακό παράλογο για την εξυπηρέτηση των άμεσων καθημερινών αναγκών τους.
- Ισοπέδωση χαρακτηρισμένων ζωνών
Ο νέος δρόμος καταπατά και υποβαθμίζει περιοχές χαρακτηρισμένες φυσικού κάλλους, ΝΑΤΟΥΡΑ, αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, αλλοιώνει την φυσιογνωμία του τοπίου με φαραωνικά έργα, υποβαθμίζει παραδοσιακούς οικισμούς. Στην ουσία διακόπτει με καταστροφικό τρόπο την πολιτιστική, αισθητική και ιστορική συνέχεια της περιοχής.
- Διόδια
Τα διόδια του προβλεπόμενου δρόμου δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να είναι «συμβολικά». Το κόστος κατασκευής του έργου είναι τεράστιο, το κόστος της συντήρησής του επίσης. Η κίνηση σε αυτόν είναι εποχιακή. Ο δρόμος δεν υποστηρίζει (όπως σε ανάλογους δρόμους αυτών των χαρακτηριστικών στην χερσαία Ελλάδα) μεγάλο όγκο εμπορευματικών μεταφορών (νταλίκες). Για τέσσερεις ή πέντε μήνες θα υποδέχεται την κίνηση που προκύπτει από τον τουρισμό που όμως δεν μπορεί να αναπληρώσει με τα έσοδα από τα διόδια ούτε την υποτονική κίνηση των υπόλοιπων μηνών (επτά -οκτώ) και την απουσία βαρέων οχημάτων.
Δεν χρειάζεται να έχει κανείς πτυχίο οικονομικών επιστημών για να καταλάβει ότι η ιδιωτική εκμετάλλευση του έργου, για να είναι αποδοτική, θα επιβάλλει δυσπρόσιτα διόδια ή θα στηριχθεί σε διαρκείς κρατικές επιδοτήσεις.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι σε τι ακριβώς θα βοηθήσει την ανάπτυξη της Κρήτης όταν το κόστος χρήσης του ΒΟΑΚ σε μια στοιχειώδη διαδρομή Χανιά – Ηράκλειο, υπερβεί το κόστος των καυσίμων.
Μπορούν πολλά να λεχθούν ακόμα. Συνοπτικά όμως, με βάση τα παραπάνω, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η χάραξη του ΒΟΑΚ όπως έχει παρουσιαστεί είναι εξόχως πρόχειρη και δεν απαντά σε καμία από τις παραμέτρους που εξυπηρετεί το έργο. Τυχόν υλοποίησή του σε αυτή την βάση θα είναι καταστροφική για την αγροτική παραγωγή, για το τουριστικό προϊόν, για την ποιότητα ζωής των κατοίκων, για την φύση και το περιβάλλον μιας ευλογημένης ως τώρα γεωγραφικής ενότητας. Θα προκαλέσει δε τέτοιας μορφής διατάραξη του φυσικού ανάγλυφου ώστε οι καταστροφές να είναι απλά αναμενόμενες. Θα μπορούσαμε να την χαρακτηρίσουμε εγκληματική ως προς τις άμεσες και έμμεσες συνέπειές της.
Σε κάθε περίπτωση η υλοποίηση του έργου στην μορφή που επιλέχθηκε δεν θα εξυπηρετήσει την ανάπτυξη. Θα είναι εξόχως και ποικιλότροπα ΑΝΤΙΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ.
Καλό θα είναι οι αρμόδιοι να επανεξετάσουν την στάση τους στο ζήτημα και να σκεφτούν με γνώμονα την ζωή των πολλών και όχι τα συμφέροντα των λίγων.
Σεπτέμβριος 2021
Ομάδα κατοίκων Άδελε- Πηγής
