Οι άνθρωποι της γενιάς μου εκτός από τις κοσμογονικές πολιτειακές εξελίξεις έζησαν και τις αλματώδεις προόδους της σύγχρονης τεχνολογίας. Και κάποια στιγμή βρέθηκαν και μπροστά στον θαυμαστό κόσμο της ψηφιακής τέχνης.
Αν και το αντικείμενο δεν είναι κατανοητό από το ευρύ κοινό, χαιρετήσαμε με ενθουσιασμό το πρώτο Διεθνές Φεστιβάλ της γοητευτικής αυτής τεχνικής που έγινε στο Ρέθυμνο. Κι όπως τουλάχιστον λένε όσοι το έζησαν στο Σπίτι του Πολιτισμού και στην αίθουσα «Παντελής Πρεβελάκης» στο Ελληνικό Ωδείο, βίωσαν από 9 έως 12 του Σεπτέμβρη μοναδικές εμπειρίες.
Το περίεργο είναι ότι το Φεστιβάλ το οργάνωναν «κάτω από τη μύτη μου», χωρίς να έχω καταλάβει τη σημαντικότητά του. Και το πιο σπουδαίο ότι την ιδέα, την πρωτοβουλία και την τιτάνια διοργάνωση ανέλαβε ένα νεαρό κορίτσι που όταν το επαινείς για τη συνέπεια και την επαγγελματική του ευσυνειδησία σου αλλάζει κουβέντα. Περί Μαρίτας Παπαδάκη ο λόγος που έχω ευτυχίσει να συνεργάζομαι στην παραγωγή των ντοκιμαντέρ μου.
Γνώριζα βέβαια για τις λαμπρές σπουδές της Μαρίτας στον τομέα της ψηφιακής τέχνης και το μάστερ που έχει από τις ιδιαίτερες σπουδές της με αντικείμενο την 7η τέχνη. Μπορεί να έχει κι άλλες περγαμηνές αλλά σας ορκίζομαι αυτά πρόλαβα να μάθω. Το πάθος της όμως για την τέχνη που υπηρετεί το αντιλήφθηκα αργότερα Όταν γνώρισα μια Μαρίτα που με συναγωνίζεται σε σκληρούς απάνθρωπους ρυθμούς κάθε φορά που είμαστε παραμονές μιας προβολής της δουλειάς μας.
Που να φανταστώ ότι θα έμενα έκθαμβη και από το αποτέλεσμα μια πρωτοβουλίας της, αξιοθαύμαστης πραγματικά, νεαρής δημιουργού, αφού κατάφερε με εντελώς δικά της φτερά να πετάξει στον ορίζοντα μιας εξαιρετικά φιλόδοξης παραγωγής.
Γιατί το πρώτο Φεστιβάλ Ψηφιακής Τέχνης που διοργάνωσε κατάφερε να συγκεντρώσει το ενδιαφέρον 135 καλλιτεχνών από 37 χώρες της Ευρώπης, της Αμερικής, της Ασίας της Αφρικής και της Αυστραλίας. Και οι τυχεροί που το επισκέφτηκαν είχαν την ευκαιρία να ζήσουν από κοντά διάσημους έλληνες και ξένους του χώρου να παρουσιάζουν ζωντανά εντυπωσιακές performances και ψηφιακές εγκαταστάσεις.
Η Μαγεία της ψηφιακής τέχνης
Τελικά είναι μαγεία η ψηφιακή τέχνη. Και προτείνω να τη γνωρίσουμε μέσα από ένα θαυμάσιο κείμενο της Μαργαρίτας Σταυράκη που αναφέρει τα εξής:
«Τη δεκαετία του ’90 γίναμε μάρτυρες μιας τεχνολογικής ανάπτυξης άνευ προηγουμένου για το ψηφιακό μέσο, η ονομαζόμενη «ψηφιακή επανάσταση». Παρότι η αρχή πολλών ψηφιακών τεχνολογιών συναντάται αρκετά χρόνια νωρίτερα, αυτές οι τεχνολογίες έγιναν ευρέως διαδεδομένες την τελευταία δεκαετία του εικοστού αιώνα. Το hardware και το software έγιναν πιο εκλεπτυσμένα και οικονομικά ανεκτά, και στο ξεκίνημα του World Wide Web (www…) στα μέσα της δεκαετίας του ’90 προστέθηκε ένα επίπεδο «παγκόσμιας διασύνδεσης».
Οι καλλιτέχνες πάντα ήταν μεταξύ των πρώτων που απεικόνιζαν τον πολιτισμό και την τεχνολογία της εποχής τους, και δεκαετίες πριν την ψηφιακή επανάσταση είχαν επίσημα διακηρύξει τον πειραματισμό τους με τα νέα μέσα. Στην αρχή τα αποτελέσματα των πειραματισμών τους παρουσιάζονταν κυρίως σε διαλέξεις, φεστιβάλ και συμπόσια αφιερωμένα στην τεχνολογία και τα ηλεκτρονικά μέσα και θεωρούνταν περιφερειακά, στην καλύτερη περίπτωση, της επικρατούσας τέχνης. Αλλά, μέχρι το τέλος του αιώνα, η ψηφιακή τέχνη έγινε ένας καθιερωμένος όρος, και τα μουσεία και οι γκαλερί ανά τον κόσμο άρχισαν να συλλέγουν και να διοργανώνουν μεγάλες εκθέσεις ψηφιακής τέχνης.
Η ορολογία για την τέχνη της τεχνολογίας ήταν πάντα αρκετά συγκεχυμένη και ό,τι είναι σήμερα γνωστό ως ψηφιακή τέχνη, έχει αλλάξει αρκετά ονόματα από το ξεκίνημά του. Κάποτε αναφερόταν ως computer art (μέχρι τη δεκαετία του ’70), έπειτα ως multi media art, και στις μέρες μας ταυτίζεται με τον γενικό τίτλο new media art. Η ψηφιακή τέχνη περιγράφει δουλειές που κάνουν χρήση αναδυόμενων τεχνολογικών μέσων και εμπλέκονται με τις πολιτιστικές, πολιτικές και αισθητικές δυνατότητες αυτών των εργαλείων.
Σε μια προσπάθεια να διευκρινίσουμε περισσότερο τους όρους μπορούμε να τοποθετήσουμε την ψηφιακή τέχνη και τα Νέα Μέσα ως ένα υποσύνολο δυο μεγαλύτερων κατηγοριών: Τέχνη και Τεχνολογία, και Τέχνη των Μέσων (media art). Η Τέχνη και Τεχνολογία αναφέρεται σε πρακτικές όπως Ηλεκτρονική Τέχνη, Ρομποτική Τέχνη, Genomic art, που κάνουν χρήση τεχνολογιών και είναι σύγχρονες, αλλά όχι απαραίτητα σχετιζόμενες με την έρευνα των μέσων. Η Τέχνη των Μέσων περιλαμβάνει την Βίντεο Τέχνη, τον Πειραματικό Κινηματογράφο και την Transmission art, που ενσωματώνουν τις τεχνολογίες των διαφορετικών μέσων και που από το ’90 και μετά ελάχιστα εξελίσσονται και αναβαθμίζονται τεχνολογικά.
Αν θέλουμε να αναλύσουμε παραπάνω τη νέα εποχή θα βρεθούμε μέσα σ’ ένα χαοτικό τοπίο νέων μέσων και μορφών τέχνης, με πολλαπλά ονόματα και σημασίες, που συχνά το ένα συνδέεται με το άλλο ή γέννα την ανάγκη για ένα καινούργιο. Αναφέρω χαρακτηριστικά «Net art, software art, artist-made video games, locative media projects, interactive narratives, multimedia installations, performances. Ο μόνος πραγματικός ορισμός της ψηφιακής τέχνης μπορεί να βρεθεί στον δημιουργό της, το άτομο εκείνο που χρησιμοποιεί τα νέα μέσα σαν το πρωταρχικό του εργαλείο έκφρασης.
Έτσι λοιπόν, είναι καλό να δούμε την ψηφιακή τέχνη ως μια «αναγκαία», «πλουραλιστική» απάντηση των καλλιτεχνών στην τεχνολογική και πληροφορική επανάσταση και στην ψηφιοποίηση όλων των μέσων».
Αξίζει να γίνει θεσμός
Ομολογώ ότι με βοήθησαν πολύ αυτά τα στοιχεία να καταλάβω πόσο σημαντικό ήταν το Φεστιβάλ που έκανε και πάλι τόσο περήφανο το Ρέθυμνο. Και να πλημμυρίσω συγκίνηση εκτιμώντας ότι νέοι άνθρωποι, σεμνοί και τόσο διακριτικοί έκαναν το καλύτερο δυνατόν για να αναδείξουν τις ιδιαιτερότητες αυτής της πρωτοποριακής τεχνικής που ανοίγει δρόμους στον τομέα της υψηλής αισθητικής.
Γνωρίζοντας ότι για πρώτη φορά φέρνουν σ’ επαφή την επιστήμη τους με το ευρύ κοινό, η Μαρίτα και οι συνεργάτες της με τη φιλοσοφία ότι «για να το καταλάβεις πρέπει να το ζήσεις», είχαν καταφέρει να είναι το συμβολικό εισιτήριο διάρκειας δύο ημερών για να μπορέσουν οι θεατές να απολαύσουν το πλήθος των ψηφιακών έργων, αλλά και να ξαναζήσουν ό,τι ξεχώρισαν.
Στη διάρκεια του τριημέρου οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν:
-Ψηφιακές εγκαταστάσεις – Installations
-Video mapping
-3D printing objects
-Video art μέχρι 15΄
-Digital illustrations
-Digital photographies
-Performing arts με ψηφιακά στοιχεία
-Animation video μέχρι 15΄
-Εικαστικά έργα με ψηφιακά στοιχεία.
Μεγάλο ήταν το ρίσκο για τη Μαρίτα Παπαδάκη, αφού σαν Act&Art Productions είχε όλο το βάρος της παραγωγής, αλλά με την καλλιτεχνική επιμέλεια της Κάλλης Καραδάκη, όλα πήγαν μια χαρά. Και το Ρέθυμνο ήρθε στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος χάρις στο πρωτότυπο αυτό Φεστιβάλ.
Τελικά όλοι έχουν να πουν και κάτι επαινετικό τώρα που έκλεισε το Φεστιβάλ που τελούσε υπό την αιγίδα του Δήμου Ρεθύμνου με την υποστήριξη του Συνδέσμου Διάδοσης Καλών Τεχνών Ρεθύμνου.
Ήταν σίγουρα μια γιορτή. Και η Μαρίτα Παπαδάκη κατάφερε να μας την προσφέρει με μια φιλότιμη ομάδα εκλεκτών συνεργατών της. Έχει βέβαια το γονίδιο, αφού η μητέρα της εκλεκτή εκπαιδευτικός κυρία Πόλυ Παπαδοπούλου, κατάφερε να φέρει τη μαθητιώσα νεολαία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης κοντά στο θέατρο και μάλιστα με συγκλονιστικές δημιουργίες.
Φαίνεται όμως ότι η Μαρίτα μπορεί να πάει ακόμα παραπέρα.
Αχ Ρέθυμνο, πόσο τυχερό είσαι με τη νέα σου γενιά, που με τις ιδέες και την αγάπη της για σένα μπορεί και σε ανεβάζει τόσο ψηλά.