Ο καρκίνος αποτελεί μια από τις πρώτες αιτίες θανάτου σε ολόκληρη την Ευρώπη διατηρώντας ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά θνησιμότητας και στη χώρα μας. Οι επιστήμονες όμως κρούουν το καμπανάκι στους πολίτες υποστηρίζοντας πως το μεγαλύτερο πρόβλημα με τον καρκίνο είναι η ενημέρωση και η πρόληψη, υποστηρίζοντας ότι με βάση έρευνες που έχουν γίνει, έχει αποδειχτεί ότι για το 50% των καρκίνων είναι γνωστή η αιτία που τον προκάλεσε και ότι το 30% από αυτούς μπορεί να προβλεφθεί.
Σύμφωνα μάλιστα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε για οκτώ χρόνια στο Ρέθυμνο προκύπτει ότι οι άνδρες παρουσιάζουν σε μεγαλύτερο ποσοστό καρκίνο του πνεύμονα, ενώ οι γυναίκες καρκίνο του μαστού.
Για τον λόγο αυτό στο Ρέθυμνο, εδώ και πέντε χρόνια, ιδρύθηκε και λειτουργεί παράρτημα της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας, με στόχο την ενημέρωση των πολιτών για τον καρκίνο και τους τρόπους πρόληψης μέσα από δημοσιεύματα και ραδιοφωνικές εκπομπές αλλά και επισκέψεις σε χωριά. Συνέχεια των ενημερωτικών δράσεων αποτελεί η έναρξη της λειτουργίας του Ιατρείου Προληπτικής Ογκολογίας στο Ρέθυμνο. Πρόκειται για μια συνεργασία του παραρτήματος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας με τον Ιατρικό Σύλλογο Ρεθύμνου, η οποία ανακοινώθηκε στη διάρκεια εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Δευτέρας με θέμα «Νοιάζομαι για την υγεία μου: Μαθαίνω για τον καρκίνο».
Το Ιατρείο Προληπτικής Ογκολογίας δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να εξεταστούν δωρεάν και στην συνέχεια να καθοδηγούνται από τους ιατρούς για τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν. Ο στόχος άλλωστε του Παραρτήματος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας στο Ρέθυμνο είναι να βοηθήσουν τους πολίτες να νικήσουν τον φόβο για την επάρατη νόσο και να ενισχύσουν την ελπίδα και όπως επισημαίνεται ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι η γνώση.
Ειδικότερα, ο πρόεδρος του παραρτήματος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας, Κωνσταντίνος Μαλάς, σε δηλώσεις του ανέφερε: «Το μεγαλύτερο πρόβλημα του πληθυσμού στον καρκίνο είναι η ενημέρωση. Ξέρουμε ότι περίπου για το 50% των καρκίνων μπορούμε να ξέρουμε την αιτία τους. Από αυτούς το 30% μπορεί να προληφθεί. Η Αντικαρκινική Εταιρία Ρεθύμνου ανέλαβε μια δράση πριν πέντε χρόνια να ενημερώσει για να αλλάξει ο κόσμος ορισμένα πράγματα, τα οποία τον σκοτώνουν είτε με την διατροφή του, είτε με τις κακές του συνήθειες, είτε με το επαγγελματικό περιβάλλον όπου εργάζονται. Με σύνθημα «Νοιάζομαι για την υγεία μου μιλάω για το καρκίνο και μαθαίνω» κάναμε μια εκστρατεία ενημέρωσης, που περιελάμβανε 30 ομιλίες σε χωριά και σε πόλεις, υπήρχε ραδιοφωνική εκπομπή, δημοσιεύσεις στον τύπο και τώρα από την ενημέρωση περνάμε στη δράση. Εγκαινιάζουμε με τον Ιατρικό Σύλλογο μια άλλη δράση με θέμα «Αλλάζω ζωή». Ουσιαστικά στα γραφεία μας ιδρύουμε ένα Ιατρείο Προληπτικής Ογκολογίας, στο οποίο θα μπορεί ο κάθε Ρεθεμνιώτης να έρχεται να εξετάζεται και να παρακολουθείται δωρεάν και να του δίνονται οδηγίες εάν το άτομο αυτό έχει αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσει τη νόσο. Θα εφαρμόσουμε ένα διεθνές πρωτόκολλο του Χάρβαρντ, το οποίο είναι παραδεκτό σε όλο τον κόσμο σαν επιδημιολογικό πρωτόκολλο της πρόληψης του καρκίνου. Αφορά δώδεκα καρκίνους και κάθε άρρωστος θα εξετάζεται κλινικά και θα κατατάσσεται, βάσει του πρωτοκόλλου αυτού, ανάλογα με το ρίσκο που έχει και θα του δίνονται οδηγίες για το πως μπορεί να προλάβει τη νόσο».
«Με όπλο την πρόληψη θα προσπαθήσουμε να σώσουμε ζωές»
Ο κ. Μαλάς θέλησε να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες επισημαίνοντας τη σημασία της πρόληψης καλώντας τους να σπεύσουν και να ενημερωθούν τονίζοντας χαρακτηριστικά: «Μπορούμε να προλάβουμε τον καρκίνο, γιατί η θνητότητα του καρκίνου είναι πλασματική. Αυτό που βλέπουμε με τους καρκίνους, είναι ότι στην Αμερική το ποσοστό ίασης είναι 69%. Θα προσπαθήσουμε λοιπόν έχοντας όπλο την πρόληψη να μπορέσουμε να σώσουμε κάποιους ανθρώπους, οι οποίοι μετά από κάποια χρόνια θα εμφανίσουν καρκίνο. Αντιμετωπίσαμε στη διάρκεια της ενημέρωσης τα προηγούμενα χρόνια φοβία, προκατάληψη και σε κάποιες περιπτώσεις άρνηση. Και η άρνηση δεν είναι ότι ο κόσμος δεν θέλει να σταθεί πλάι μας, αλλά φοβάται ή δεν θέλει να ακούσει την αλήθεια».
Ανάλογη ήταν και η τοποθέτηση του πρόεδρου του Ιατρικού Συλλόγου Ρεθύμνου, Γιώργου Στεφανάκη, ο οποίος ανέφερε χαρακτηριστικά: «Πρόκειται για μια ασθένεια με διαστάσεις επιδημίας, που μαζί με τα καρδιαγγειακά νοσήματα θεωρείται η κυριότερη αιτία θανάτου στις ανεπτυγμένες χώρες. Πολλές συνήθειές μας όπως η διατροφή, η καθιστική ζωή και το κάπνισμα, αλλά και σειρά άλλων παραγόντων δείχνουν ότι είναι μια πολυπαραγοντική ασθένεια, στην οποία όμως αν νωρίς αναγνωρίσουμε τους παράγοντες κινδύνου και αλλάξουμε τις συνήθειές μας -το μήνυμα που θέλουμε να μεταδώσουμε είναι- μπορούμε έγκαιρα να έχουμε τη διάγνωση, άρα να βοηθήσουμε τη θεραπεία καθιστώντας την ασθένεια αυτή, που όλοι γνωρίζουμε πιθανότατα και στο περιβάλλον μας, ότι δεν είναι μια ασθένεια που δεν μπορούμε να την πολεμήσουμε. Το όπλο μας είναι η γνώση, η ενημέρωση, η πληροφόρηση και η αλλαγή του τρόπου ζωής».
Το 90% των καρκίνων του πνεύμονα οφείλονται στο κάπνισμα
«Καρκίνος και κάπνισμα… μια ολέθρια σχέση». Αυτός ήταν ο τίτλος της εισήγησης του πνευμονολόγου διευθυντή Γ.Ν. Ρεθύμνου, Κωνσταντίνου Καλλέργη, ο οποίος τόνισε πως περίπου το 90% των καρκίνων του πνεύμονα, όπως έχει αποδειχτεί από επιστημονικές έρευνες, οφείλονται στο κάπνισμα, ενώ τόνισε πως ο καρκίνος του πνεύμονα είναι η δεύτερη αιτία θανάτου σε όλο τον κόσμο. Στην Ελλάδα όπως είπε τα πράγματα είναι άσχημα, αφού σχεδόν κάθε χρόνο μια ολόκληρη κωμόπολη «σβήνει» από καρκίνο του πνεύμονα.
Σε σχετικές δηλώσεις του ο κ. Καλλέργης αναφέρθηκε στο Ιατρείο Διακοπής Καπνίσματος που λειτουργεί στο Νοσοκομείο Ρεθύμνου, όπου όπως είπε είναι παρήγορο πως απευθύνονται σε αυτό πολλοί νέοι άνθρωποι, ωστόσο η προσέλευση δεν είναι η αναμενόμενη. Χαρακτηριστικά, ανέφερε: «Δεν υπάρχει αμφιβολία μετά από τόσα χρόνια μελετών ότι η σχέση καρκίνου του πνεύμονα με το κάπνισμα είναι άμεση. Το 80-90% των καρκίνων του πνεύμονα οφείλονται και αποδίδονται στο κάπνισμα. Μια συνήθεια που βλέπουμε ότι στη χώρα μας συνεχίζει να έχει ανοδική πορεία και είναι πια θέμα όλων μας να ασχοληθούμε με την πρόληψη. Ακόμα και το παθητικό κάπνισμα έχει τεκμηριωθεί πόσο βλαβερό είναι και τι επιπτώσεις έχει στον καρκίνο του πνεύμονα. Ένα 15% από τους παθητικούς καπνιστές θα πάθουν καρκίνο του πνεύμονα αν προσθέσουμε σε αυτό και τα υπόλοιπα νοσήματα για τα οποία το κάπνισμα είναι υπεύθυνο, τα πράγματα είναι δραματικά. Δυστυχώς η προσέλευση στο Κέντρο Διακοπής Καπνίσματος που λειτούργει κάθε Τετάρτη στο Νοσοκομείο, δεν είναι αυτή που θα έπρεπε. Είναι παρήγορο όμως ότι έρχονται νέοι άνθρωποι σε μας και η επιτυχία μας είναι σε αρκετά υψηλά ποσοστά».
Αναφερόμενος σε ζητήματα ενημέρωσης και πρόληψης αλλά και στην εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου ο κ. Καλλέργης, ανέφερε: «Από έρευνες σε μικρούς πληθυσμούς σε επίπεδο χώρας έχει αποδειχτεί ότι μαθητές από την τελευταία τάξη του Δημοτικού σε πολύ μεγάλο ποσοστό έχουν δοκιμάσει τσιγάρο. Άρα φαίνεται ότι δεν λαμβάνονται τα μέτρα που θα έπρεπε σε επίπεδο εκπαίδευσης και στη συνέχεια στα δημόσια κτίρια, στις υπηρεσίες και στις καφετέριες. Βλέπουμε όλοι τι γίνεται. Στην Ελλάδα κάθε χρονιά μια μικρή κωμόπολη πεθαίνει από καρκίνο του πνεύμονα (-3.000 άτομα). Στις υπόλοιπες χώρες το αντικαπνιστικό σύστημα έχει εφαρμοστεί αποτελεσματικά, παρ’ όλα αυτά μπορεί να δείχνει μια μικρή κάμψη ο καρκίνος του πνεύμονα, όμως, εξακολουθεί να διατηρεί υψηλά ποσοστά και είναι η δεύτερη αίτια θανάτου για τους άνδρες μετά τον καρκίνο του προστάτη και στις γυναίκες μετά τον καρκίνο του μαστού».
Στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε διακεκριμένοι ομιλητές αναφέρθηκαν στον καρκίνο και ειδικότερα η νοσηλεύτρια κ. Δήμητρα Σαρακατσάνου μίλησε για τη φροντίδα του καρκινοπαθή και η εισήγησή της είχε θέμα «Έντεκα χρόνια κοντά στον καρκινοπαθή: Κατάθλιψη ή ελπίδα; προσφορά μάθημα ζωής».
Η Αναστασία Μαλά, γιατρός, έκανε μια παρουσίαση για τις επιπτώσεις το καρκίνου στον Νομό, ενώ προβλήθηκε και βίντεο με θέμα «Αντι-καρκίνος: ένας νέος τρόπος ζωής». Για τους μύθους και την πραγματικότητα, για τη σχέση του καρκίνου με τη διατροφή, μίλησε η παθολόγος Ελένη Μαυρογένη, ενώ για την πρόληψη του καρκίνου: «Από τα λόγια στη δράση και από το φόβο στην άγνοια, στη γνώση και την προφύλαξη» μίλησε η γιατρός Κατερίνα Γιώτη, ενώ ο Γιάννης Βαρθαλίτης ογκολόγος διευθυντής του Γ.Ν. Χανίων αναφέρθηκε σε εξειδικευμένες θεραπείες ογκολογίας.
Τα συμπεράσματα μελέτης για την επίπτωση του καρκίνου στον Νομό Ρεθύμνου
Τις επιπτώσεις του καρκίνου στον Νομό Ρεθύμνου, όπως αυτές προέκυψαν από μελέτη οκτώ ετών παρουσίασε στη διάρκεια της εκδήλωσης η Αναστασία Μαλά, ιατρός, στο Τμήμα Διεθνών Κλινικών Μελετών της Ογκολογικής Κλινικής του ΠΑ.Γ.Ν.Η.
Σκοπός της μελέτης ήταν η καταγραφή του επιπολασμού-επίπτωσης του καρκίνου σε δείγμα κατοίκων του Νομού Ρεθύμνου. Σαν υλικό της μελέτης χρησιμοποιήθηκαν 36.700 ασθενείς, ηλικίας 5-100 ετών, αρχείο καταγραφής και συλλογής δεδομένων ήταν το ηλεκτρονικό πρωτόκολλο του TΕΠ. Η διάρκεια καταγραφής ήταν οκτώ έτη και τρεις μήνες και συγκεκριμένα από τις 1/4/2003 έως 31/7/2011. Όπως προκύπτει από τη μελέτη τα συχνότερα νεοπλάσματα για τους άνδρες είναι ο καρκίνος του πνεύμονα, ενώ για τις γυναίκες ο καρκίνος του μαστού.
Αναλυτικά, τα συμπεράσματα της μελέτης, όπως αυτά παρουσιάστηκαν από την κ. Μαλά έχουν ως εξής:
Τα συχνότερα νεοπλάσματα είναι:
Στα δύο φύλα: o καρκίνος του μαστού, ο κολοορθικός καρκίνος, ο καρκίνος του πνεύμονα, ο καρκίνος του προστάτη.
Στους άνδρες: ο καρκίνος του πνεύμονα, ο καρκίνος του προστάτη και ο κολοορθικός καρκίνος.
Στις γυναίκες: ο καρκίνος του μαστού και ακολουθούν ο γυναικολογικός, ο αιματολογικός και ο κολοορθικός καρκίνος.
Το ποσοστό των καπνιστών στο δείγμα ήταν 31.5% με μέσο όρο 20 pack-years.
Στους καρκινοπαθείς το 37,5% είναι καπνιστές με μέσο όρο 35 pack-years.
Μολονότι η συνήθεια του καπνίσματος στους πάσχοντες είναι λίγο μεγαλύτερη από τον μέσο όρο του πληθυσμού, φαίνεται ότι ο καρκίνος σχετίζεται περισσότερο με τον αριθμό των τσιγάρων ημερησίως και τη διάρκεια του καπνίσματος.
Μεγαλύτερο ποσοστό ανδρών διακόπτουν το κάπνισμα με την πάροδο της ηλικίας σε σχέση με τις γυναίκες. Η συχνότητα των όγκων ανά όργανο στο δείγμα μας συμφωνεί αδρά με τα επιδημιολογικά Ευρωπαϊκά δεδομένα.
Τα αποτελέσματα της μελέτης δεν μπορούν να συγκριθούν με πανελλήνια δεδομένα, γιατί δεν υπάρχει αρχείο καταγραφής.
Αποτελεί αναγκαιότητα η δημιουργία αρχείου καταγραφής νεοπλασιών για την καλύτερη κατανόηση της έκτασης του προβλήματος στη χώρα μας, την κατανομή ανά γεωγραφική περιοχή και την επίδραση των τοπικών παραγόντων (περιβαλλοντολογικών – επαγγελματικών και συνηθειών ζωής).
