Ιερό σύμβολο θυσίας τα νέα αποκτήματα του Στρατιωτικού Μουσείου

Δεν θα είναι μια απλή τελετή αυτή που θα πραγματοποιηθεί στο Στρατιωτικό Μουσείο Χρωμοναστηρίου, την Κυριακή 1 Σεπτεμβρίου και ώρα 20.30 το βράδυ.

Από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ατσιποπούλου θα παραδοθούν πολύτιμα κειμήλια στο Μουσείο όπως η σημαία μαζί με τη στολή και τις στρατιωτικές διόπτρες του Παντελή Σταγάκη. Πρόκειται για μια ευγενική προσφορά του εγγονού του ήρωα που θα αποτελέσει αιώνιο ιερό σύμβολο θυσίας αίματος των εθελοντών Κρητών που έπεσαν στους Βαλκανικούς Πολέμους.

Για την ιστορική σημασία του σημαντικού αυτού γεγονότος αναζητήσαμε τον Αντιστράτηγο ε.α Νικόλαο Σαμψών χάρις στον οποίο είχαμε γνωρίσει τον ήρωα και τη δοξασμένη του πορεία στα πεδία της τιμής. Κι εκείνος απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις μας είπε με τη μεγάλη εμπειρία που διαθέτει ερευνώντας σημαντικούς σταθμούς της ιστορίας του τόπου μας.

Όπως έχουμε ξαναπεί στις αρχές του Οκτωβρίου 1912 άρχισε ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος. Ο Βενιζέλος είχε πλήρως προετοιμάσει τον Ελληνικό Στρατό, που άρχισε μια τιτάνια προσπάθεια για την απελευθέρωση των εδαφών της Ηπείρου και της Μακεδονίας με την βοήθεια του Πολεμικού Ναυτικού που κυριαρχούσε στο Αιγαίο. Για την ενίσχυση του Στρατού ο Βενιζέλος ζήτησε από την Κρητική Κυβέρνηση την συγκρότηση ενός Συντάγματος εθελοντών Κρητών. Αυτό δεν μπορούσε να γίνει στην Κρήτη, η οποία ήταν αυτόνομη υπό την επικυριαρχία του Σουλτάνου και έτσι οι εθελοντές Κρητικοί άρχισαν να καταφθάνουν ομαδικά στον Πειραιά, όπου συγκροτήθηκε το Σύνταγμα Κρητών μέχρι την 4^η Οκτωβρίου 1912. Ένα από τα Τάγματα του Συντάγματος ήταν το Ανεξάρτητο Τάγμα Εθελοντών Κρητών με διοικητή τον εγγονό του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Ταγματάρχη Γεώργιο Κολοκοτρώνη.

 – Εδώ στρατηγέ μου οφείλουμε να εξάρουμε την προθυμία των Κρητών να καταταγούν εθελοντές.

– Φυσικά. Ο Στρατηγός Ι. Αλεξάκης, μάλιστα, στο δίτομο έργο του για τους Βαλκανικούς Πολέμους αναφέρει την περίπτωση του Κονταξάκη, ο οποίος δεν έγινε δεκτός για κατάταξη λόγω του νεαρού της ηλικίας του. Πληροφορήθηκε όμως ότι ένας στρατεύσιμος με το όνομα Βαλησμάς δεν παρουσιάστηκε για κατάταξη γιατί βρισκόταν στην Αμερική. Έτσι παρουσιάσθηκε με το όνομα Βαλησμάς και πέτυχε να καταταγεί. Σκοτώθηκε στην Κατερίνη και ο Λοχαγός του, που γνώριζε το πραγματικό του όνομα, ειδοποίησε τους γονείς του.

– Έτσι ακριβώς. Ο Παντελής Σταγάκης από το Ατσιπόπουλο, που είχε καταταγεί το 1907 εθελοντής στο Ελληνικό Στρατό, υπηρέτησε σ’ αυτό το Τάγμα με το βαθμό του Ανθυπασπιστή κατά τη διάρκεια του Α’ Βαλκανικού Πολέμου και ως ανθυπολοχαγός στο Β’ Βαλκανικό Πόλεμο.

Οι επιχειρήσεις του Ελληνικού Στρατού άρχισαν την 6^η Οκτωβρίου 1912 με την μάχη της Ελασσόνας και ακολούθησε η μάχη του Σαρανταπόρου την 8^η και 9^η Οκτωβρίου, που άνοιξε το δρόμο προς Σερβία και Κοζάνη. Το 1^ο ανεξάρτητο Τάγμα Κρητών έλαβε μέρος στη μάχη των στενών της Πόρτας και στην κατάληψη της Κατερίνης και την 26 Οκτωβρίου 1912 μπήκε τιμητικά πρώτο ως εμπροσθοφυλακή της VΙΙ Μεραρχίας στην ελεύθερη Θεσσαλονίκη. Ο Διοικητής του Τάγματος Γ. Κολοκοτρώνης απευθυνόμενος προς τον τότε Ανθυπολοχαγό Ι. Αλεξάκη του είπε: «Δεν σας το έλεγα, Αλεξάκη, από την Αθήνα και την Λάρισα ότι εμείς οι Κρητικοί θα μπούμε πρώτοι στην Θεσσαλονίκη;». Είπε εμείς οι Κρητικοί εννοώντας και τον εαυτό του Κρητικό, αφού διοικούσε Τάγμα Κρητών αλλά και διότι κρητικοποιήθηκε όπως έλεγε από το έτος 1897, που ως νέος αξιωματικός είχε πάει στην Κρήτη και είχε λάβει μέρος στην Κρητική επανάσταση. Μετά την κατάληψη την Θεσσαλονίκης το Τάγμα του Κολοκοτρώνη απελευθέρωσε την Χαλκιδική και συνέχισε προς Λαχανά, όπου έλαβε μέρος στην τριήμερη αιματηρή μάχη με απώλειες 23 νεκρούς και 104 τραυματίες.

Ακολούθησε η καταδίωξη των Βουλγάρων οι οποίοι υποχωρούσαν προς Βορράν, καταστρέφοντας τα πάντα. Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή της σφαγής του Δοξάτου: «Το Δοξάτον υπέστη βουλγαρικήν επιδρομήν υπό στρατού, πεζικού και ιππικού μετά Κομιτατζήδων. Εκτύπησαν δια 4 τηλεβόλων αρχικώς και έπειτα επετέθησαν, ενήργησαν σφαγάς ανδρών και γυναικοπαίδων, ακρωτηριασμούς, διαρπαγάς και πυρπόλησιν. Το ήμισυ του πληθυσμού εξολοθρεύθη». Το Τάγμα έδωσε σκληρή μάχη για την κατάληψη του Σιδηροκάστρου, όπου τραυματίσθηκε και ο Ανθυπολοχαγός Παντελής Σταγάκης.

– Η τελική αντιπαράθεση του Ελληνικού Στρατού με τον Βουλγαρικό έγινε από 12-14 Ιουλίου 1913 στα στενά της Κρέσνας προ της Άνω Τζουμαγιάς μέσα στην Βουλγαρία. Εδώ κρίθηκε η τύχη του πολέμου με νίκη των Ελληνικών όπλων και συνθηκολόγηση των Βουλγάρων.

Η μάχη για την κατάληψη του υψώματος 1378 (Αρισβάνιτσα) που διέκοπτε τον δρόμο προς Άνω Τζουμαγιά (σημερινό Μπλαγκόεβγκραντ) ήταν σκληρή, με βαριές απώλειες και από τις δύο πλευρές. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο τελικό στάδιο πριν την ανακωχή, η μάχη γινόταν ακόμη και με πέτρες ελλείψει πυρομαχικών. Ο ηρωικός Ταγματάρχης Γ. Κολοκοτρώνης έπεσε στο πεδίο της μάχης κτυπημένος από βουλγαρική οβίδα την 12 Ιουλίου 1913 και την επομένη είχε την ίδια τύχη και ο γενναίος Ταγματάρχης Ι. Βελισσαρίου ο ελευθερωτής των Ιωαννίνων.

– Θα παραθέσω απλά την περιγραφή του Στρατηγού Ι. Αλεξάκη, ο οποίος ήταν τότε Ανθυπολοχαγός και τραυματίσθηκε σοβαρά στο ύψωμα 1378:

«Ο ηρωικός πολεμιστής του Σαρανταπόρου, των Γιαννιτσών, των Ιωαννίνων, του υψώματος 605 (Καρτεραί) του Λαχανά, του Μπέλες και του υψώματος 1378, δεν υπήρχε πλέον. Ο γενναίος αυτός αξιωματικός ηκολούθησε τον χθες ανελθόντα εις τα φωτεινά δώματα της αθανασίας επίσης γενναίον ομοιόβαθμον του φίλον και συμπολεμιστήν μας Γεώργιον Κολοκοτρώνην… Το Τάγμα μας των 1.000 ανδρών εις την αρχήν του πολέμου είχεν ακόμη επί ποδός μόνον 100 περίπου και μετά από δύο ημέρας μόνον 50 άνδρας. Οι άνδρες του Τάγματος Κρητών αξιωματικοί και στρατιώται επολέμησαν με αυταπάρνησιν, η οποία είναι η κορυφή των αρετών. Την εσπέραν της 12^ης Ιουλίου 1913 το Τάγμα μας ήτο ακέφαλον… Ο ήρως Διοικητής του, ο τελευταίος γνήσιος εγγονός του μεγάλου αρχηγού του 1821, Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, δεν υπήρχε πλέον. Έπεσεν ηρωικώς αποδειχθείς άξιος του παππού του και της πατρίδος».

Για τον εαυτό του που τραυματίσθηκε βαριά την ίδια ημέρα ο Αλεξάκης γράφει: «Αι ένδοξαι και ιστορικαί εκείναι ημέραι υπήρξαν για μένα από τας ευτυχεστέρας της ζωής μου, διότι έχυσα πολύ αίμα δια την πατρίδα».

Αυτά τα λόγια εκφράζουν το πνεύμα αυτοθυσίας, που είχε εμποτίσει τις καρδιές των ηρώων εθελοντών Κρητών, που πολέμησαν με γενναιότητα για την απελευθέρωση της Ηπείρου και της Μακεδονίας κατά τους δύο Βαλκανικούς Πολέμους. Αψήφησαν τους κινδύνους και θυσιάσθηκαν επαληθεύοντας τους στίχους του μεγάλου ποιητή μας Λορέντζου Μαβίλη: «Tους Κρητικούς τους θέριευε ο πόθος του θανάτου με τ’ αγιασμένα χώματα τα δαφνοστέφανα του». Ο Β’ Βαλκανικός Πόλεμος έληξε με την ανακωχή της 18^ης Ιουλίου 1913 και την υπογραφή της συνθήκης του Βουκουρεστίου την 28^η Ιουλίου 1913. Η Ελλάδα πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος με 5.851 νεκρούς, 23.847 τραυματίες και 188 αγνοούμενους. Οι Bούλγαροι είχαν συνολικά 65.927 νεκρούς και τραυματίες.

– Από το ανεξάρτητο Τάγμα Εθελοντών Κρητών διασώθηκαν μόνο δύο Αξιωματικοί ο μετέπειτα Στρατηγός Αλεξάκης Ιωάννης από το Οροπέδιο Λασιθίου και ο Ατσιπουλιανός τότε Ανθυπολοχαγός Παντελής Σταγάκης, ο οποίος σκοτώθηκε ως Ταγματάρχης στη μάχη του Αλή Βεράν στη Μικρά Ασία. Ο Παντελής Σταγάκης διέσωσε την αιματοβαμμένη σημαία του Τάγματος, την οποία διαφύλαξε με ιερή ευλάβεια και διατήρησε μέχρι σήμερα ο εγγονός του Βασίλειος Ιωαννίδης, που ζει στην Αθήνα.

 Η σημαία αυτή μαζί με τη στολή και τις στρατιωτικές διόπτρες του Σταγάκη θα παραδοθούν στο Στρατιωτικό Μουσείο Χρωμοναστηρίου από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ατσιποπούλου χάρις στην ευγενική προσφορά του εγγονού του και θα παραμείνουν αιώνιο ιερό σύμβολο της θυσίας αίματος των εθελοντών Κρητών, που έπεσαν στους Βαλκανικούς Πολέμου.

Η τελετή παράδοσης αυτών των κειμηλίων θα γίνει στο Χρωμοναστήρι την Κυριακή 1 Σεπτεμβρίου 2019 και ώρα 20:30.

Είναι μεγάλη τύχη για κάθε φιλίστορα ερευνητή να διαθέτει πηγές όπως ο κ. Νίκος Σαμψών Αντιστράτηγος ε.α με το γνωστό πάθος του για την ιστορική έρευνα. Και με την ευκαιρία της εκδήλωσης που θα γίνει την Κυριακή στο Χρωμοναστήρι σπεύσαμε να επωφεληθούμε για μια ακόμα φορά. Για να αισθανθούμε μετά από αυτό κοινωνοί του μεγάλου γεγονότος που θα παρακολουθήσουμε τώρα με περισσότερο ενδιαφέρον. Ελπίζω και οι αναγνώστες μας που θα σπεύσουν να παραβρεθούν.