Για μας εδώ στη Δύση η σοκολάτα είναι μια φτηνή απόλαυση που πασαλείβει τα παιδικά προσωπάκια, μια εκτόνωση του στρες της καθημερινότητας των ενηλίκων και η πιο γλυκιά αμαρτία των παππούδων μας…
Είμαι σίγουρη ότι αν ρωτήσω την μεγάλη πλειοψηφία που καταναλώνει σοκολάτες θα μου πουν πως παράγεται είτε στην Ελβετία, τη Γερμανία ή τη Γαλλία, είτε στην Αμερική. Βλέπεις οι σοκολατοβιομηχανίες εκεί μπορεί να τυλίγουν τις λαχταριστές λιχουδιές με χρυσά περιτυλίγματα, αλλά το μάζεμα του κακάο ουδεμία γλυκιά σχέση δεν έχει με την επεξεργασία τους.
Η πρώτη ύλη λοιπόν της σοκολάτας, δεν είναι άλλο από το κακάο που προέρχεται από τις χώρες του Τρίτου Κόσμου με την Ακτή Ελεφαντοστού να καλύπτει το 40% της Παγκόσμιας Παραγωγής. Στις χώρες αυτές τα παιδιά δεν αγαπούν τη σοκολάτα, γιατί αναγκάζονται σε ηλικίες 6-14 μέσα σε καθεστώτα δουλείας, χωρίς μισθό, δικαιώματα, περίθαλψη και φροντίδα να μαζεύουν για εμάς του Πρώτου Κόσμου το πολυπόθητο κακάο. Τα παιδιά αυτά είναι η πρώτη επιλογή των καλλιεργητών, μιας και η τιμή ενοικίασής τους τον χρόνο δεν ξεπερνά τα 150 ευρώ, ενώ συνηθισμένη πρακτική τους είναι η αρπαγή τους και ως εκ τούτου η καταναγκαστική απομάκρυνση από τις οικογένειές τους. Οι σκλάβοι της σοκολάτας έτσι στις φυτείες κακάο πρέπει να μεταφέρουν σάκους με πολλαπλάσιο βάρος απ’ τα ίδια. Πρέπει ακόμη να χρησιμοποιούν επικίνδυνα μαχαίρια για να ανοίγουν τους καρπούς και φυσικά για την αύξηση της παραγωγής να εκτίθενται σε τοξικές ουσίες, χωρίς κανένα μέτρο προστασίας. Φυσικά όλα τα παραπάνω είναι σε πλήρη συνάρτηση με το ωράριό τους, που αγγίζει τις 15-17 ώρες δουλείας και στην περίπτωση άρνησης των παιδιών να το ακολουθήσουν ή στην προσπάθειά τους να το σκάσουν από τον εφιάλτη του κακάο, συνηθέστερη πρακτική των μεγάλων είναι το μαστίγωμα και η εγκατάλειψη αν κάποιο παιδί εκδηλώσει αρρώστια…
Τώρα θα μου πεις, πως γίνεται να συμβαίνουν όλα αυτά τα εγκλήματα και να μην έχει παρθεί ένα μέτρο προστασίας των παιδιών αυτών;
Όταν λοιπόν το 2000 δημοσιοποιήθηκαν φωτογραφίες και μια σειρά από δημοσιογραφικές έρευνες έδειξαν ότι η παιδική δουλεία ζει και βασιλεύει στις φυτείες κακάο, τότε όλοι αντέδρασαν. Βλέπεις κανείς δεν ήθελε παιδικό ιδρώτα και αίμα στις σοκολάτες των παιδιών του. Έτσι το 2001 υπογράφηκε το Πρωτόκολλο του Ηarkin-Engel, μέσα από το οποίο απαγορευόταν η παιδική εργασία. Ενώ παράλληλα οι Η.Π.Α εγγυούνταν ότι θα έλεγχαν τις παραγωγές κακάο και θα φρόντιζαν η τιμή του να ήταν προσαρμοσμένη, ώστε να επιτρέπουν στους αγρότες να ‘χουν μια ανθρώπινη ζωή, αυτοί και τα παιδιά τους. Μια συμφωνία που μπορεί να ακούγεται ιδιαιτέρως γενναιόδωρη, αλλά αν σκεφτείς ότι το 1/3 της παραγωγής μένει στους καλλιεργητές, ποσό που δεν φτάνει καλά-καλά για τα λιπάσματα. Ενώ τα άλλα 2/3 χάνονται κάπου ανάμεσα στους μεσάζοντες, τις εταιρείες με τελικό αποδέκτη τις πολυεθνικές. Μεγαλοσυμφέροντα που όπως ο καθένα μπορεί να καταλάβει δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτοί οι άνθρωποι…
Κάπου εκεί ήταν που οι αναταραχές στη Δύση για τη σοκολάτα σταμάτησαν, το ίδιο βεβαίως-βεβαίως και η ενοχή στην κατανάλωσή της! Βλέπεις με την υπογραφή του Πρωτοκόλλου ζήσαμε εμείς καλά και αυτοί καλύτερα. Έλα όμως που το Πρωτόκολλο αυτό δεν επέβαλλε καμία νομική μεταρρύθμιση κι έτσι η Nestle, η Cadbury, η Ferrero, η Kit-Kat, η Mars κι άλλες πολλές αρνούνται να μας πουν από που παίρνουν το κακάο και να βάλουν στην συσκευασία τους το σύμβολο του Fairtrade, δηλαδή του δίκαιου εμπορίου. Ενός εμπορίου δηλαδή που θα επιτρέπει στα παιδιά να πάνε σχολείο και στους γονείς τους να μην καταδικάζουν αυτούς και τα παιδιά τους στην απόλυτη εξαθλίωση για ένα κομμάτι ψωμί. Έτσι την ίδια κιόλας στιγμή, που στην Αφρική παράγεται το 70% της παραγωγής κακάο στον κόσμο, ενώ μόνο το 1% έχει την πιστοποίηση fairtrade! Κάτι που δείχνει ξεκάθαρα τους τρόπους με τους οποίους παράγεται η σοκολάτα, πριν φτάσει στα χέρια μας με την επωνυμία μιας εταιρείας-κολοσσού.
Και στο φινάλε τίποτα από όσα παραπάνω έγραψα δεν έχουν καμία αξία μπροστά στα λόγια του Ντρίσα, ενός παιδιού που για χρόνια ήταν σκλάβος της σοκολάτας: «Όταν ο κόσμος τρώει σοκολάτα, τρώει τη σάρκα μου…».
