Ένα νέο μοντέλο παιδαγωγικής διδασκαλίας, όπου τον κύριο λόγο και ρόλο θα έχουν οι μαθητές, μέσα από τη συνεργασία και τη συμμετοχή σε έρευνες, δράσεις και άλλες δραστηριότητες, οι οποίες θα αντικαταστήσουν τα βιβλία, την αποστήθιση (παπαγαλία) και τις εξετάσεις, ένα εναλλακτικό δηλαδή μοντέλο, ένα αντισυμβατικό σχολείο με χαρούμενους μαθητές και δασκάλους είναι το θέμα που διαπραγματεύεται το διεθνές συμπόσιο, που ξεκινά σήμερα στην Πανεπιστημιούπολη Γάλλου στο Ρέθυμνο.
«Παιδαγωγική της χαράς: Προς ένα αντισυμβατικό σχολείο» είναι ο τίτλος του τετραήμερου συνεδρίου, όπου σαράντα ομιλητές από διάφορες περιοχές του κόσμου, όπως είναι η Ταιβάν, η Αμερική και η Γερμανία θα αναπτύξουν τα θέματα μέσα από επιστημονικές εισηγήσεις στου 200 συνέδρους και τους φοιτητές των παιδαγωγικών τμημάτων για να δώσουν το στίγμα του χαρούμενου σχολείου.
Ένα μοντέλο παιδαγωγικής που έχει βρει ανταπόκριση σε άλλες χώρες από τις οποίες η Ελλάδα μπορεί να παραδειγματιστεί. Ήδη το Παιδαγωγικό Τμήμα της Παιδαγωγικής Δημοτικής του Π.Κ. που είναι σε συνεργασία με χώρες όπως η Ταιβάν υλοποιεί τέτοια προγράμματα σε πιλοτικό προς το παρόν επίπεδο.
Όπως ανέφερε ο κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Αγωγής Αντώνης Χουρδάκης δεν είναι δύσκολο να επιτευχθεί ο στόχος με την έννοια ότι δεν απαιτούνται χρήματα αλλά αυτό που χρειάζεται είναι όρεξη, μεράκι και αλλαγή νοοτροπίας.
Το στοίχημα για την Παιδαγωγική της Χαράς είναι οι μαθητές να νιώθουν πλήρεις με τις γνώσεις που αποκτούν μέσα από ομάδες εργασίας και έρευνες, στις οποίες θα συμμετέχουν από κοινού. Και η έννοια της ανακάλυψης, όπως είπε χαρακτηριστικά, τις περισσότερες φορές οδηγεί στην ευτυχία.
Στο συνέδριο συμμετέχει το Εθνικό Πανεπιστήμιο και η Εταιρεία Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης της Ταιβάν, η οποία σύμφωνα με έρευνα του ΟΟΣΑΑ είναι η δεύτερη κατά σειρά χώρα με τους πλέον ευτυχισμένους μαθητές μετά την Κίνα και το Χονγκ Κονγκ, την ώρα που η Ελλάδα βρίσκεται στην τέταρτη θέση μεταξύ των πιο δυστυχισμένων μαθητών. Από τη μια οι διαρκείς εξετάσεις και οι βαθμολογίες που χαρακτηρίζουν το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και από την άλλη οι διαφορετικές νοοτροπίες είναι οι βασικοί παράγοντες της διάστασης αυτής που παρατηρείται και οι παράμετροι αυτοί μπορούν αναθεωρηθούν προς μια άλλη κατεύθυνση, που μόνο οφέλη θα έχει για τους Έλληνες μαθητές.
Ωστόσο σκοπός του συνεδρίου είναι μέσα από την ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών το Πανεπιστήμιο Κρήτης να μπορέσει με τους καθηγητές και τους φοιτητές του να προχωρήσει στην υλοποίηση του στόχου και να δημιουργήσει τις βάσεις εκείνες που θα οδηγήσουν σε ένα χαρούμενο σχολείο.
«Η γνώση μπορεί να οδηγήσει τους μαθητές στην ευτυχία μέσα από την ανακάλυψη»
Ο κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Αγωγής Αντώνης Χουρδάκης αναφέρθηκε στη σπουδαιότητα του συνεδρίου με εκλεκτούς ομιλητές από διάφορες περιοχές του κόσμου και σε δηλώσεις του έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στο σχολείο της χαράς, που μπορεί να γίνει, όπως είπε, πραγματικότητα στα ελληνικά σχολεία αν οι εκπαιδευτικοί θέσουν τις βάσεις και κάνουν τους μαθητές τους κοινωνούς της γνώσης μέσα από μεθόδους ανακάλυψης.
Ειδικότερα, τόνισε: «Γίνεται ένα εξαιρετικό συνέδριο σε δύσκολους καιρούς που έχει τον γοητευτικό και ταυτόχρονα προκλητικό τίτλο: «Παιδαγωγική της χαράς». Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι όχι μόνο για το περιεχόμενο του ίδιου του συνεδρίου αλλά και γιατί φιλοξενούμε εκλεκτούς συναδέλφους από πολλά μέρη του κόσμου, από χώρες που θεωρώ ότι ιδιαίτερα σήμερα μπορούν να μας δώσουν ένα προβληματισμό γύρω από το περιεχόμενο του συνεδρίου. Είναι προκλητικός ο τίτλος, γιατί σε μια περίοδο κρίσεων οικονομικών, ιδεολογικών και σαφώς πολιτικών, εμείς κάνουμε τη δική μας αντιπρόταση ότι μπορούμε να έχουμε ένα σχολείο που ουσιαστικά θα μπορέσει να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματά μας. Και αυτό δεν είναι τίποτα άλλο από ένα σχολείο χαρούμενο, το εναλλακτικό σχολείο, το σχολείο που με ελάχιστα μέσα μπορεί να δώσει ένα νόημα στη ζωή μας. Ήδη έχουμε από το 2008 μια τεράστια δουλειά στο χώρο της θετικής ψυχολογίας, της κοινωνικής παιδαγωγικής αλλά και ειδικότερα στο χώρο της εκπαίδευσης, με την έννοια ότι αναπτύσσεται το λεγόμενο σχολείο της χαράς και της ευτυχίας μέσα από μια έννοια όπως λέμε την «θετική εκπαίδευση», όπως γίνεται για παράδειγμα στην Αυστραλία, τη Γερμάνια, το Μπουτάν ένα μικρό κρατίδιο, που έχει βάλει ως στόχο το πως μπορούμε να κάνουμε το σχολείο και κυρίως τους μαθητές ευτυχισμένους». Ο κ. Χουρδάκης ξεκαθάρισε πως δεν απαιτούνται χρήματα για να εφαρμοστεί ένα τέτοιο μοντέλο στην Ελλάδα τονίζοντας χαρακτηριστικά: «Δεν μιλάμε για μια τεράστια προσπάθεια που χρειάζεται χρήματα και αλλαγή του κτιριακού και του πλαισίου γενικότερα. Με μικρές προσπάθειες από την πλευρά των μαθητών, των γονέων και των εκπαιδευτικών μπορούμε να το πετύχουμε. Αυτό σημαίνει να αναγνωρίσουμε τους μαθητές και τις μαθήτριες ως οντότητες ξεχωριστές, να τους δώσουμε τη χαρά να συμμετέχουν μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία, να τους πούμε ότι τους εμπιστευόμαστε και κυρίως να τους βοηθήσουμε να δουλέψουν μέσα από ομάδες εργασίας για πράγματα που θα δώσουν νόημα στη ζωή τους και η γνώση δεν θα αποτελεί μια άδεια ορθολογική έννοια, αλλά μια έννοια που μπορεί να τους οδηγήσει στην ευτυχία μέσω της ανακάλυψης. Αν αυτό το οποίο αναθέτει ο δάσκαλος στα παιδιά με διάθεση και έχει νόημα τότε μπορούμε να νιώσουμε πλήρωση και ευτυχία, άρα μπορούμε να επιτύχουμε αυτό το μοντέλο σχολείου».
Από την πλευρά του ο Κώστας Καρράς, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης, τόνισε: «Το συμπόσιο αλλά και η προσυμποσιακή συνάντηση εντάσσεται στα πλαίσια εορτασμού των 30 ετών από τη λειτουργία του ΠΤΔΕ. Είναι μεγάλη μας χαρά που φιλοξενούμε εξέχοντες συναδέλφους από όλα τα μηκη και τα πλάτη της γης. Τα συνέδρια πάντα είναι ένας πρόσφορος τόπος για ανταλλαγή απόψεων και ένα ξεκίνημα νέων συνεργασιών και για εφαρμογή καινοτόμων πρακτικών. Είμαστε εδώ και πολλά χρόνια σε συνεργασία με τα πανεπιστήμια αυτά και εφαρμόζουμε πιλοτικά πολλές από αυτές τις πρακτικές. Δεν χρειάζονται χρήματα, χρειάζεται μια αλλαγή νοοτροπίας, μια άλλη προσέγγιση και τότε μπορούμε να καταφέρουμε πολλά. Οι εκπαιδευτικοί είναι βασικοί φορείς της κουλτούρας της εκπαίδευσης, εμείς προσπαθούμε να δώσουμε αυτά τα νέα χαρακτηριστικά στους νέους μας φοιτητές, κατ’ επέκταση στους επιμορφούμενους παλαιότερους φοιτητές και αυτό σιγά σιγά μπορεί να περάσει στα σχολεία, να περάσει στους μαθητές και στους γονείς και να ανοιχτεί σε όλη την ελληνική κοινωνία. Χρειάζεται χρόνος, όμως, είμαστε αισιόδοξοι ότι θα καταφέρουμε κάτι καλό».
«Στο βιωματικό σχολείο η γνώση γίνεται χαρά»
Οι μαθητές μαθαίνουν κάνοντας και η γνώση αποκτάται με την ανακάλυψη. Αυτά τόνισαν οι δυο καθηγητές από την Ταιβάν, οι οποίοι μοιράστηκαν τις εμπειρίες τους των σχολείων της χώρας τους, όπου τα παιδιά αντιμετωπίζουν το σχολείο σαν το δεύτερό τους σπίτι.
Ειδικότερα ο Κεν Χούι Τσιανγκ καθηγητής από το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Ταιβάν, πρόεδρος του ΠΔΤ και πρόεδρος Εταιρίας Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης στην Ταϊβάν ανέφερε: «Είμαστε χαρούμενοι γιατί έχουμε επιβιώσει από ένα δύσκολο σύστημα εισαγωγής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, όπως είναι και στην Ελλάδα εξαιρετικά δύσκολο σύστημα. Αυτό που έχει καταφέρει η Ταιβάν να επιτύχει στο σύστημά της, είναι ότι έχει εισάγει την ανακαλυπτική μάθηση μέσα από τη μαιευτική – Σωκρατική μέθοδο, όπου ο μαθητές μαθαίνουν, κάνοντας, οπότε η γνώση γίνεται τρόπος ζωής, γίνεται βίωμα, γίνεται ευτυχία, γίνεται χαρά. Οι μαθητές λειτουργούν στο σχολείο σαν να είναι μέσα στο σπίτι τους, καθαρίζουν οι ίδιοι το σχολείο τους, κινούνται στις τάξεις χωρίς παπούτσια, δεν υπάρχουν τοίχοι στις τάξεις, μπορούν να μεταφέρονται σε όλους τους χώρους, κάνουν γυμναστική πριν ξεκινήσουν τα μαθήματα, πειραματίζονται στους εξωτερικούς χώρους, χορεύουν και τραγουδούν. Είναι ένα βιωματικό σχολείο χαράς».
Από την πλευρά του ο Πο Τσαν Τσε, ομότιμος καθηγητής στο Εθνικό Πανεπιστήμιο στην Ταιβάν ανέφερε: «Είναι μεγάλη μου χαρά που βρίσκομαι εδώ και αναζητούμε τον παράδεισο του σχολείου και πως τα παιδιά θα είναι χαρούμενα. Είμαστε εδώ για να βρούμε αυτά τα μυστικά, να ανταλλάξουμε εμπειρίες και πρακτικές. Αντιμετωπίζουμε και εμείς τα ίδια προβλήματα, ερχόμαστε μέσα από ένα σύστημα που βασιζόταν στη θρησκεία και σε άλλες αρχές και λόγω της παγκοσμιοποίησης αυτά έχουν χαλαρώσει. Θεωρώ ότι η λύση στο πρόβλημα είναι να ξαναδώσουμε στο σχολείο αξίες και αρχές βασιζόμενες στα διδάγματα των Ελλήνων φιλόσοφων όπως του Αριστοτέλη, του Σωκράτη, του Πλάτωνα. Επιστροφή δηλαδή σε ένα σχολείο με αρχές και αξίες».
Οι εργασίες ξεκίνησαν χθες με μια προσυμποσιακή εναρκτήρια συνεδρία στην Μονάδα Διεθνούς Εκπαίδευσης και Έρευνας Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, μια επιλογή που μόνο τυχαία δεν ήταν, αφού σύμφωνα με τον κοσμήτορα της σχολής Επιστήμων Αγωγής, η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ αποτελεί παράδειγμα ζωής, που μέσα από οικονομικές δυσκολίες μπόρεσε να επιβιώσει, να επιτύχει το στόχο της και να νιώσει μια πλήρωση και μια ευτυχία.
Το συνέδριο διοργανώνεται από το Παιδαγωγικό Τμήμα Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Κρήτης, το Κέντρο Μελέτης και Έρευνας της Ιστορίας της Εκπαίδευσης και του Διδασκαλικού Επαγγέλματος (Κ.Ε.ΜΕ.Ι.Ε.Δ.Ε.), η Ελληνική Εταιρεία Ιστορικών της Εκπαίδευσης, το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Tainan, Ταϊβάν και η Εταιρεία Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης της Ταϊβάν.
Σημειώνεται ότι το θέμα του Συμποσίου εστιάζει στην «Παιδαγωγική της Χαράς». Η προσέγγιση αυτή σχετίζεται με τη συζήτηση για ένα «διαφορετικό», «αντισυμβατικό» Σχολείο και με καινοτόμες-εναλλακτικές πρακτικές του σχολείου και της Παιδαγωγικής του 21ου αιώνα. Βασικοί άξονες του Διεθνούς Συμποσίου είναι: Ιστορικο-φιλοσοφικές προσεγγίσεις, Μεθοδολογικές και Επιστημολογικές θεωρήσεις του «αντισυμβατικού» σχολείου, Το «συμβατικό» και «αντισυμβατικό» σχολείο στο χρόνο, Εναλλακτικά Σχολεία / Εναλλακτικές Πρακτικές – «Απαγορευμένα» Σχολεία, Κριτική Παιδαγωγική για τον 21ο αιώνα, Ανθρωπιστική Εκπαίδευση/ Ανθρώπινες Αξίες και Εκπαιδευτική Κρίση, Εκπαίδευση Δασκάλων για το συμβατικό και αντισυμβατικό σχολείο, Εκπαιδευτικές Πολιτικές και Προγράμματα, Σχολεία στον Κόσμο – Καινοτόμα Σχολεία και Τέχνες και Δημιουργικότητα στο αντισυμβατικό Σχολείο.