Καταγραφή και ανάδειξη του μαθητικού τύπου μέσα από την έκδοση «Τα Κρητικόπουλα»

Για πέμπτη συνεχή χρονιά θα πραγματοποιηθεί φέτος ο παγκρήτιος διαγωνισμός μαθητικής δημοσιογραφίας. Πρόκειται για έναν διαγωνισμό που διοργανώνει ο Σύλλογος Νεανικής Δημοσιογραφίας «Τύπος και Ουσία-Λευτέρης Δασκαλάκης», σε συνεργασία με τους Συλλόγους Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Κρήτης. Ο διαγωνισμός ξεκίνησε το 2012 από το Ηράκλειο με τη  συμμετοχή μόνο δημοτικών σχολείων, ωστόσο γρήγορα αγκαλιάστηκε από το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας του νησιού και από το 2015 καθιερώθηκε ως θεσμός και πραγματοποιείται κάθε χρόνο σε παγκρήτιο επίπεδο αποδεικνύοντας έμπρακτα το μεράκι των εκπαιδευτικών αλλά και τη δημιουργική διάθεση των μαθητών.

Στο πλαίσιο του μαθητικού διαγωνισμού πραγματοποιούνται ημερίδες στου τέσσερις νομούς του νησιού -στο Ρέθυμνο θα πραγματοποιηθεί το απόγευμα της Δευτέρας στο Σπίτι του πολιτισμού- όπου θα παρουσιαστεί και θα διανεμηθεί, στα σχολεία και στους παρευρισκόμενους μαθητές, το πρώτο τεύχος του περιοδικού «Τα Κρητικόπουλα» που περιέχει ιστορικά στοιχεία από τον νεανικό τύπο της Κρήτης κατά τον 20ο αιώνα και μια πλούσια ανθολογία τευχών και δημοσιογραφικών κειμένων των μαθητών από τα προηγούμενα σχολικά έτη. Το τεύχος έχει εκδοθεί με την επιμέλεια της ομάδας παραγωγής και την ευγενική χορηγία της «Γραφοτεχνικής Κρήτης» του Ρεθύμνου.

Σε σχετικές δηλώσεις του στα «Ρ.Ν.» ο Γιώργος Δασκαλάκης, εκπαιδευτικός- εκπρόσωπος του Συλλόγου νεανικής δημοσιογραφίας ανέφερε:

«Ο διαγωνισμός έχει αγκαλιαστεί από την εκπαιδευτική κοινότητα γιατί ο μαθητικός τύπος είναι συνώνυμος της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Υπάρχει πάρα πολλές δεκαετίες, είναι ένα σοβαρό παιδαγωγικό εργαλείο και ταυτόχρονα είναι το μόνο μέσο καταγραφής της σχολικής δραστηριότητας από χρονιά σε χρονιά. Η διαδικασία αυτή στοχεύει στην καταγραφή και ανάδειξη του τεράστιου πλούτου που είναι σαν το νερό που χύνεται χωρίς να ποτίζει, με την έννοια ότι κάθε σχολική χρονιά η τάξη που εκδίδει ένα έντυπο το παίρνει μαζί της ή μένει στη βιβλιοθήκη του σχολείου. Εμείς πιστεύουμε ότι ο μαθητικός τύπος έχει και διαχρονική αξία και ιστορική αφού μέχρι και ιστορική πηγή μπορεί να αποτελέσει. Έχουμε για παράδειγμα κείμενα του μεσοπολέμου που συνδέονται με το Ρέθυμνο. Είναι η πρώτη γραφή του Παντελή Πρεβελάκη με το ψευδώνυμο «Παντελής Αποσπερίτης», είναι εφημεριδούλα χειρόγραφη που δεν έχει βρεθεί, αλλά προκύπτει από μαρτυρία του ίδιου του Γιώργη Ανδρουλιδάκη του σπουδαίου Ρεθεμνιώτη δημοσιογράφου. Έχουμε σχεδόν όλων των μετέπειτα επωνύμων τις νεανικές γραφές να υπάρχουν μέσα σε μαθητικά έντυπα. Ένα ποσοστό σχολείων είτε κατά παράδοση, είτε από το μεράκι κάποιων καθηγητών, εξέδιδε εφημερίδες περιοδικά χωρίς τη δική μας παρότρυνση. Από τότε όμως που ξεκίνησε ο διαγωνισμός παρατηρείται μια σοβαρή αύξηση των εντύπων στα σχολεία γιατί έγινε πιο συστηματική αυτή η διαδικασία. Τα παιδιά είναι πολύ ευτυχισμένα όταν βραβεύονται αλλά και γενικά όταν συμμετέχουν σε διαδικασίες παρουσίασης των εντύπων, όπου συναντιούνται οι μαθητικές ιδέες μαθητικές δράσεις».

Η έκδοση με τίτλο «Τα Κρητικόπουλα» από τη Γραφοτεχνική Κρήτης αποτελεί μια συλλεκτική έκδοση για τη μαθητική δημοσιογραφία στην Κρήτη, η οποία παρουσιάζει τις σχολικές εφημερίδες και έντυπα στους τέσσερις νομούς του νησιού που διαπραγματεύονται διάφορα θέματα. Πρόκειται ουσιαστικά για έντυπα και δημοσιεύσεις σχολικές, μαθητών που έχουν λάβει μέρος τα τελευταία πέντε χρόνια στους διαγωνισμούς μαθητικής δημοσιογραφίας. Το όνομα της έκδοσης, δόθηκε από το πρώτο πανελλαδικά διασχολικό έντυπο «ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟΠΟΥΛΟ» που εκδόθηκε στα Χανιά το 1935 από δασκάλους και το οποίο σταμάτησε ένα χρόνο αργότερα από τη δικτατορία του Μεταξά. Αναφερόμενος στην έκδοση ο κ. Δασκαλάκης, μιλώντας στα «ΡΝ», είπε:

«Το έντυπο εκδόθηκε χάρη στη «Γραφοτεχνική Κρήτης» έχει μια πολύ καλή επιμέλεια μιας ύλης που ήταν δύσκολο να διαχειριστεί, αφού ήταν πολύ πλούσια και πολύ μεγάλη σε έκταση. Ήταν η ύλη που είχε συγκεντρωθεί τα τελευταία πέντε χρόνια, με την ομάδα της Γραφοτεχνικής και με τον δημοσιογράφο Μάριο Διονέλη. Επιλέξαμε με πολύ μεγάλη δυσκολία τι θα συμπεριλάβουμε. Η δυσκολία ήταν στο τι δεν θα μπει  εμπόδιο, το οποίο δεν θα συναντήσουμε στα επόμενα τεύχη όπου θα περιλαμβάνεται η ετήσια παραγωγή των σχολικών εντύπων και έτσι η ποσοστιαία σχέση ανάμεσα στο τι θα έρθει στον διαγωνισμό και στο τι θα εκδοθεί θα είναι πολύ μεγαλύτερη. Η ονομασία της έκδοσης οφείλεται στο πρώτο διασχολικό περιοδικό που καταγράφεται στην Κρήτη και πιθανόν σε όλη την Ελλάδα «Το κρητικόπουλο» 1935-1936 από ομάδα προοδευτικών εκπαιδευτικών από τα Χανιά σε έξι τεύχη τα οποία έχουμε καταφέρει να διασώσουμε με τη βοήθεια της Εθνική Βιβλιοθήκης, γιατί μόνο εκεί υπάρχουν αυτά τα αντίτυπα. Επόμενο διασχολικό έντυπο που συναντάμε είναι στα Χανιά το 1983- το περιοδικό «Τα Χανιωτάκια» -που εκδίδεται με ευθύνη των δασκάλων και νηπιαγωγών νομού Χανιών αδιάλειπτα για 36 χρόνια και τώρα σαν ώριμο εξελικτικό βήμα έρχονται τα «τα Κρητικόπουλα», που περιλαμβάνουν εργασίες πρωτοσέλιδα, ιστορικά στοιχεία και ξεχωριστές δουλείες μαθητών από όλη την Κρήτη και από τις δυο βαθμίδες εκπαίδευσης. Ο τίτλος της έκδοσης επίσης συνοδεύεται από ένα εξαίρετο σκίτσο του Μιχάλη του Κουντούρη που απέδωσε μια πολύ όμορφη «βιτρίνα» στο πρωτοσέλιδο του τεύχους, ένα εξαιρετικό πραγματικά ο σκίτσο. Η έκδοση αυτή λοιπόν περιέχει ιστορικά στοιχεία που αφορούν στο μαθητικό έντυπο από το δάσκαλο ερευνητή Γιώργο Πιτσιτάκη από τα Χανιά που στηριγμένος σε μια μεγάλη έρευνα που είχε γίνει την δεκαετία του 80 με το όνομα «ελληνικός νεανικός τύπος» την εξειδίκευσε στους 4 νομούς της Κρήτης. Αυτές οι εργασίες έχουν παρουσιαστεί στις ημερίδες που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του διαγωνισμού. Σε μια από αυτές στο Ηράκλειο το 2014, είχαμε τον δήμαρχο Ρεθύμνης Γιώργο Μαρινάκη, ο οποίος ήρθε όχι με την ιδιότητα του δήμαρχου αλλά με την ιδιότητα του μαθητή του λυκείου, παρουσιάζοντας ένα περιοδικό που είχε κυκλοφορήσει περίπου στο όριο της μεταπολίτευσης 1973-1974, από το σχολειό που φοιτούσε, με τίτλο «Αποσπερίτης» που ήταν περίπτωση εντύπου που είχε κυκλοφορήσει μέσα στη χούντα».

Σε σχέση με τα κριτήρια επιλογής εκείνων που συμπεριλήφθηκαν σ’ αυτή την έκδοση «Τα Κρητικόπουλα» ήταν σύμφωνα με τον κ. Δασκαλάκη η πληρότητα της έρευνας και πρωτοτυπία ή δυσκολία του θέματος. Μεταξύ άλλων είπε: «Για παράδειγμα το αφιέρωμα στις αγωνίστριες Βαγγελιώ Αρμενάκη και Βαγγελιώ Φωτιάδου, ήταν μια ιστορία που ακόμα και η επαγγελματική δημοσιογραφία δίσταζε να την ακουμπήσει. Αφορά σε μια εκτέλεση δυο κοριτσιών 19 και 23 ετών το 1948 και η προσέγγιση που έκαναν οι καθηγήτριες και οι μαθήτριες του πειραματικού γυμνασίου Ηρακλείου ήταν πράγματι εξαιρετική. Υπάρχουν και άλλες με ιστορικό περιεχόμενο, όπως είναι η βιομηχανική κληρονομία της πόλης του Ηρακλείου η μοναδική δουλειά που έχει έρθει από Επαγγελματικό Λύκειο και συγκεκριμένα από το από το 6^ο ΕΠΑΛ Ηράκλειου, που συναντάμε πολύ σπάνια έντυπα και τόσο συστηματικές προσεγγίσεις. Έχουμε πολύ σοβαρή διαχείριση της επικαιρότητας ακόμα και από δημοτικά σχολεία. Όποιο θέμα και αν προσεγγίσουν είτε αφορά την ιστορία, είτε κάποιο μνημείο της περιοχής τους, όπως για παράδειγμα ο πύργος του Δαμολίνου από το Κρητικόπουλο του 1936 που ήταν μαθητές του δημοτικού μέχρι και το 2017 που φιλοξενείται άρθρο των μαθητών του γενικού λυκείου Αλικιανού ένα σημαντικό μνημείο το τόπου».

Παράλληλα ο κ. Δασκαλάκης αναφέρθηκε και σε ένα άρθρο της αείμνηστης ρεθεμνιώτισσας Μαρίας Τσιριμονάκη όταν ήταν δέκα ετών που αφορά στον δημοτικό κήπο και το οποίο επίσης περιλαμβάνεται στην έκδοση.

Ο στόχος σύμφωνα με τον ίδιο είναι κάθε Οκτώβρη να κυκλοφορεί αυτός ο τόμος με τίτλο «Τα Κρητικόπουλα» που θα περιλαμβάνει την ετήσια παραγωγή των σχολικών εντύπων έτσι ώστε να υπάρχει καταγεγραμμένη η μαθητική δημοσιογραφία.

«Εμείς θέλουμε να υπάρξει μια συστηματική καταγραφή της μαθητικής δημοσιογραφίας της Κρήτης και να υπάρξει και ένας χώρος για να τη στεγάσει. Ένα «κέντρο μαθητικής δημοσιογραφίας» γιατί είναι ένα πολύ πλούσιο υλικό και σε ότι αφορά τα σχολεία αν είναι δυνατόν κάθε σχολειό να έχει την εφημερίδα του» είπε ο κ. Δασκαλάκης, χαρακτηρίζοντας δημιουργική την εκπαιδευτική κοινότητα της Κρήτης: «Έχει πολλά στοιχεία πρωτοπορίας και ιστορικά και σήμερα. Και η ιδιαιτερότητα αυτής της γεωγραφικής συνύπαρξης των τεσσάρων νομών γεννά τις συνθήκες για να μπορεί να υπάρξει διασχολικό έντυπο. Μέχρι τώρα δεν έχουμε δει από ομάδα νομών να εκδίδεται κάτι παρόμοιο, όπως τα κρητικόπουλα. Σ επίπεδο νομού είναι αρκετό εύκολο αρκεί να βρεθεί ο φορέας. Η διαδικασία αυτή, σύμφωνα με τον ίδιο, εξυπηρετεί τα παιδιά δίδοντας τους τη δυνατότητα να εκφραστούν δημόσια, να εκφράσουν τις σκέψεις τους, τα όνειρα τους να και ανταλλάξουν απόψεις με άλλους συμμαθητές τους».

  Ο Σύλλογος Νεανικής Δημοσιογραφίας «Τύπος και Ουσία», σε συνεργασία με την Ε.Λ.Μ.Ε., τον Σύλλογο Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης νομού Ρεθύμνου και την υποστήριξη της εφημερίδας «Ρεθεμνιώτικα Νέα» διοργανώνουν την εναρκτήρια ημερίδα του 5^ου Παγκρήτιου Διαγωνισμού Δημοσιογραφικών Δεξιοτήτων (2018-2019) για μαθητές Δημοτικών, Γυμνασίων και Λυκείων.

Η ημερίδα θα πραγματοποιηθεί στο Σπίτι του Πολιτισμού τη Δευτέρα 10 Δεκεμβρίου στις 6 το απόγευμα.

Το πρόγραμμα έχει ως εξής:

–  Σύντομοι χαιρετισμοί συνδιοργανωτών.

–  Γιώργος Δασκαλάκης, εκπαιδευτικός- εκπρόσωπος του Συλλόγου Νεανικής Δημοσιογραφίας:

–  Μάριος Διονέλλης – δημοσιογράφος:

– Άννα Πατεράκη εκπαιδευτικός-μέλος του Δ.Σ. της επιστημονικής εταιρίας του μαθητικού ραδιοφώνου:

Παρουσίαση των εντύπων:

– Ηλεκτρονική εφημερίδα «Ουράνιο Τόξο» από το 3^ο δημοτικό σχολείο Ρεθύμνου.

– Εφημερίδα «Και οι 19 ήταν υπέροχοι» και ρεπορτάζ «Παιδικές χαρές: Πόσο παιδικές, πόσο χαρές?» από το 14^ο δημοτικό σχολείο Ρεθύμνου.

– Περιοδικό «Ίριδα» από το Πειραματικό Γυμνάσιο Ρεθύμνου.

Προβολή μαθητικών ταινιών:

– « Ένα παιδί και όλα αλλάζουν…» του δημοτικού σχολείου Αργυρούπολης Ρεθύμνου.

– «Sos-ίβιο» και «Το Πρώτο Τρένο» του δημοτικού σχολείου Κουνάβων Ηρακλέιου.

–  «Οι δικοί μας ξένοι– το 5^ο γυμνάσιο Χανίων για τα προσφυγόπουλα».

  Δηλώσεις συμμετοχής στον Σύλλογο Νεανικής Δημοσιογραφίας «Τύπος και Ουσία», στον Σύλλογο εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και την Ε.Λ.Μ.Ε. Ρεθύμνου.

Οργανωτικός υπεύθυνος: Γιώργος Δασκαλάκης τηλ: 6972-247002

e-mail: typoskaiousia@gmail.com

* Συντελεστές τεύχους:
Επιλογή-επιμέλεια κειμένων: Μάριος Διονέλλης

Σχεδίαση εξωφύλλου: Μιχάλης Κουντούρης

Σχεδιασμός-έκτύπωση: Γραφοτεχνική Κρήτης Α.Α.Ε.

Χορηγοί έκδοσης-επικοινωνίας: TV CRETA – Παγκρήτια Ραδιοτηλεόραση Α.Ε. – Creta24 και η εφημερίδα «Ρεθεμνιώτικα Νέα».