Ένα βιβλίο που απορρέει μέσα από χρόνια μελέτη και στόχο έχει να ενημερώσει για ένα κομμάτι στο οποίο ακόμα το ερευνητικό έργο στην Ελλάδα βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα, παρουσιάστηκε το απόγευμα της Τετάρτης στο Κέντρο Κρητικής και Λαϊκής Τέχνης από τις εκδόσεις «Αλεξάνδρεια» σε συνεργασία με την ΕΛΜΕΡ. Εντός του βιβλίου, δίνεται με ένα επιστημονικό και ερευνητικό υπόβαθρο η ευρύτερη σχέση της κοινωνίας με τον αθλητισμό αλλά και η ανάπτυξη ιδεών και αντιλήψεων που σχετίζονται με το συγκεκριμένο αντικείμενο στην Ελλάδα. Μέσα στις σελίδες του, το βιβλίο εξετάζει από μια κριτική ανάγνωση τις αθλητικές πρακτικές ως ένα σύνθετο κοινωνικό κόσμο όντας ένας έμμεσος καθρέπτης της κοινωνίας που ζούμε, με εξαιρετικό διαφέρον για ερευνητές στο συγκεκριμένο πεδίο αλλά και για όποιον θέλει να δει τη συσχέτιση αυτή από μια διαφορετική οπτική γωνία.
Το βιβλίο έχουν επιμεληθεί ο Γιάννης Ζαϊμάκης και η Ελένη Φουρναράκη.
Ο κ. Ζαϊμάκης μιλώντας στα «Ρ.Ν.» για το έργο σημείωσε τα εξής: «Το βιβλίο ουσιαστικά περιγράφει τη σύνθετη σχέση μεταξύ κοινωνίας και αθλητισμού, αναδεικνύει διάφορες οπτικές που συνδέονται με τις αθλητικές πρακτικές, όπως για παράδειγμα το αθλητικό κίνημα, οι αντιφάσεις του και οι διάφορες συγκρούσεις που συνδέονται με την ανάπτυξη του ολυμπιακού κινήματος. Παρουσιάζει ζητήματα που αφορούν την κοινωνική ιστορία του αθλητισμού και την εξέλιξη της κοινωνικής ιστορίας του αθλητισμού από διάφορους κύκλους μέχρι να φτάσουμε στη σημερινή εποχή. Παρουσιάζει την ανάπτυξη των ταυτοτήτων των ποδοσφαιρικών ομάδων ιδιαίτερα τοπικών κοινοτήτων, όπου φαίνεται ότι η σχέση αθλητικών σωματείων και πόλης είναι εξαιρετικά στενή. Επίσης αναδεικνύει τις αξίες, τα σύμβολα της τοπικότητας και παρουσιάζει τις τοπικές διαμάχες που αναπτύσσονται μέσα στην πόλη. Αποσκοπεί στο να βοηθήσει τους αναγνώστες να σκεφθούν με κρητική σκέψη έναντι του αθλητισμού, καθώς δεν είναι μια αυτονόητη αξία και στις καλύτερές του εκφάνσεις σχετίζεται με τις αξίες της συλλογικότητας και της δημιουργικότητας. Ενώ στις πιο επαγγελματικές μορφές του συνδέεται με διαφθορά, με σκάνδαλα, με εξουσιαστικά δίκτυα σχέσεων και τις αξίες του ατομικισμού και της ανταγωνιστικότητας.
Σαν αποτέλεσμα πρέπει να βάλουμε σε ένα πλαίσιο τον αθλητισμό και να δούμε τη μορφή που θέλουμε να αναπτύξουμε στο συγκεκριμένο κομμάτι και τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στην σκέψη και τη νοοτροπία μας, αναφορικά με το φαινόμενο αυτό. Επίσης στο βιβλίο υπάρχουν κείμενα που αφορούν στη βία, τον ρατσισμό στην ομοφοβία τον εθνικισμό εντός του αθλητισμού, και βοηθά όλους μας να σκεφτούμε ως προς την κατεύθυνση της δημιουργίας και της ύπαρξης ενός άλλου είδους αθλητισμού και να δούμε από διαφορετική οπτική γωνία τις κοινωνικές εντάσεις, που επί της ουσίας περνάνε μέσα στους αθλητικούς χώρους».
Η κυρία Φουρναράκη από την πλευρά της, ανέφερε: «Όσοι και όσες εδώ και αρκετά χρόνια έχουμε ασχολία στις κοινωνικές επιστήμες ερευνητικά με τον αθλητισμό, τη φυσική αγωγή, τη σωματική άσκηση και κουλτούρα, μια ενασχόληση που μέχρι πρόσφατα ήταν πολύ μοναχική και ως σήμερα παραμένει σπάνια και αμφιλεγόμενου κύρους, γνωρίζουμε ότι η έκδοση σε αυτό το αντικείμενο ενός πρωτότυπου Ελληνικού συλλογικού έργου δεν είναι καθόλου αυτονόητο εγχείρημα.
Εμείς, είχαμε ακόμη μεγαλύτερη δυσκολία, καθώς θέσαμε μεγαλύτερους στόχους, ενώ προσπαθήσαμε αυτός ο τόμος να κάνει κάποια βήματα σε σχέση με τα ως τώρα δεδομένα της βιβλιογραφίας που υπήρχε στη χώρα μας για το συγκεκριμένο αντικείμενο. Αυτό που προσπαθήσαμε να κάνουμε επιπλέον με τα μέχρι τώρα δεδομένα, είναι ότι στον τόμο αυτό συμμετέχουν ερευνήτριες και ερευνητές από διαφορετικούς κλάδους των κοινωνικών επιστήμων και μελετούν το αντικείμενο του αθλητισμού κάπως ευρύτερα και επίσης οι συγκεκριμένοι ερευνητές επέλεξαν ως προνομιακό πεδίο τον αθλητισμό για να κατανοήσουν τη νεότερη και σύγχρονη Ελληνική ιστορία.
Ο συγκεκριμένος συνδυασμός συνιστά μια ιδιαίτερα πρωτότυπη συμβολή αυτού του τόμου. Πίσω από αυτό το εγχείρημα υπάρχει για πρώτη φορά μια δικτύωση ανθρώπων που ασχολούνται ερευνητικά με τις κοινωνικές επιστήμες, αλλά και τα σπορ και την κουλτούρα του αθλητισμού, που στόχο έχει να συνεχίσει και στο άμεσο μέλλον την προσφορά».
«Εξαιρετικά σημαντική η συμβολή του βιβλίου στο συγκεκριμένο πεδίο»
Η Κατερίνα Δαλακούρα, επίκουρη καθηγήτρια Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, εκ των ομιλητών της παρουσίασης μιλώντας στα «Ρ.Ν.» σημείωσε τα εξής: « Πρόκειται για μια συμβολή στο πεδίο του αθλητισμού ως επιστημονικού και ως ερευνητικού αντικειμένου για δύο λόγους. Σε πρώτο χρόνο, η βιβλιογραφία στο συγκεκριμένο πεδίο έρευνας είναι εξαιρετικά περιορισμένη για τα ελληνικά δεδομένα, τόσο στον χώρο της ιστορίας του αλλά και της κοινωνιολογίας του αθλητισμού. Σε δεύτερο χρόνο πρόκειται για ένα συλλογικό εγχείρημα στο οποίο μετέχουν επιστήμονες από ποικίλους χώρους, κυρίως όμως κοινωνιολόγοι και ιστορικοί, αλλά υπάρχουν και από τους χώρους των κοινωνικών σπουδών. Αυτού του είδους η διεπιστημονική προσέγγιση είναι ακόμη μια πτυχή της συμβολής, καθώς το αντικείμενο είναι κατά κύριο λόγο διεπιστημονικό.
Παράλληλα, αναλύονται με αυτόν τον τρόπο και οι θεωρητικές προσεγγίσεις που γίνονται αλλά και τα ερμηνευτικά σχήματα που έχουν εισάγει στην πορεία οι διάφορες μελέτες που έχουν γραφτεί, που νομίζω ότι μπορεί να γίνει και το κατάλληλο ανάγνωσμα και για κάποιον που δεν έχει άμεσα ερευνητικό ενδιαφέρον αλλά νοιάζεται για να μάθει παραπάνω δεδομένα για τη συσχέτιση κοινωνίας και αθλητισμού.
Οι τρεις συμβολές επίσης είναι εξαιρετικά σημαντικές, η πρώτη η οποία κάνει μια πολύ αναλυτική επισκόπηση με ένα πολύ αναλυτικό τρόπο και μας δείχνει πάρα πολύ καλά τα ιδεολογήματα που εισήρθαν στις έννοιες και τις πρακτικές που έχουν σχέση και με τη φυσική αγωγή και τη γυμναστική αλλά και τους Ολυμπιακούς Αγώνες, αποδεικνύοντας πως τα συγκεκριμένα σχήματα είναι αρκετά διαχρονικά με ανάδειξη και σε άλλες μελέτες. Η άλλη μελέτη ασχολείται με τη δημιουργία των ποδοσφαιρικών ομάδων και την εξέλιξή τους από τα χρόνια του μεσοπολέμου, αναδεικνύοντας τη σύνθεση των ιδεολογημάτων της Μεγάλης Ιδέας και του εθνικισμού, αλλά και από την άλλη μεριά του δίπολου, με την προσπάθεια δημιουργίας αστικής κοινωνίας και ταυτότητας. Η τρίτη συνδρομή, προσπαθεί να δει από κείμενα του Κουμεντίν τον λόγο για τον οποίο κατασκευάστηκε γύρω από τον Ολυμπισμό ένα τρόπος μέσω του οποίου εξαιρέθηκαν ομάδες όπως είναι οι γυναίκες, βάζοντας ακόμη ένα υπόβαθρο στη μελέτη, τοποθετώντας το ζήτημα του φύλου και εξαιρετικά σημαντική από την άποψη αυτή».
«Η εμπορευματοποίηση του αθλητισμού έχει αλλοιώσει του πνεύμα του»
Ομιλητής στην παρουσίαση ήταν και ο αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Σκεύος Παπαϊωάννου, που μιλώντας στα «Ρ.Ν.», επεσήμανε μεταξύ άλλων: «Οι δυο συνάδελφοι οι οποίοι επιμελήθηκαν την έκδοση αυτού του βιβλίου, όπως επίσης και αυτοί που συμμετέχουν, δημιουργούν ένα ιδιαίτερο και πρωτότυπο σύγγραμμα. Γίνεται μια προσπάθεια να παρουσιαστεί πιο συνολικά το θέμα του αθλητισμού σε σχέση με την κοινωνία, το οποίο βέβαια δεν λύνει τελεσίδικα αλλά βάζει ένα πρόγραμμα ερευνητικό και για τις επόμενες γενιές.
Υπάρχει μια άμεση σχέση της μορφής του κοινωνικού συστήματος και του αθλητισμού, η τάση εδώ και αρκετά χρόνια είναι ότι ο αθλητισμός δεν έχει τον χαρακτήρα του παιχνιδιού και της ανεμελιάς που ενδεχομένως να είχε παλαιοτέρα, αλλά αντί αυτού έχει εμπορευματοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό. Ως εκ τούτου η εμπορευματοποίηση του αθλητισμού έχει αλλοιώσει το πνεύμα του. Ουσιαστικά το πιο σημαντικό ζήτημα που εξετάζει και το βιβλίο αλλά αφορά και την ευρύτερη σχέση του αθλητισμού με την κοινωνία είναι η στροφή στην ανταγωνιστικότητα και στην εμπορευματοποίηση των αθλημάτων, κάτι που μπορεί να γίνει προφανές και στην καθημερινότητα βλέποντας γονείς να πηγαίνουν τα παιδιά τους σε αρκετά αθλήματα, ενώ η συγκεκριμένη εικόνα υπερτονίζει την έννοια του πρωταθλητισμού, αλλοιώνοντας περεταίρω το ουσιαστικό νόημα της άθλησης που είναι η απόλαυση και η ευεξία».
