Της ΑΝΝΑΣ ΚΟΡΑΧΑΗ*
Η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία, είναι μια μορφή εναλλακτικής οργάνωσης οικονομικών δραστηριοτήτων που διακατέχεται από τις έννοιες της ισότητας, της αλληλεγγύης, της συνεργασίας και του σεβασμού στον άνθρωπο και το περιβάλλον. Περιλαμβάνει μία νέα ορολογία για το ευρύ κοινό όπως κοινωνικό κεφάλαιο, συλλογική ωφέλεια, καινοτομία, συνυπευθυνότητα, ικανοποίηση κοινωνικών αναγκών, βιώσιμη ανάπτυξη, υπηρεσίες γενικού συμφέροντος, κοινωνική ένταξη, ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, κοινωνικός αντίκτυπος κλπ.
Στόχος των κοινωνικών επιχειρήσεων είναι η κοινωνική ωφέλεια και η δημιουργία σχέσεων απασχόλησης που να βασίζονται στην προσφορά και στη συνεργασία, με έντονο το στοιχείο της δημοκρατικής επιχειρηματικότητας μέσω λήψης αποφάσεων, που δεν στηρίζονται στην επιδίωξη του κέρδους.
Μέρος της κοινωνικής οικονομίας αποτελούν και οι Κοι.Σ.Π.Ε. (Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης), οι οποίοι είναι ταυτόχρονα Μονάδες Ψυχικής Υγείας και επιχειρήσεις, και μπορούν να αναπτύσσουν οποιαδήποτε εμπορική δραστηριότητα με σκοπό τη δημιουργία θέσεων εργασίας απευθυνόμενων κυρίως σε άτομα με ψυχοκοινωνικά προβλήματα, όπου μέσα από την εργασία τους τα βοηθούν να ενσωματωθούν κοινωνικά και οικονομικά στην κοινωνία και συμβάλλουν στην οικονομική τους αυτάρκεια.
Ο κύριος στόχος των κοινωνικών συνεταιρισμών είναι η βιωσιμότητα των δράσεων που αναπτύσσουν, ώστε να μπορούν να επανεπενδύουν σε νέες δραστηριότητες για να απασχολούν περισσότερα άτομα με ψυχοκοινωνικά προβλήματα και να τους εξασφαλίζουν το δικαίωμα στην εργασία, το οποίο βρίσκεται σε διαρκή κρίση. Ας σημειωθεί ότι τα άτομα αυτά παράλληλα με την αμοιβή σύμφωνα με την παραγωγικότητά τους, συνεχίζουν να λαμβάνουν το όποιο επίδομα ή σύνταξη τους δίδεται από το κράτος.
Όλα τα παραπάνω άτομα που εργάζονται στους Κοι.Σ.Π.Ε. επιλέγονται ύστερα από αξιολόγηση του επαγγελματικού τους προφίλ και της λειτουργικότητάς τους και εκπαιδεύονται από τον εκάστοτε υπεύθυνο κάθε δράσης στα αντικείμενα, τα οποία τους ενδιαφέρουν.
H απασχόληση στις δραστηριότητες των Κοι.Σ.Π.Ε. δρα θεραπευτικά στην ψυχολογία και την κοινωνικοποίηση των εργαζομένων. Η καθημερινή επαφή με τους πελάτες, η διαδικασία ανάληψης καθηκόντων και η συνεχής προσπάθεια για βελτίωση, αποτελούν κομμάτι της ζωής των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Από την αρχή της απασχόλησής τους όλοι οι εργαζόμενοι έχουν βελτιωθεί κατά πολύ τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο.
Για την υποστήριξη των ΛΥΨΥ (Λήπτες Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας) πραγματοποιούνται ανά εβδομάδα συντονιστικές υποστηρικτικές συναντήσεις με τον Κοινωνικό Λειτουργό, τον οποίο διαθέτει κάθε συνεταιρισμός σε μόνιμη βάση. Στόχος των συναντήσεων είναι η ενδυνάμωση των ατόμων αυτών, η βελτίωση των επαγγελματικών τους δεξιοτήτων και η επίλυση των προβλημάτων που προκύπτουν καθημερινά στον επαγγελματικό χώρο, με σκοπό πάντα την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών στους πελάτες κάθε δραστηριότητας.
Στην Ελλάδα οι Κοι.Σ.Π.Ε. που έχουν δημιουργηθεί μέχρι στιγμής είναι 29 και προβλέπεται στο μέλλον να αυξηθούν. Σε κάθε Τομέα Ψυχικής Υγείας συστήνεται και λειτουργεί αποκλειστικά ένας Κοινωνικός Συνεταιρισμός Περιορισμένης Ευθύνης. Μέλη των Κοι.Σ.Π.Ε. μπορούν να γίνουν, μέσω αγοράς μίας συνεταιριστικής μερίδας: α) φυσικά πρόσωπα, ενήλικες ή ανήλικοι τουλάχιστον 15 ετών, οι οποίοι λόγω ψυχικής διαταραχής έχουν ανάγκη αποκατάστασης, β) ενήλικες που εργάζονται στο χώρο της ψυχικής υγείας, γ) άλλα φυσικά ή νομικά πρόσωπα δημόσιου ή ιδιωτικού δικαίου, όπως Δήμοι, Νοσοκομεία, Οργανισμοί κλπ. Οι Δημόσιοι Οργανισμοί και τα νομικά τους πρόσωπα επιτρέπεται να παραχωρούν για χρήση στους Κοι.Σ.Π.Ε. πράγματα κινητά ή ακίνητα και κάθε μορφής εγκαταστάσεις, καθώς επίσης και να προμηθεύονται αγαθά ή και να δέχονται υπηρεσίες από τους Κοι.Σ.Π.Ε., σύμφωνα με το νόμο 2716/1999 που αναφέρεται, μεταξύ άλλων, σ’ αυτή τη μορφή κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
Οι δραστηριότητες που αναπτύσσουν οι Κοι.Σ.Π.Ε. αφορούν υπηρεσίες καθαριότητας, κυλικεία, καταστήματα πώλησης βιολογικών και παραδοσιακών προϊόντων, εργαστήρια παραγωγής προϊόντων, χονδρικό εμπόριο, καφενεία, εστιατόρια, μονάδες ανακύκλωσης, τροφοδοσίες, τουρισμός, αγροτικές δραστηριότητες κ.α.
«Καθαριότητα και ποιοτικές γεύσεις με κοινωνική αξία»
Ο Κοι.Σ.Π.Ε. του τομέα ψυχικής υγείας Ρεθύμνου «αρωδαμός», ο οποίος έχει δημιουργηθεί το 2015, έχει αναπτύξει δύο δράσεις: Ένα συνεργείο καθαριότητας με το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό που αναλαμβάνει με αξιοπιστία και υπευθυνότητα τον καθαρισμό δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, και ένα μουσικό καφενείο «στη φωλιά του κούκου», το οποίο βρίσκεται σε διαδικασίες ανανέωσης και μεταφοράς σε νέο μεγαλύτερο χώρο με καινούριες ποιοτικές γεύσεις και μοναδικό περιβάλλον, που θα προσθέσει υψηλή κοινωνική αξία και θα προκαλέσει το ενδιαφέρον της τοπικής κοινωνίας.
* Η Άννα Κοραχάη είναι διοικητικός Κοι.Σ.Π.Ε. Ρεθύμνου «αρωδαμός»