Η εξαιρετική φωνή της κας Ευρυδίκης Κούνουπα-Τζιράκη μου είναι γνωστή από την εποχή της Μικτής Ρεθεμνιώτικης Χορωδίας.
Αξέχαστα τα σόλο της ή τα ντουέτο συνήθως με την επίσης εκλεκτή κ. Μαρία Παπαδομανωλάκη.
Η κ. Τζιράκη όμως ακολουθεί απλά μια οικογενειακή παράδοση. Οι παλιοί Ρεθεμνιώτες έχουν να λένε για τα γλέντια της οικογένειας Κούνουπα. Καλλίφωνοι απαξάπαντες και απαξάπασαι γέμιζαν μελωδία τα βράδια της απόκριας κυρίως.
Ανοικτό πάντα το σπίτι τους. Και με την ελάχιστη αφορμή άρχιζε το τραγούδι. Μεγάλο το ρεπερτόριο. Από «Βαφτιστικό» μέχρι ό,τι σκεφτείς. Εννοείται επιτυχίες της εποχής.
Μεγαλώνοντας η κ. Ευρυδίκη ευτύχησε να ζήσει αξέχαστες απόκριες με την ωραία παρέα που αποτελούσαν στενά συγγενικά πρόσωπα και παιδιά οικογενειακών φίλων. Παρέες που άφησαν εποχή. Ήταν οι νέοι που δεν αρκούνταν στους χορούς των συλλόγων αλλά ήθελαν να βάλουν και τη δική τους πινελιά χαράς στο Καρναβάλι.
Βέβαια στην αρχή πέρασαν και τα παιδιά αυτά το μαρτύριο της απαγόρευσης. Δύσκολες εποχές. Κι ο χωροφύλακας ξωπίσω μήπως και χαλάσει η τάξη από την αθώα νεολαία που ήθελε απλά να διασκεδάσει. Ευτυχώς που δεν του έδωσαν ποτέ αφορμή να επέμβει.
Έχουμε αναφερθεί και παλαιότερα στις απαγορεύσεις κυρίως της μάσκας που ήταν υπό διωγμό για αρκετά χρόνια μετά τον πόλεμο.
Στείρες απαγορεύσεις
Χαρακτηριστικές οι διαταγές που δεσπόζουν στον τοπικό τύπο:
9 Φεβρουαρίου 1958
Διοίκησις Χωροφυλακής Ρεθύμνης
Ανακοίνωση
Κατά την περίοδο των Απόκρεω απαγορεύονται:
1) Η χρήσις ημέρας τε και νυκτός προσωπίδος καλυπτούσης εξ ολοκλήρου το πρόσωπον και γενικώς η μεταμφίεσις ατόμων κατά τρόπον καθιστώντα ταύτα αγνώριστα.
2) Επιπλέον, η κατά τη διάρκεια της νυχτός χρήσις προσωπίδων υπό κυκλοφορούντων εις τας οδούς ατόμων, έστω και μη καλυπτουσών ολόκληρον το πρόσωπον, επιτρεπομένης -κατ’ εξαίρεσιν- της χρήσεώς των εντός των Κέντρων διασκέδασης.
3) Η περιφορά εν καιρώ νυκτός μεταμφιεσμένων φερόντων ράβδους ή άλλα σκληρά αντικείμενα.
4) Η διακωμώδησις προσώπων ή πραγμάτων της Εκκλησίας και πάσης προς την θρησκείαν σχετιζομένης πράξεως ως και η σάτιρα εναντίον θρησκευτικών αρχών ημεδαπών ή αλλοδαπών ή ορισμένης τάξεως ανθρώπων δυναμένην να εξεγείρει το θρησκευτικόν αίσθημα και να προκαλέσει επεισόδια.
5) Η διακωμώδησις πολιτικών προσώπων ημεδαπών ή αλλοδαπών εποχών, γεγονότων, ως και πάσα σάτιρα δυναμένη να προκαλέσει διχόνοια ρήξιν, σύγκρουσιν και γενικώς διατάραξιν της δημόσιας τάξεως.
6) Τα άσεμνα θεάματα ως αι θίγουσαι τα δημόσια ήθη εκφράσεις και παραστάσεις.
7) Η περιφορά ανά τας οδούς ατόμων βεβαμμένων δια μελανού χρώματος.
8) Η πώλησις και χρήσις κομφετί διαφόρων χρωμάτων αναμειγμένων ως και τοιούτων συλλεγομένων εκ των οδών και δαπέδων.
9) Η εν κλειστοίς χώροις πώλησις και χρήσις σερπαντέν εξ ευφλέκτου χάρτου επιτρεπομένης εν αυτοίς της πωλήσεως τοιούτων εξ αφλέκτου χάρτου. Εις τας οδούς και πλατείας και εν γένει εις τους ανοικτούς χώρους επιτρέπεται η χρήσις και πώλησις σερπαντέν εξ αμφοτέρων των ειδών.
Κέρδισαν και τους χωροφύλακες
Τραβηγμένα όλα αυτά αλλά οι νέοι για να μην προκαλέσουν περιπέτειες και ταλαιπωρήσουν τους γονείς τους φρόντιζαν να πειθαρχήσουν. Και πρώτα πρώτα να φορούν άσπρες μάσκες επειδή οι μαύρες απαγορεύονταν αυστηρά. Σιγά σιγά οι χωροφύλακες γνώρισαν και συμπάθησαν την παρέα. Έτσι τους έδωσαν το δικαίωμα να διασκεδάζουν πιο ελεύθερα. Ξεφάντωναν λοιπόν εκείνοι οι νεολαίοι με την Άννα Συνατσάκη αρχηγό που τους έδινε το ρυθμό με τύμπανο. Κι αυτοί με ροκάνες και καραμούζες έδιναν χρώμα χαράς στην πόλη.
Γύριζαν από σπίτι σε σπίτι, έπαιρναν ένα μεζέ στο πόδι, έκαναν την πλάκα τους για να ψυχαγωγήσουν τους οικοδεσπότες και μετά τραβούσαν παρακάτω. Ήθελαν να βγαίνουν στους δρόμους μεταμφιεσμένοι, να σκορπούν κέφι. Ήταν οι πρόδρομοι του σημερινού Καρναβαλιού αν καταλάβαμε καλά.
Με προσωπική ακούραστη δουλειά
Οι στολές ετοιμάζονταν καιρό πριν. Και με πόση φαντασία η θεματική Μαρκησίες και Αρλεκίνοι, Πιερότοι και Κολομπίνες, Δίχτυα, Κύματα του Δουνάβεως και Πειρατές. Όλα φτιαγμένα με μεράκι. Δεν έλειπαν βέβαια και οι αποφασισμένοι να δώσουν κέφι με κάποιες υπερβάσεις. Με μια ρόμπα της γιαγιάς για παράδειγμα ο νεαρός προκαλούσε περισσότερο γέλιο από έναν προσεγμένο «μασκαρά». Βασική τους αρχή να έχει η παρουσία τους μια θεματική. Να είναι μια οργανωμένη παρέλαση. Ίσως γιατί από τότε ονειρεύονταν το καρναβάλι που θα γινόταν σε λίγα χρόνια μια πραγματικότητα.
Οι στολές ήταν δικά τους δημιουργήματα. Η Ευρυδίκη πήγαινε στην Άννα Συνατσάκη, όταν δεν είχε δουλειά στο μαγαζί της, έπαιρνε τα πατρόν και στρώνονταν στη δουλειά. Με λίγα εφόδια αλλά περισσότερη φαντασία. Την άλλη χρονιά μπορεί να φορούσαν τα ίδια κοστούμια αλλά με μικρές παρεμβάσεις, κόντεμα του πουκάμισου, τούλι στο γιακά φαινόταν κάτι εντελώς διαφορετικό. Μια άλλη χρονιά είχαν ντυθεί άγριοι με την Ασπασία Κούνουπα αρχηγό, κομψότατη επίσης στην κόκκινη επιβλητική στολή της. Και δεν παρέλειπαν βεβαίως να περάσουν από το φωτογραφείο του Βαγγέλη Τριαντάφυλλου για να φωτογραφηθούν. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι στο Βαγγέλη οφείλουμε πολλά αποκριάτικα στιγμιότυπα που απαθανάτιζε με το φακό του. Μνήμες χαράς που κατάφερε να διασώσει. Κι αυτό αποδεικνύει πόσο, διακριτικός, ευγενής και συμπαθής ήταν, γιατί εκείνες τις εποχές δεν έβαζε ο καθένας στο σπίτι του όποιον κι όποιον. Για τον Βαγγέλη Τριαντάφυλλο όμως όλες οι πόρτες ήταν ανοιχτές.
Έτσι χαιρόταν τις Απόκριες εκείνη η παρέα της δεκαετίας του 50 που αποτελούσαν οι Άννα και Καίτη Συνατσάκη, Ασπασία, Ευρυδίκη, Ρένα και Ελένη Κούνουπα, Καίτη και Δέσποινα Φραγκιαδάκη, Παντελής Γαγάνης, Νίκος Δασκαλαντωνάκης, Μπάμπης Συνατσάκης, Ανδρέας Σμαραγδάκης, Αντώνης Λυράκης, Λίντα και Μίνα Δασκαλάκη, Μαρία Γαλλιάκη, Νίκη Ζωγράφου, Μανόλης Μακρυδάκης και Βαγγέλης Πετρουλάκης.
Οι άνθρωποι αυτοί ήταν δεμένοι σαν ένας. Γεμάτοι από την ξεγνοιασιά της αθωότητας προσπαθούσαν με το κέφι τους να φέρουν σε όλους το μήνυμα του Καρναβαλιού για να ζήσουν μια πόλη ζωντανή που ξορκίζει τη μιζέρια με πίστη σε καλύτερες μέρες.
Αυτοί αποτελούσαν πολλές φορές και τη «μαγιά» σε εκδηλώσεις που ιδιώτες διοργάνωναν. Όπως αυτή που οργάνωσε ο Ανδρέας και η Μέτα Κούνουπα στην αίθουσα του Λυκείου κι έγινε θέμα εκτενούς ρεπορτάζ στον τοπικό τύπο.
Αυτοί ξεχύθηκαν μετά το χορό στους δρόμους γεμίζοντας την ατμόσφαιρα αποκριάτικο κέφι με τις καντάδες τους.
Από τα σπίτια που άνοιγαν συχνότερα γι’ αυτούς ήταν του Παντελή Γαγάνη. Περισσότερο χαιρόταν την επίσκεψη η αδελφή του η Χρυσάνθη που δεν μπορούσε -γονική απαγόρευση- να ντυθεί με τους άλλους.
Έγινε η Περιηγητική Λέσχη, πραγματοποίησε τις πρώτες εκδρομές της κι εκεί από τυχαία γεγονότα φθάσαμε στον Καρνάβαλο.
Η κ. Ευρυδίκη Κούνουπα-Τζιράκη μας ανέφερε το περιστατικό που η ομάδα πήγε να επισκεφθεί τον Μιχάλη Μανουρά, νοσηλευόμενο στην κλινική Φραγκιαδάκη, εκεί έγινε αναφορά στο Καρναβάλι του Ηρακλείου που είχαν παρακολουθήσει μέλη της ομάδας και μπήκε η ιδέα να γίνει και στο Ρέθυμνο, αφού υπήρχε η διάθεση και ο βασικός πυρήνας. Έτσι ξεκίνησε ο θρίαμβος της Περιηγητικής με το δικό μας Καρναβάλι.
Κι εδώ τα μέλη της ομάδας με την ακούραστη συνδρομή της οικογένειας Τζέτζου συν γυναιξί και τέκνοις, σε ράψιμο στολών, κατασκευές και όπου μπορούσε να συνδράμει έβαζαν τον προσωπικό τους μόχθο στη διοργάνωση.
Άξιζε η συνοπτική αυτή αναφορά και στους πρώτους αυτούς Καρναβαλιστές της δεκαετίας του 50 που έγιναν οι προπομποί της μεγάλης διοργάνωσης που προβάλλει το Ρέθυμνο πανελλαδικά.
