Με Δοξολογία, επιμνημόσυνη δέηση, κατάθεση στεφάνου από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας και άλλες εκδηλώσεις τιμάται η 78η Επέτειος του Ολοκαυτώματος, Καταστροφής των χωριών της Βιάννου – Ιεράπετρας και η μνήμη των 461 εκτελεσθέντων Πατριωτών από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής. Οι εκδηλώσεις κορυφώθηκαν σήμερα στο χώρο του μνημείου του Ολοκαυτώματος, στην περιοχή Σελί Αμιρών του Δήμου Βιάννου, όπου παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας, Αικατερίνης Σακελλαροπούλου πραγματοποιήθηκε επιμνημόσυνη δέηση από τον Μητροπολίτη Αρκαλοχωρίου Καστελλίου και Βιάννου κ.κ. Ανδρέα.
Στο χώρο του μνημείου την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Αικατερίνη Σακελλαροπούλου υποδέχτηκαν ο Περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης και ο Δήμαρχος Βιάννου Μηνάς Σταυρακάκης. Στην τελετή την Κυβέρνηση εκπροσώπησε ο Υφυπουργός Αθλητισμού Λευτέρης Αυγενάκης, ενώ είχαν προσκληθεί και συμμετείχαν Εκπροσώποι της Εκκλησίας, Βουλευτές, Θεσμικοί εκπρόσωποι, Πρόεδροι των Περιφερειακών Συμβουλίων της χώρας, Αντιπεριφερειάρχες, Δήμαρχοι, φορείς και πολίτες.
Τελετή-Κατάθεση στεφάνου στο Πανδημοτικό Ηρώο Ολοκαυτώματος Δήμου Βιάννου
Η τελετή ξεκίνησε με Δοξολογία στον Ιερό Ναό των Αγίων Πάντων, προεξάρχοντος του Σεβασμιοτάτου Μητροπολίτη Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου & Βιάννου κ.κ. Ανδρέα. Στη συνέχεια τελετή στο μνημείο των θυμάτων του Ολοκαυτώματος στην περιοχή Σελί Αμιρών, επιμνημόσυνη δέηση από τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη κ.κ. Ανδρέα ο οποίος με ομιλία του αναφέρθηκε στο ιστορικό του Ολοκαυτώματος.
Στη συνέχεια έγινε Προσκλητήριο Νεκρών, απόδοση του Ύμνου της Βιάννου από τη Μικτή Χορωδία της Π.Ε. Ηρακλείου υπό την διεύθυνση της Μαέστρου Λένας Χατζηγεωργίου και ακολούθησε Βουβός Πεντοζάλης του Πένθους από τη σχολή χορού του Χριστόφορου Μπριντάκη.
Αμέσως μετά κατάθεση στεφάνου από την Α.Ε. την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τήρηση ενός λεπτού σιγής στη μνήμη των νεκρών, Ανάκρουση Εθνικού Ύμνου και η τελετή ανακήρυξης της Προέδρου της Δημοκρατίας Αικατερίνης Σακελλαροπούλου σε επίτιμη Δημότη Βιάννου.
Με την λήξη της εκδήλωσης συγκινητική ήταν η στιγμή όταν η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αικατερίνη Σακελλαροπούλου πλησίασε και συζήτησε με επιζώντες του Ολοκαυτώματος της Βιάννου οι οποίοι με την σειρά τους της πρόσφεραν λουλούδια.
Παράλληλα η Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε συνάντηση με αντιπροσωπεία του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης Γερμανικών Οφειλών και την ομάδα «ΑΚ Διστόμου» από το Αμβούργο.
Τέλος πραγματοποιήθηκε εκδήλωση στο Μουσείο Ολοκαυτώματος Δήμου Βιάννου με τη συμμετοχή των Προέδρων των Περιφερειακών Συμβουλίων της Ελλάδας.
Μήνυμα Περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρου Αρναουτάκη
Ο Περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης σε μήνυμα του για την 78η επέτειο από τον Ολοκαύτωμα της Βιάννου αναφέρει:
«Ως Περιφέρεια Κρήτης, 78 χρόνια μετά, τιμούμε τους νεκρούς του Ολοκαυτώματος και της καταστροφής των χωριών της Βιάννου και της Ιεράπετρας. Οι μαρτυρικές ημέρες του Σεπτέμβρη του 1943 μας υπενθυμίζουν, πως οι αγωνιστές της Βιάννου με ηρωισμό, αξιοπρέπεια και πάθος για την ελευθερία, στάθηκαν μπροστά στις κάννες και απέναντι στα όπλα του ναζισμού και του ολοκληρωτισμού. Η παρακαταθήκη και το χρέος για τις επόμενες γενιές είναι μεγάλο. Οι Βιαννίτες άνοιξαν το δρόμο για μια κοινωνία αδούλωτη, για μια πατρίδα ελεύθερη που οραματίζεται ένα καλύτερο μέλλον. Από τη μαρτυρική Βιάννο τονίζουμε ότι οι νεκροί του ’43 περιμένουν ακόμα τη δικαίωση, έχοντας κατοχυρώσει τη θέση τους στο πάνθεον των ηρώων».
Οι τριήμερες εκδηλώσεις τιμής και μνήμης που συνδιοργανώνονται από την Περιφέρεια Κρήτης -Π.Ε Ηρακλείου, τον Δήμο Βιάννου, την Ένωση θυμάτων Ολοκαυτώματος Βιάννου, ολοκληρώνονται αύριο Δευτέρα 20/09/2021 ως εξής:
Στις 21.00 Κηποθέατρο Νίκος Καζαντζάκης: Συναυλία με τον Μάνο Παπαδάκη και το συγκρότημά του αφιερωμένη στην ηρωίδα γυναίκα της επαρχίας Βιάννου. Συμμετέχει η Νατάσα Παπαδοπούλου – Τζαβέλλα.
Ο τραγουδοποιός Μάνος Παπαδάκης και το εξαμελές μουσικό του σχήμα, αποδίδουν τραγούδια μεγάλων συνθετών που έχουν σημαδέψει τη μουσική μας ιστορία. Η ηρωίδα γυναίκα της μαρτυρικής επαρχίας Βιάννου και Δυτικής Ιεράπετρας, που σήκωσε το σταυρό του μαρτυρίου, το σταυρό του πένθους, της ορφάνιας και της φτώχειας, υμνείται μέσα από τραγούδια που μιλούν μέσα στην καρδιά μας.
Παίζουν οι: Γιάννης Κοντάκης ηλεκτρικό μπάσο, Παναγιώτης Μαυράκης ηλεκτρική κιθάρα, Αποστόλης Γιασλακιώτης ηλεκτρική κιθάρα, Πολύδωρος Φραντζεσκάκης τύμπανα, Νίκος Οικονομέας κλαρίνο, Σπύρος Ρουμελιώτης μηχανικός ήχου, Μάνος Παπαδάκης κιθάρα – φωνή.
Ομιλία Προέδρου της Δημοκρατίας Αικατερίνης Σακελλαροπούλου
«Κύριε Δήμαρχε,
Είναι μεγάλη η τιμή που μου κάνετε, να συνδεθώ με την ιστορία αυτού του ένδοξου και μαρτυρικού τόπου ως επίτιμη δημότης του. Να εγγραφώ, έστω και συμβολικά, σ’ ένα δημοτολόγιο από τις σελίδες του οποίου πέρασαν ονόματα ηρώων και μαρτύρων. Ανδρών και γυναικών που συμμετείχαν στην Αντίσταση από τις πρώτες μέρες της ναζιστικής κατοχής. Αμάχων ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας, μανάδων και παιδιών, γερόντων και αναπήρων, που έχασαν τη ζωή τους σ’ ένα αδιανόητο, ακόμη και για τα μέτρα εκείνης της σκληρής εποχής, αιματοκύλισμα. Παλικαριών, που οδηγήθηκαν στην εκτέλεση χωρίς να λιποψυχήσουν. Γενναίων, που αντίκρισαν το θάνατο περήφανα, εντυπωσιάζοντας ακόμη και τους βάναυσους θύτες τους.
Δικαίως τα χωριά της περιοχής περιβάλλονται με την αχλή του μύθου. Ορμητήρια ανταρτών τα βουνά της, θύλακοι αντίστασης τα σπίτια της. Όλος ο πληθυσμός συστρατευμένος στον αγώνα κατά του κατακτητή. Όμως το Ολοκαύτωμα της Βιάννου ξεπερνάει τις αναμενόμενες απώλειες ενός τέτοιου αγώνα. Ο απολογισμός της καταστροφής που έπληξε την επαρχία τον Σεπτέμβριο του 1943 υπήρξε συγκλονιστικός. Σχεδόν 500 κάτοικοι σφαγιασμένοι, κοντά χίλια σπίτια καμένα, δέκα χωριά ολοσχερώς κατεστραμμένα. Ήδη από τον Ιούλιο του 1943 ο Χάρτμαν, διευθυντής της Γερμανικής Αστυνομίας στο Νομό Ηρακλείου, είχε εκτοξεύσει την απειλή: «Θα την κάψω τη Βιάννο, γιατί υπάρχει εκεί οργανωμένη αντίσταση. Είναι φωλιά ανταρτών τα βουνά της». Το έγκλημα ήταν προμελετημένο. Ήταν ζήτημα χρόνου να δώσει τη διαταγή για τις μαζικές εκτελέσεις ο σφαγέας της Κρήτης, ο στρατηγός Φρίντριχ Βίλχελμ Μίλερ.
Λίγες φωτογραφίες αποτυπώνουν τη φρίκη του μακελειού, λίγες μαρτυρίες όσων επέζησαν μεταφέρουν τον τρόμο και την απόγνωση που επικράτησε εκείνο τον μαρτυρικό Σεπτέμβρη. Οι περιγραφές που διαβάζουμε στην περίφημη έκθεση της «Επιτροπής διαπιστώσεως ωμοτήτων εν Κρήτη» την οποία συνέταξαν κατ’ εντολή της κυβέρνησης Βούλγαρη το καλοκαίρι του 1945 ο Νίκος Καζαντζάκης, ο Ιωάννης Κακριδής και ο Ιωάννης Καλιτσουνάκης, προκαλούν αποτροπιασμό. Ένα παράδειγμα, αντλημένο από την έκθεση: Οι Γερμανοί, αφού εκτέλεσαν 117 άνδρες στο χωριό Αμιράς της επαρχίας Βιάννου, «εγκατασταθέντες εις μίαν αυλήν ολίγον απέχουσα από του τόπου της εκτελέσεως ήρχισαν να τρώγουν και να διασκεδάζουν περιπαίζοντες τας ολοφυρομένας γυναίκας και μιμούμενοι τας κραυγάς της απελπισίας των «Παναγιά μου, Παναγιά μου! Όταν αργότερα απεχώρησαν και αυτοί, αι γυναίκες ετόλμησαν να πλησιάσουν εις τον τόπον της εκτελέσεως. Τα πρόσωπα των νεκρών ήσαν παραμορφωμένα, διότι οι Γερμανοί εσκόπευον επί της κεφαλής των εκ του πλησίον και δι’ αυτό η αναγνώρισις εγένετο συχνά εκ των ενδυμάτων και μόνων. “Το γιο μου γουλιά γουλιά τον έπαιρνα και τον έβανα στο σακκί και πήγα και τον έθαψα” μας είπε μια γυναίκα». Είναι μια από τις γυναίκες που τιμάμε σήμερα, μια από τις ηρωίδες που χήρεψαν, ορφάνεψαν, είδαν το βιός τους να καταστρέφεται, αλλά μέσα στο άφατο πένθος τους έσφιξαν τα δόντια, πήραν αγόγγυστα στις πλάτες τους ευθύνες άντρα και γυναίκας μαζί, και μέσα στα ερείπια, με χίλιες στερήσεις, ανάστησαν τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους για να τα αποδώσουν στην κοινωνία ως έντιμους και περήφανους ανθρώπους. Είναι οι γυναίκες που κράτησαν ζωντανή τη μνήμη της συμφοράς αλλά και της αντίστασης στη ναζιστική θηριωδία, παράδειγμα υπομονής και εγκαρτέρησης, πρότυπα ζωής που μας καλούν να μην ξεχάσουμε, να μην εφησυχάσουμε, να εναντιωθούμε σε κάθε απόπειρα επανεμφάνισης τέτοιων αποτρόπαιων φαινομένων.
Ξαναγυρίζω στην έκθεση για να σταθώ σε μια σελίδα που μας γεμίζει δέος και περηφάνια. Ανάμεσα στους 23 άνδρες που συνελήφθησαν στο χωριό Βάχος ήταν και ο πρόεδρος της κοινότητας Ηρακλής Πνευματικάκης. «Ούτος», διαβάζουμε στην έκθεση, «παρακληθείς προηγουμένως υπό τινων κατοίκων δειλιασάντων, να υπογράψη έγγραφον αποδοκιμασίας των ανταρτών προς εξευμενισμόν των Γερμανών, ηρνήθη. “Εγώ την υπογραφήν μου δεν την ατιμάζω”, είπεν. Κατά την εκτέλεσιν, όπως μαρτυρούν οι τρεις μόνοι διασωθέντες, επέδειξεν αξιοθαύμαστον θάρρος˙ ησπάσθη τους μελλοθανάτους λέγων: «Έτσι, παιδιά, αποχτιέται η λευτεριά».
Πράγματι, έτσι αποχτιέται η λευτεριά. Η θυσία των κατοίκων της Βιάννου και της Ιεράπετρας, η θυσία όλων των Κρητικών την περίοδο της γερμανικής κατοχής, η λεβεντιά, το θάρρος, το κουράγιο τους, όλες αυτές οι αρετές που έκαναν τον Πάτρικ Λι Φέρμορ να γράψει ότι «η λέξη Κρητικός έγινε συνώνυμη με τις λέξεις “πολεμιστής” και “ήρως”», εξακολουθούν να εμπνέουν ως σήμερα.
Και βέβαια παραμένει ανοικτό το ζήτημα της επανόρθωσης των οφειλών από την Γερμανία προς την Ελλάδα, αγώνας ο οποίος θα πρέπει κάποτε να βρει τη δικαίωσή του.
Αγαπητοί μου συμπολίτες,
Με συγκίνηση συγκαταλέγομαι κι εγώ πλέον ανάμεσα στους δημότες της ηρωικής και όμορφης Βιάννου. Και με γεμίζει αισιοδοξία η προοπτική περαιτέρω ανάπτυξής της με σύγχρονους και φιλικούς για το περιβάλλον τρόπους απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως η χρήση καθαρής ενέργειας με την ηλεκτρική μετακίνηση καθώς και ο ψηφιακός μετασχηματισμός του Δήμου. Είμαι σίγουρη ότι υπάρχουν και θα αξιοποιηθούν όλες οι δυνατότητες για να εξελιχθεί ακόμα περισσότερο ο ιστορικός αυτός τόπος στο γεμάτο προκλήσεις μέλλον.
Σας ευχαριστώ.»
