Σε γενικές γραμμές οι ερευνητές συμπέραναν ότι: «στο σύνολό τους, ο τρόπος διατροφής και οι διατροφικές συνήθειες ήταν υπερβολικά καλά προσαρμοσμένες στις φυσικές και οικονομικές πηγές της περιοχής, καθώς και στις ανάγκες των κατοίκων της».
Η «Κρητική Διατροφή» (Cretan Diet), επιστημονικός όρος που περιγράφει τον καθημερινό τρόπο ζωής των παππούδων μας, είναι αυτός που ανέδειξε η μελέτη «Των Επτά Χωρών», σαν τον πιο Υγιεινό Τρόπο Ζωής.
Η μελέτη αυτή έγινε από τον Αμερικανό Καθηγητή Δρ. Aνσελ Kις του Πανεπιστημίου της Μινεσότα, την δεκαετία του 60.
Δημητριακά 30 Τυρί 13
Πατάτες 190 Γάλα & Γιαούρτι 235
Όσπρια 30 Ελαιόλαδο 95
Λαχανικά 191 Ζαχαρώδη προϊόντα 20
Φρούτα 464 Γλυκά 0
Κρέας 35 100% Αλκοόλ 15
Ψάρι ή Θαλασσινά 18 (κόκκινο κρασί)
Τον πυρήνα της διατροφής αποτελούσαν τα τρόφιμα από φυτικές πηγές, ενώ τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, ως επί το πλείστον οικόσιτα, είχαν περισσότερο περιφερειακό χαρακτήρα, αφού τα κατανάλωναν τις αργίες ή τις εορτές. Η Κρητική Διατροφή, έχοντας σαν βάση τα φρέσκα και αποξηραμένα φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ενδημικά βρώσιμα άγρια χόρτα, αρωματικά φυτά, μη επεξεργασμένα δημητριακά και ξηρούς καρπούς, των οποίων την καλλιέργεια ευνοούσε το κλίμα της περιοχής, σε συνδυασμό με τη χρήση του ελαιόλαδου συντελεί στην μακροζωία και την ευζωία.
– Το περιβάλλον που γεννήθηκαν και μεγάλωναν καθόριζε τις επιλογές τους και όχι η όρεξή τους, σε αντίθεση με αυτό που γίνεται σήμερα.
– Σε γενικές γραμμές κατανάλωναν εποχιακά τρόφιμα, ελάχιστα ή καθόλου επεξεργασμένα, τα οποία ήταν προϊόντα της ευρύτερης περιοχής που ζούσαν.
Κατά τον Ρεθεμνιώτη Καθηγητή Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης, κύριο Αντώνιο Καφάτο «Η άριστη υγεία και μακροζωία των Κρητών αποδίδεται στην παραδοσιακή διατροφή τους. Η διατροφή αυτή είναι απλή και περιλαμβάνει κυρίως ελαιόλαδο που έδινε το ένα τρίτο περίπου της ημερήσιας ενέργειας κατ’ άτομο. Ενώ το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας προήρχετο από δημητριακά, κυρίως ψωμί, όσπρια, λαχανικά, φρούτα και σπανιότερα σε μικρές ποσότητες από αυγά, τυρί, γάλα, ψάρι και λίγο κόκκινο κρασί σε κάθε γεύμα».
Επιγραμματικά δηλώνει ότι τα κύρια χαρακτηριστικά της διατροφής τους ήταν:
– η χαμηλή κατανάλωση κορεσμένου λίπους και κόκκινου κρέατος,
– η υψηλή πρόσληψη μονοακόρεστων λιπαρών (κυρίως μέσω του ελαιόλαδου),
– η μεγάλη περιεκτικότητα της σε αντιοξειδωτικά και βιταμίνες.
Τον 40χρονο Κρητικό του 1960 τον αποκαλούσαν «ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ», επειδή ήταν «ΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΟΣ» από παθήσεις καρδιάς και πολλών ειδών καρκίνου.
Ένας παράγοντας που σύμφωνα με τον Καθηγητή Α. Καφάτο δεν είχε επαρκώς αξιολογηθεί κατά την έναρξη της μελέτης των επτά χωρών ήταν το γεγονός ότι οι Κρητικοί την εποχή εκείνη τηρούσαν ευλαβικά όλες τις νηστείες, άρα και μείωνε σημαντικά την πρόσληψη επιβλαβών τροφών για την υγεία.
Σημειώστε ότι η Ελλάδα είναι η μόνο μεσογειακή χώρα που περιλαμβάνει τη θρησκευτική νηστεία στην παραδοσιακή διατροφή της.
Σε αντίθεση με τις αστικές κοινωνίες, όπου η καθιστική ζωή είναι ο κανόνας, η καθημερινότητα του Κρητικού ήταν συνυφασμένη με την κίνηση.
Όταν ο τομέας Κοινωνικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης ανέλαβε την επανεξέταση των ηλικιωμένων κατά το 31ο έτος της μελέτης, δηλ. το 1991, οι επιζώντες στην Κρήτη ήταν το 50% περίπου του αρχικού πληθυσμού, ενώ στη Φιλανδία δεν υπήρχαν επιζώντες!
Οι επιζώντες ήταν πάνω από 90 ετών.
Συνέχιζαν να ακολουθούν την Παραδοσιακή Κρητική Διατροφή.
Ακολουθούσαν πλήρως το πρόγραμμα νηστειών, δηλ. νήστευαν πριν τα Χριστούγεννα, πριν το Πάσχα και πριν τον 15Αύγουστο.
Η ομάδα
των Κρητικών εξακολουθούσε να έχει το καλύτερο επίπεδο υγείας, λιγότερα
εμφράγματα, λιγότερα κρούσματα καρκίνου και γενικά χρόνιων ασθενειών και
μεγαλύτερο επίπεδο επιβίωσης.
Κρητικών ήταν 22% τη στιγμή που οι Ιταλοί και οι Φιλανδοί είχαν ποσοστό
επιβίωσης 5-9% και σε όλες τις υπόλοιπες χώρες το ποσοστό ήταν κάτω από
13%.
Ούτε οι Ιάπωνες που είχαν μεγάλη κατανάλωση ψαριών είχαν καλό ποσοστό επιβίωσης, αντίθετα ήταν οι πρώτοι σε καρκίνους.
ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ, το 2010, σε εξέταση που έγινε σε 502 αγρότες της Μεσσαράς,
ηλικίας 18-79 ετών, το μέσο βάρος του Κρητικού βρέθηκε να είναι 83
κιλά, δηλ. είχε πάρει 20 κιλά από το μέσο βάρος του Κρητικού του 1960,
μια αύξηση κατά 32%.
υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Ο Κρητικός του 2010 βρέθηκε όχι μόνο να
καταναλώνει κόκκινο κρέας αλλά και κρέας με πολλά λιπαρά. Η μέση
ημερήσια κατανάλωση αυξήθηκε 3,5 φορές πάνω από την ποσότητα που
κατανάλωνε το 1960.
Βρέθηκε
να καταναλώνει λιγότερα λαχανικά και σχεδόν καθόλου όσπρια, σε σύγκριση
με τις καταναλώσεις του 60. Τα λαχανικά και τα όσπρια δεν ήταν
απαραίτητα τοπικής παραγωγής. Ενώ ο Κρητικός του 60 χρησιμοποιούσε
αποκλειστικά ελαιόλαδο στην μαγειρική, ο Κρητικός του 2010 έχει βάλει
στην καθημερινότητά του την χρήση βουτύρου και αμφιβόλου ποιότητας
λάδια.
λιγότερα από 2 χλμ. την ημέρα, σε αντίθεση με τα 13-14 χλμ. που
περπατούσε ο Κρητικός του 60.
ζωής του 2010 είναι η συνεχής αύξηση των εμφραγμάτων στην Κρήτη, ενώ οι
Φιλανδοί που είχαν το χειρότερο αποτέλεσμα το 60 (σύμφωνα με τη Μελέτη
των 7 Χωρών), έχοντας στραφεί προς την Παραδοσιακή Διατροφή μας, μείωσαν
τα εμφράγματα κατά 80%.
– Λιγότερος χρόνος για την προετοιμασία των γευμάτων στο σπίτι, διότι η μητέρα εργάζεται.
– Αυξημένο κόστος ελαιόλαδου σε σχέση με τα άλλα προϊόντα λαδιού.
– Αυξημένο κόστος ψαριών, δημητριακών, φρούτων και λαχανικών.
2011 διακεκριμένοι Πανεπιστημιακοί, ερευνητές του ΤΕΙ Κρήτης και
άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών συνυπέγραψαν την διακήρυξη για την
προστασία της «Κρητικής Διατροφής». Στην διακήρυξη αυτή αναφέρουν ότι:
Κρητική Διατροφή είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα, ένα σύνολο υλικών,
εδεσμάτων, εθίμων και συνηθειών, είναι ένα πολιτισμικό αγαθό που ξεκινά
από την παραγωγή των προϊόντων και φτάνει μέχρι τον τρόπο παρασκευής και
κατανάλωσης της τροφής. Χρειάζεται μελέτη, γνώση και επιστημονική
μέθοδος όχι μόνο για την κατανόηση του διατροφικού συστήματος, αλλά και
για την πρακτική εφαρμογή του».
Μεσογειακή Διατροφή, αναφέρω ότι η «Κρητική Διατροφή» είναι η ΚΟΡΩΝΙΔΑ
της Μεσογειακής Διατροφής.
Πανεπιστημίου Αθηνών, κα. Αντωνία Τριχοπούλου, σε συνέντευξή της σε
Αμερικανούς Διατροφολόγους έχει δηλώσει ότι «Η Κρητική Παραδοσιακή
Διατροφή είναι το ΛΙΚΝΟ της Μεσογειακής Διατροφής, είναι η καλύτερη
εκδοχή της».
να χαρακτηριστούν ως Μεσογειακές, οι διατροφικές συνήθειες των οποίων
ποικίλλουν λόγω θρησκευτικών, οικονομικών και πολιτιστικών
ιδιαιτεροτήτων. Η διατροφή των λαών της Μεσογείου διαφέρει στην ποσότητα
των λιπαρών, του ελαιόλαδου, του τύπου κρέατος, ποσότητα κρασιού,
γάλατος ή τυριού, φρούτων και λαχανικών που καταναλώνεται.
καταξιωμένη ερευνήτρια της Αμερικής, Άρτεμις Σιμοπούλου, σε άρθρο της
στο περιοδικό Journal of Nutrition με τίτλο Μεσογειακές Διατροφές: Τι
ξεχωριστό έχει η Διατροφή της Ελλάδας; δηλώνει ότι: «Ο όρος «Μεσογειακή
Διατροφή» είναι ακυρολεξία (misnomer)».
Μεσογειακή Διατροφή, αλλά πολλές και ο όρος θα πρέπει να χρησιμοποιείται
στον πληθυντικό, δηλ. Μεσογειακές Δίαιτες (Mediterranean DietS) και όχι
Μεσογειακή Δίαιτα (Mediterranean Diet).
Σε ερώτηση που έγινε στην
καθηγήτρια κα. Αντωνία Τριχοπούλου, εάν η Μεσογειακή Διατροφή είναι ένα
δυνατό «brand name» για την Ελλάδα, η απάντησή της ήταν ότι «είναι και
δεν είναι».
όλους τους κατοίκους της Μεσογείου, όπως συνήθιζαν να τρώνε το 60. Αφού
λοιπόν ανήκει σε τόσο πολλούς λαούς, δεν «αξίζει» να «κτίζει» η Ελλάδα
την εικόνα της (brand name) πάνω σ’ αυτή.
και Υγεία
Ο Καθηγητής Α. Καφάτος προτρέπει: «Ο σύγχρονος άνθρωπος να ακολουθεί τη διατροφή των παππούδων μας που θα μας βοηθήσει να εξασφαλίσουμε σωματική, πνευματική και ψυχική υγεία».
Η τήρηση της Κρητικής Διατροφής προφυλάσσει:
– από την παχυσαρκία,
– από τα καρδιαγγειακά και
– βοηθάει στη μείωση της θνησιμότητας τόσο από στεφανιαία νόσο, όσο και από καρκίνο.
Ένας πληθυσμός που νοσεί, επιβαρύνει και τα ασφαλιστικά του ταμεία, αλλά ζημιώνει και την παραγωγή, καθώς χάνονται με την περιπέτεια της υγείας, πολύτιμες ώρες εργασίας.
– Βικιπαίδεια.
– Δημοσιευμένες συνεντεύξεις-άρθρα του καθηγητή Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης, κύριου Αντώνη Καφάτο.
– Δημοσίευση για την μελέτη των 7 Χωρών στον Διεθνή και Ελληνικό Τύπο.
dmk@grecotel.gr