Η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ πριόνισε για τα καλά τα θεμέλια του νεοφιλελεύθερου πολιτικού προσανατολισμού της κραταιάς κεντρικής Ευρώπης. Η Γηραιά Ήπειρος εδώ και τουλάχιστον μια εικοσαετία έχει κάνει μια στροφή ξεφεύγοντας από τις διδαχές για αλληλεγγύη του Μιτεράν, τις Κεϋνσιανές προσεγγίσεις και την περίφημη «σοσιαλιστική βεντάλια του νότου» των Παπανδρέου, Σοάρες και Γκονζάλεζ σε Ελλάδα, Πορτογαλία και Ισπανία αντίστοιχα και πιο πρόσφατα την κοινωνική απελευθέρωση και αποθατσεροποίηση των εργατικών του Μπλερ στη Βρετανία.
Το αν οι συγκεκριμένες πολιτικές συνταγές ήταν επιτυχημένες ή όχι το δείχνει και θα το δείξει η ιστορία, αλλά μεταξύ των ηγετών της εποχής υπήρχε σύμπνοια για μια Ευρώπη της αλληλεγγύης των λαών, πλέον αυτό έχει αλλάξει ριζικά και μετουσιώθηκε σε μια ένωση με στόχο τη μαζική και αλόγιστη συγκέντρωση πλούτου σε συγκεκριμένα κέντρα στα κεντρικά της Ηπείρου. Η νεοφιλελεύθερη αυτή προοπτική πήρε μια απότομη στροφή μετά την πτώση του Καγκελαρίου Σρέντερ στη Γερμανία το 2005, όταν και τα ηνία ανέλαβε η σημερινή Καγκελάριος Μέρκελ. Η σκληρή γραμμή της Καγκελαρίου με την άνοδο του επιθετικού καπιταλισμού -καζίνο ανά τον κόσμο- τη δεκαετία του ’90 και έπειτα σε συνδυασμό με την επικράτηση τραπεζιτών πιστών στις οικονομικές θεωρήσεις του Μίλτον Φρίντμαν της Σχολής του Σικάγου, έφτιαξαν ένα εκρηκτικό μείγμα με ανυπολόγιστες συνέπειες, οι οποίες είναι εμφανείς και στη σημερινή εποχή. Η μεγάλη αλήθεια βέβαια της συγκεκριμένης δεκαετίας από το 2005 έως και σήμερα είναι μία, ότι το υπέρμετρο κέρδος συγκεκριμένων fund και η λογική του profit out of thin air στην αγορά χρηματοπιστωτικών προϊόντων έχουν ένα τέλος και πρέπει να γίνει ένας κύκλος για να επέλθει ξανά κορύφωση των κερδών, καθώς η τωρινή επιδίωξη για επιμήκυνση αυτού κύκλου από τα hedge funds είναι μάλλον αυτοκαταστροφική.
Η νίκη λοιπόν του ΣΥΡΙΖΑ με τις αμφιλεγόμενες προεκλογικές υποσχέσεις, ήρθε και ταρακούνησε για τα καλά την Ευρώπη της ύπνωσης και της λιτότητας. Το δεδομένο βέβαια είναι ότι πέραν από το μικρό πρόσκαιρο σεισμό, που προκάλεσε η εκλογική αυτή νίκη, η προοπτική για τη Γηραιά Ήπειρο δεν θ’ αλλάξει για τα επόμενα χρόνια, καθώς οι πολιτικές και οι άνθρωποι που τις εφαρμόζουν είναι και θα είναι στο προσκήνιο και σε θέσεις κλειδιά.
Σαν αποτέλεσμα είναι εξαιρετικά δύσκολο ο ΣΥΡΙΖΑ να κρατήσει τη σκληρή προεκλογική γραμμή, χωρίς να κάνει υποχωρήσεις έναντι των δανειστών και των απαιτήσεων των εταίρων μας. Το θέμα δεν είναι αν θα βάλει νερό στο κρασί της η νέα κυβέρνηση, το θέμα είναι πότε θα το πράξει αυτό καθώς το 2015 είναι κομβικό έτος με λεπτές ισορροπίες στην Ευρώπη και ειδικά στον Ευρωπαϊκό Νότο. Ένα σωστό timing από την κυβέρνηση σε συνδυασμό με τις κατάλληλες διαπραγματευτικές θέσεις μπορούν να οδηγήσουν σε μια ελάφρυνση των σκληρών μέτρων, που έχουν αποφασιστεί στα πλαίσια των εφαρμοστικών νόμων του μνημονίου.
Ένας εξαιρετικά σημαντικός ρυθμιστής για την Ευρωπαϊκή στάση έναντι της Ελλάδας με την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα και λόγο συγκυριών είναι η Ισπανία. Η Ιβηρική χώρα του Νότου ενδεχομένως να αποτελεί το κλειδί για την Ελληνική διαπραγμάτευση, είτε προς τη μια είτε προς την άλλη κατεύθυνση. Η χώρα βρίσκεται ήδη σε χρονιά εκλογικής αναμέτρησης με τον Δεκέμβριο του 2015 να αποτελεί μήνα σταθμό, καθώς οι δυο μεγάλοι διεκδικητές της εξουσίας σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις είναι το κεντροδεξιό κόμμα και μέλος του Ευρωπαϊκού λαϊκού κόμματος του τωρινού πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι και από την άλλη το περίφημο πλέον Ποδέμος μέλος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς με ηγέτη τον νεαρό λέκτορα πολιτικών επιστημών Πάμπλο Ιγκλέσιας, ενώ τον ρόλο ενδιάμεσου ρυθμιστή έχει το Σοσιαλιστικό κόμμα της χώρας PSOE του Πέδρο Σάντσεζ.
Ο σχεδιασμός ή και το όραμα του ΣΥΡΙΖΑ ήδη από την εποχή του στησίματος στην Ιταλία του L’altra Europa con Tsipras ήταν ένας συμπαγής Ευρωπαϊκός Νότος με κοινή πολιτική και στόχους, ενώ η συγκεκριμένη καμπάνια ήταν η αφορμή για ιδεολογικές ζυμώσεις μεταξύ Ελλήνων, Ιταλών αλλά και Ισπανών, οι οποίοι και ασπαστήκαν την ιδέα αυτή. Ο ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ και τωρινός πρωθυπουργός ξέρει πολύ καλά ότι η Ελλάδα μόνη της απέναντι στους δανειστές είναι φτερό στον άνεμο και δεν έχει καμία πιθανότητα και εξαιρετικά αδύναμους μοχλούς πίεσης, τα δεδομένα όμως αλλάζουν με την προοπτική της συμμαχίας με την Ισπανία, η οποία και παραμένει από τις πλέον ισχυρές οικονομίες στην Ευρωζώνη έστω και λαβωμένη.
Σαν αποτέλεσμα η προοπτική της κυβέρνησης είναι να τραβήξει τη διαπραγμάτευση σε μια μεταβατική κατάσταση μέχρι τον Δεκέμβριο του 2015, όπου και ελπίζει σε επικράτηση των Ποδέμος εκεί ή έστω την συμμετοχή του σε κυβερνητικό συνασπισμό με απώτερο στόχο την συγκρότηση κοινού μετώπου κατά της λιτότητας και κατά των Μερκελικών πολιτικών.
Βέβαια ο δρόμος προς ένα τέτοιο γεγονός είναι αβέβαιος και εκ τον πραγμάτων υποθετικός αλλά το παραπάνω σενάριο θα ήταν ιδανικό για την κυβέρνηση που το επιθυμεί «διακαώς», αλλά ενδεχομένως όχι απαραίτητα και για τον Ελληνικό λαό καθώς πάντα στην προοπτική μιας σύγκρουσης υπάρχουν δυο αποτελέσματα, είτε νικάς, είτε χάνεις, με αναπάντεχες συνέπειες και στο ένα αποτέλεσμα και στο άλλο.
* Ο Θανάσης Πετράς είναι οικονομολόγος-δημοσιογράφος
