Ένα από τα κρίσιμα κυκλοφοριακά σημεία της ευρύτερης περιοχής του Ρεθύμνου, η περιοχή που εφάπτεται νότια του στρατοπέδου Θεοδωράκη, στην οποία συμβάλλουν επί του παλιού εθνικού, ο δρόμος προς Γάλλου, ο δρόμος προς στρατόπεδο, ο δρόμος προς οικισμό Πανόραμα και ο δρόμος προς την Ιερά Μονή Σωτήρος Χριστού, μπορεί να «ανασάνει» με τη δημιουργία Κόμβου Κυκλικής Κίνησης και ο οποίος θα δώσει λύση στο σοβαρό κυκλοφοριακό πρόβλημα που υπάρχει σήμερα.
Η κατασκευή Κυκλικού Κόμβου (roundabout) στο παραπάνω σημείο είναι η πλέον ενδεδειγμένη λύση για την κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση, για την ασφαλέστερη μετακίνηση οδηγών και πεζών και τη μείωση των πιθανοτήτων να σημειωθούν τροχαία ατυχήματα. Παράλληλα θα συμβάλλει σημαντικά στην αναβάθμιση του οδικού δικτύου σε μια περιοχή αστική, όπως είναι πλέον η συγκεκριμένη, όπου συνωστίζεται μεγάλος όγκος οχημάτων, ντόπιων και επισκεπτών που, είτε εισέρχονται στην πόλη του Ρεθύμνου, είτε εξέρχονται. Πρόκειται για ένα επιβαρυμένο από κυκλοφοριακής άποψης δρόμο ενώ προβλέπεται ότι τα αμέσως επόμενα χρόνια ο κυκλοφοριακός φόρτος θα είναι ακόμα μεγαλύτερος, με τις όποιες συνέπειες.
Με τη δημιουργία του roundabout είναι δεδομένη η μείωση της ταχύτητας των οχημάτων, η οποία πολλές φορές είναι η υπ’ αριθμόν ένα αιτία πρόκλησης ατυχημάτων. Αυτό είναι ένα σημαντικό πλεονέκτημα που παρέχει ο κυκλικός κόμβος.
Η δημοτική αρχή Ρεθύμνου, για αρκετά μεγάλο διάστημα έχει ασχοληθεί με το συγκεκριμένο κρίσιμο κυκλοφοριακό σημείο εξετάζοντας διάφορους τρόπους για την επίλυση του προβλήματος που παρουσιάζει. Ένα ζήτημα στο οποίο επανειλημμένα έχει αναφερθεί ο δήμαρχος Γιώργος Μαρινάκης και στην αναγκαιότητα λύσης του.
Η σχετική μελέτη που ανατέθηκε από τον δήμο στον Τοπογράφο Μηχανικό Α.Π.Θ. Δημήτρη Γρηγοράκη, βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσης και έως το τέλος Δεκεμβρίου θα παρουσιαστεί στο δημοτικό συμβούλιο.
Ο μελετητής προκρίνει την κατασκευή Κόμβου Κυκλικής Κίνησης πέντε κλάδων, επιχειρηματολογώντας ως προς τα πλεονεκτήματα του και φυσικά την αποτελεσματικότητα που θα έχει σε ότι αφορά την ομαλή κυκλοφορία των οχημάτων και την αποφυγή τροχαίων ατυχημάτων.
«Η επιλογή κυκλικού κόμβου αποτελεί την πλέον αρμονική και ασφαλή λύση για την περιοχή» επισημαίνει ο μελετητής στην τεχνική έκθεση της μελέτης.
Σύμφωνα με τη μελέτη οι κλάδοι συμβολής στον προτεινόμενο κυκλικό κόμβο θα είναι πέντε και οι κινήσεις οχημάτων που θα εξυπηρετεί είναι:
α) από και προς Ρέθυμνο
β) από και προς Α/Κ Ατσιπόπουλο
γ) από και προς Γάλλου
δ) από και προς στρατόπεδο Θεοδωράκη
ε) από και προς οικισμό «Πανόραμα».
Η μελέτη έχει σχεδόν ολοκληρωθεί και σύντομα θα παραδοθεί στον δήμο Ρεθύμνου. Από κει και μετά η δημοτική αρχή θα αναζητήσει τρόπους χρηματοδότησης του αναγκαίου αυτού έργου. Χρηματοδότηση που δεν είναι απαγορευτική καθώς φαίνεται πως θα αποφευχθούν απαλλοτριώσεις οι οποίες είναι κοστοβόρες.
Αναλυτικά…
Κυκλοφοριακή ανάσα με την κατασκευή Κυκλικού Κόμβου στο ύψος του Στρατοπέδου
ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΗΚΕ Η ΜΕΛΕΤΗ ΠΟΥ ΑΝΕΘΕΣΕ Ο ΔΗΜΟΣ ΡΕΘΥΜΝΗΣ
• «Η επιλογή κυκλικού κόμβου αποτελεί την πλέον αρμονική και ασφαλή λύση για την περιοχή» επισημαίνει ο μελετητής Δ. Γρηγοράκης
Η δημιουργία Κόμβου Κυκλικής Κίνησης στο ύψος του Στρατοπέδου Θεοδωράκη, δηλαδή στην περιοχή που εφάπτεται νότια του στρατοπέδου Θεοδωράκη, στην οποία συμβάλλουν επί του Παλιού Εθνικού, ο δρόμος προς Γάλλου, ο δρόμος προς στρατόπεδο, ο δρόμος προς οικισμό Πανόραμα και (δευτερευόντως) και ο δρόμος προς την Ιερά Μονή Σωτήρος Χριστού, θα δώσει λύση στο σοβαρό κυκλοφοριακό πρόβλημα που υπάρχει σήμερα.
Η κατασκευή Κυκλικού Κόμβου (roundabout) στο παραπάνω σημείο είναι η πλέον ενδεδειγμένη λύση για να ανασάνει κυκλοφοριακά η περιοχή, να γίνει ασφαλέστερη η μετακίνηση οδηγών και πεζών και να μειωθούν οι πιθανότητες τροχαίων ατυχημάτων. Θα συμβάλλει σημαντικά στην αναβάθμιση του οδικού δικτύου σε μια περιοχή αστική όπως είναι πλέον η συγκεκριμένη, όπου συνωστίζεται μεγάλος όγκος οχημάτων, ντόπιων και επισκεπτών που, είτε εισέρχονται στην πόλη του Ρεθύμνου, είτε εξέρχονται. Πρόκειται για ένα επιβαρυμένο από κυκλοφοριακής άποψης δρόμο ενώ προβλέπεται ότι τα αμέσως επόμενα χρόνια ο κυκλοφοριακός φόρτος θα είναι ακόμα μεγαλύτερος, με τις όποιες συνέπειες.
Με τη δημιουργία του roundabout είναι δεδομένη όχι μόνο η μείωση της ταχύτητας των οχημάτων, η οποία πολλές φορές είναι η υπ’ αριθμόν ένα αιτία πρόκλησης ατυχημάτων.
Η σχετική μελέτη που ανατέθηκε από τον δήμο στον Τοπογράφο Μηχανικό Α.Π.Θ. Δημήτρη Γρηγοράκη, βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσης και έως το τέλος Δεκεμβρίου θα παρουσιαστεί στο δημοτικό συμβούλιο.
Ο μελετητής χαρακτηρίζει την περιοχή ως ένα από τα κρίσιμα κυκλοφοριακά σημεία της ευρύτερης περιοχής του Ρεθύμνου. Ο κ. Γρηγοράκης, «χαρτογραφώντας» και μελετώντας το κυκλοφοριακό πρόβλημα της πόλης και των οικισμών του δήμου αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Κρίσιμα κυκλοφοριακά σημεία», ονομάζουμε εκείνες τις «σημειακές» περιοχές που είτε είναι πρόξενοι ατυχημάτων, είτε δημιουργούν κυκλοφοριακά προβλήματα (στοιβασίες κ.λπ.).
Τα σημεία αυτά είναι κατά κανόνα περιοχές συμβολής δρόμων, περισσότερων από έναν ή σημεία σύνδεσης δευτερεύοντα δρόμου με πρωτεύοντα.
Ορισμένα χαρακτηριστικά σημεία αυτού του τύπου είναι:
α) Η σύνδεση του Παλιού Εθνικού με τον ΒΟΑΚ στον Σταυρωμένο
β) Η αντίστοιχη σύνδεση στον Τσεσμέ
γ) Ο ισόπεδος κόμβος στη γέφυρα του Ατσιπόπουλου όπου συμβάλλουν 9 κλάδοι
δ) Η αδιαμόρφωτη συμβολή στον Παλιό Εθνικό των δρόμων:
i) από και προς το Πανεπιστήμιο
ii) από και προς το Στρατόπεδο Θεοδωράκη
iii) από και προς τον οικισμό «Πανόραμα»
ε) Ο πρόσφατα κατασκευασμένος Α/Κ Αμαρίου στην κάτω διάβαση του οποίου συμβάλλουν με τη σειρά, ο Παλιός Εθνικός, ανά δύο οι τέσσερις κλάδοι του Α/Κ και νοτιότερα, ο υφιστάμενος Αμαριώτικος δρόμος».
Και προσθέτει ο κ. Γρηγοράκης ότι οι ορθές κυκλοφοριακά λύσεις προκύπτουν με την κατασκευή των κατάλληλων κατά περίπτωση κόμβων και αντίστοιχα, τη διαμόρφωση λωρίδων εισόδου σε πρωτεύοντα δρόμο ή εξόδου από αυτόν, για οχήματα που είτε κινούνται είτε θα κινηθούν, σε δευτερεύοντα δρόμο.
Στην περίπτωση του σημείου του Στρατοπέδου, ο κ. Γρηγοράκης προκρίνει την κατασκευή Κόμβου Κυκλικής Κίνησης πέντε κλάδων, επιχειρηματολογώντας ως προς τα πλεονεκτήματα του και φυσικά την αποτελεσματικότητα που θα έχει σε ότι αφορά την ομαλή κυκλοφορία των οχημάτων και την αποφυγή τροχαίων ατυχημάτων.
«Κυκλοφοριακά αξιόπιστη λύση ο κυκλικός κόμβος»
Ο μελετητής Δημήτρης Γρηγοράκης, στην τεχνική έκθεση της μελέτης, σχετικά με την επιλογή δημιουργίας Κυκλικού Κόμβου, αναφέρει τα παρακάτω:
Το κυκλοφοριακό περιβάλλον στην περιοχή μελέτης
Ο βασικός οδικός άξονας που διέρχεται νότια του στρατοπέδου Θεοδωράκη είναι η Παλαιά Εθνική Οδός. Το διερχόμενο διαμέσου της πόλης τμήμα αυτού του δρόμου, αποτελεί την μοναδική μέχρι σήμερα αστική αρτηρία του Ρεθύμνου. Εξαιτίας των μεγάλων ρυθμών αύξησης του αστικού πληθυσμού και αντίστοιχα του αριθμού των οχημάτων που κινούνται εντός της ευρύτερης αστικής ζώνης, η κυκλοφοριακή ικανότητα αυτού του δρόμου δεν μπορεί πλέον να καλύπτει σε εικοσιτετράωρη βάση τις ανάγκες κυκλοφορίας σε στάθμη εξυπηρέτησης Ε. Ορισμένες δηλαδή ώρες της μέρας (τις ώρες αιχμής), παρατηρείται συμφόρηση της κυκλοφορίας σε μεγάλο τμήμα αυτού του δρόμου και μάλιστα ως προς τις δύο κατευθύνσεις.
Η υπό μελέτη περιοχή, δεν ανήκει μεν στην στενή αστική ζώνη της πόλης, όμως εκεί συμβάλλει ένας σημαντικός περιαστικός οδικός άξονας, ο λεγόμενος Γαλλιανός δρόμος (ή αλλιώς, δρόμος του Γάλλου). Αυτός ο δρόμος, εκτός από την προφανή λειτουργία του (σύνδεση της ομώνυμης περιοχής με την πόλη), συνδέει το Πανεπιστήμιο αλλά και το Βαρδινογιάννειο Στάδιο με το Ρέθυμνο. Δηλαδή και εδώ έχουμε ώρες αιχμής στην κίνηση των φοιτητών από και προς το Πανεπιστήμιο που μάλιστα διαφοροποιούνται ή εξαλείφονται κατά την διάρκεια του έτους (εορτές, θερινές διακοπές κ.λπ). Αντίστοιχα, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι δεν συνιστούν συστηματικό (καθημερινό) πρόβλημα, «ώρες αιχμής» παρατηρούνται στην ίδια ζώνη και κατά την τέλεση αθλητικών αγώνων στο Στάδιο Βαρδινογιάννη.
Στην ίδια όμως περιοχή μελέτης, ο Παλιός Εθνικός εξυπηρετεί επιπλέον τη ζήτηση:
α) Από και προς το Στρατόπεδο Θεοδωράκη
β) Από και προς τον οικισμό Πανόραμα
γ) Από και προς την ευρύτερη περιοχή της Ιεράς Μονής Σωτήρος Χριστού
Ο αριθμός των απαιτούμενων συνδέσεων των πιο πάνω οδικών κλάδων με τον Παλιό Εθνικό, θα απαιτούσε ένα πολύπλοκο σύστημα ισόπεδων κόμβων μορφής «ταυ» το οποίο, για την αποφυγή ατυχημάτων, θα έπρεπε να λειτουργεί με φωτεινή σηματοδότηση που θα το καθιστούσε εντελώς ανεπαρκές ως προς την εξυπηρέτηση της ομαλής ροής των διερχομένων οχημάτων (όπως άλλωστε είχε συμβεί με την φωτεινή σηματοδότηση στον Ισόπεδο Κόμβο Ατσιπόπουλου).
Επομένως, παρά το γεγονός ότι οι προσδοκώμενοι φόρτοι κυκλοφορίας στην υπό μελέτη περιοχή ίσως ευνοούσαν την κατασκευή και λειτουργία ενός κλασσικού Ισόπεδου Κόμβου με φωτεινή ή άλλη σηματοδότηση, η λύση ενός κυκλικού κόμβου φαίνεται ότι είναι η μοναδική κυκλοφοριακά αξιόπιστη λύση.
(Παρά την πρακτική βεβαιότητα που μας παρέχει η εμπειρία, χρησιμοποιούμε στην ανάλυσή μας τους όρους «ίσως» και «φαίνεται», εξαιτίας της έλλειψης πραγματικών στοιχείων για τους φόρτους κυκλοφορίας στην υπό μελέτη περιοχή. Σε κάθε περίπτωση, η ασφάλεια της κυκλοφορίας πεζών και οχημάτων, συνιστά απόλυτη προτεραιότητα. Όταν μάλιστα ο υπό μελέτη κόμβος τοποθετείται σε αστική ζώνη όπου οι επιβαλλόμενες για λόγους ασφαλείας ταχύτητες κυκλοφορίας είναι της τάξης των 30 έως 40 χλμ, η επιλογή κυκλικού κόμβου αποτελεί την πλέον αρμονική και ασφαλή λύση, αφού αυτές ακριβώς είναι οι ταχύτητες κυκλοφορίας που επιβάλλει η γεωμετρία του.)
Η λύση του κυκλικού κόμβου
Αυτή η μελέτη αφορά στη λύση του κυκλοφοριακού προβλήματος στην περιοχή που εφάπτεται νότια του στρατοπέδου Θεοδωράκη, στην οποία συμβάλλουν επί του Παλιού Εθνικού, ο δρόμος προς Γάλλου, ο δρόμος προς στρατόπεδο, ο δρόμος προς οικισμό Πανόραμα και (δευτερευόντως) ο δρόμος προς την Ιερά Μονή Σωτήρος Χριστού. Έχουμε ήδη αναλύσει τους λόγους για τους οποίους δεν έχει διαμορφωθεί μέχρι σήμερα κάποια μορφή κλασσικού ισόπεδου κόμβου σ’ αυτή την περιοχή, επομένως η επιλογή κυκλικού κόμβου απομένει ως η από κάθε άποψη καταλληλότερη λύση.
Αυτή η επιλογή υποχρεώνει σε άμεση διερεύνηση αν είναι δυνατή γεωμετρικά η κατασκευή ενός Κ3 στην περιοχή μελέτης σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς.
Γενικά χαρακτηριστικά σχεδιασμού ανά κατηγορία κυκλικού κόμβου
1. Πρώτο ζήτημα που τίθεται, είναι η επιλογή της κατάλληλης γεωμετρίας του κυκλικού κόμβου (Κ3 ) εφαρμογής.
Για προφανείς λόγους, επιλέξαμε κυκλικό κόμβο αστικού τύπου με δύο λωρίδες κυκλοφορίας (πλάτους 4μ κάθε μία) και εξωτερική διάμετρο D=52μ.
Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς αυτός ο τύπος Κ3 μπορεί να εξυπηρετήσει χωρίς ιδιαίτερα κυκλοφοριακά προβλήματα, έως 45.000 οχήματα/ημέρα με συνιστώμενη μέγιστη ταχύτητα εισόδου Vmax=40χλμ/ω. Ο αριθμός αυτός (σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης της TRADEMCO για το 2020), είναι υπερδιπλάσιος από τον αναμενόμενο.
2. Η επιλογή της θέσης του Κ3 τόσο οριζοντιογραφικά όσο και υψομετρικά, είναι ένα επίσης σημαντικό ζήτημα για την οικονομία της προτεινόμενης λύσης.
Καταλήξαμε στην συγκεκριμένη θέση μετά από πολλαπλές μικρομετακινήσεις του μελετώμενου κόμβου (παρά την αδυναμία εξάλειψης ορισμένων προβλημάτων που αυξάνουν το κόστος κατασκευής του), ως την καλύτερη δυνατή επιλογή συγκριτικά με όλες τις άλλες λύσεις που δοκιμάσαμε.
3. Ο αριθμός τέλος αλλά και η γεωμετρία των κλάδων συμβολής στον υπό μελέτη Κ3, οριστικοποίησαν την μορφή του και καθόρισαν τον βαθμό της λειτουργικής του ικανότητας.
Οι κινήσεις των οχημάτων που θα εξυπηρετεί ο προτεινόμενος κυκλικός κόμβος, είναι:
α) από και προς Ρέθυμνο
β) από και προς Α/Κ Ατσιπόπουλου
γ) από και προς Γάλλου
δ) από και προς στρατόπεδο Θεοδωράκη
ε) από και προς οικισμό «Πανόραμα»
Δηλαδή οι κλάδοι συμβολής στον κόμβο θα είναι πέντε, γεγονός που καθιστά πιο σύνθετη τη λειτουργία του σε σχέση με τον συνήθη τετρασκελή Κυκλικό Κόμβο.
Επιπλέον, ήταν αδύνατον να εξυπηρετηθεί με απευθείας σύνδεση και η κίνηση από και προς την περιοχή της Μονής Σωτήρος Χριστού, για δύο εξίσου σοβαρούς λόγους:
Λόγω θέσης αυτού του κλάδου ως προς την κατάλληλη περιοχή έδρασης του υπό μελέτη Κ3, αλλά και επειδή ένας έκτος κλάδος θα υποχρέωνε σε χρήση σημαντικά μεγαλύτερης ακτίνας που όμως θα καθιστούσε πρακτικά αδύνατη την λύση ενός κυκλικού κόμβου στην περιοχή μελέτης.
Πλεονεκτήματα των κυκλικών κόμβων
Ο μελετητής, σχετικά με τα πλεονεκτήματα των Κυκλικών Κόμβων, αναφέρει στην τεχνική έκθεση της μελέτης, τα παρακάτω:
Διεθνώς, η χρήση Κόμβων Κυκλικής Κίνησης καθιερώνεται με αυξανόμενους ρυθμούς, και μάλιστα σε αντικατάσταση, ακόμη και κόμβων που λειτουργούν με φωτεινή σηματοδότηση. Η χρήση κόμβων αυτού του τύπου, υποχρεώνει τους οδηγούς να επιβραδύνουν τα οχήματά τους κατά την είσοδο στον δακτύλιο κυκλοφορίας (περιορίζοντας μόνο προς μία κατεύθυνση την ροή κυκλοφορίας), ενώ παράλληλα απαλείφει μεγάλο αριθμό πιθανών σημείων σύγκρουσης, τόσο μεταξύ οχημάτων όσο και μεταξύ οχημάτων και πεζών σε αστικές και περιαστικές περιοχές.
Ειδικά η προβλεπόμενη νησίδα διαχωρισμού στην περιοχή που προσεγγίζει ένας δρόμος τον δακτύλιο κυκλοφορίας, παρέχει περισσότερη ασφάλεια στην κίνηση των πεζών. Αυτή η νησίδα λειτουργεί ως καταφύγιο αλλά και ως ενδιάμεση στάση για τους πεζούς, οι οποίοι επομένως απαιτείται να ελέγχουν μόνο μία κατεύθυνση κυκλοφορίας κάθε φορά που διασχίζουν το οδόστρωμα, γεγονός που καθιστά ασφαλέστερη την κίνησή τους.
Οι Κόμβοι Κυκλικής Κίνησης συγκρινόμενοι με τους συμβατικούς ισόπεδους κόμβους (με ή χωρίς φωτεινή σηματοδότηση), προσφέρουν αρκετά συγκριτικά πλεονεκτήματα, όπως:
i) Βελτίωση της οδικής ασφάλειας. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία άλλων χωρών, με τη χρήση κυκλικών κόμβων, επιτυγχάνεται μείωση των θανατηφόρων και των σοβαρού τραυματισμού ατυχημάτων, μέχρι και 90% σε σχέση με άλλες μορφές ισόπεδων κόμβων. (Οφείλουμε να επισημάνουμε ότι, ο αριθμός των ατυχημάτων σε κυκλικούς κόμβους όπως έχει αποδείξει η έρευνα, μπορεί να είναι μικρότερος ακόμη και από τον αριθμό ατυχημάτων σε ανισόπεδους κόμβους.)
ii) Βελτίωση της κυκλοφοριακής εξυπηρέτησης. Συγκριτικά με τους ισόπεδους κόμβους άλλου τύπου, οι κυκλικοί κόμβοι έχουν αυξημένη κυκλοφοριακή ικανότητα κατά 30-50%. (Στην περίπτωση που λειτουργούν πεζοδιαβάσεις, αυτό το ποσοστό μειώνεται στο 30-40%.)
iii) Περιορισμός των καθυστερήσεων. Η γεωμετρία και το λειτουργικό σύστημα των κυκλικών κόμβων, δεν επιτρέπουν γενικά να σχηματίζονται ουρές.
iv) Δραστικά καλύτερη διαχείριση της ταχύτητας. Επειδή η ρύθμιση της ταχύτητας κυκλοφορίας στην περιοχή ενός ισόπεδου κόμβου αποτελεί τον κρισιμότερο ίσως παράγοντα για την άνεση και την ασφάλεια κίνησης των οχημάτων, η επιβαλλόμενη μείωση της ταχύτητας στους κυκλικούς κόμβους δίνει στους οδηγούς μεγαλύτερο χρόνο να αποφασίσουν και να αντιδράσουν σε σχέση με την κίνηση τόσο των άλλων οχημάτων, όσο και των πεζών. Επομένως, τα τυχόν ατυχήματα θα είναι μειωμένης σοβαρότητας, αλλά και οι πεζοί θα κινούνται με μεγαλύτερη ασφάλεια.
v) Η λειτουργία κυκλικών κόμβων σε σημεία που αποτελούν εισόδους σε αστικές ή περιαστικές ζώνες, βελτιώνει τις συνθήκες κυκλοφορίας στην ευρύτερη περιοχή των κόμβων, με αποτέλεσμα την μείωση, τόσο της κατανάλωσης καυσίμων, όσο και της παραγωγής ατμοσφαιρικών ρύπων, δηλαδή την βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων σε αυτές τις περιοχές.
vi) Εξοικονόμηση χρηματικών πόρων, επειδή δεν απαιτείται εγκατάσταση και συντήρηση φωτεινής σηματοδότησης. (Υπολογίζεται ότι εξοικονομούνται περίπου 5.000 ευρώ ετησίως από δαπάνες οδοφωτισμού και συντήρησης διότι όπως γνωρίζουμε, ο χρόνος ζωής των τεχνικών έργων είναι κατ’ ελάχιστον 25 χρόνια, ενώ μία συμβατική εγκατάσταση φωτεινής σηματοδότησης έχει 10 έτη χρόνο ζωής).