Η Κρητική Επανάσταση του 1895-97 συγκίνησε βαθύτατα τον Κυπριακό Ελληνισμό, ο οποίος ενθουσιωδών ετοιμάστηκε για εράνους, εθελοντές και φιλοξενία Κρητών προσφύγων στην Κύπρο.
Πέραν των 500 της Εθελοντικής Φοιτητικής Φάλαγγας των Κυπρίων σπεύδουν στην Κρήτη. Οι εθελοντές πολέμησαν υπό τον Συνταγματάρχη Πεζικού του Ελληνικού Στρατού Τιμολέοντα Βάσσο ενάντια στον οθωμανικό τουρκικό στρατό κατοχής της Κρήτης.
Μερικοί από τους εθελοντές:
1) Στρατιώτης Καραγεωργιάδης του Ιωάννη, εκ Λεμεσού. Κατατάχθηκε στον Ελληνικό Στρατό στο Σώμα υπό τον Συνταγματάρχη Τιμολέοντα Βάσσο. Πολέμησε στα Χανιά της Κρήτης τον Φεβρουάριο του 1897.
2) Στρατιώτης Μικελλίδης Νικόλαος, Κύπριος. Κατετάγη στο Σώμα υπό τον Συνταγματάρχη Τιμολέοντα Βάσσο και πολέμησε στην Κρήτη τον Φεβρουάριο του 1897.
3) Στρατιώτης Στινής Ιωάννης, εκ Λάρνακος. Τοποθετήθηκε στο Σώμα υπό τον Συνταγματάρχη Τιμολέοντα Βάσσο και πολέμησε στην Κρήτη τον Φεβρουάριο του 1897.
4) Στρατιώτης Παπαδόπουλος Γεώργιος του Σάββα, Κύπριος. Υπηρέτησε ως Φρούραρχος Ηρακλείου και ήταν υπεύθυνος οργάνωσης της Κρητικής Πολιτοφυλακής.
5) Ανθυπολοχαγός Πανταζής Φώτιος, εκ Κυθραίας. Ανήκε στο Σώμα υπό τον Συνταγματάρχη Τιμολέοντα Βάσσο και πολέμησε στα Χανιά τον Φεβρουάριο του 1897.
6) Χατζηκυριάκου Ιλαρίων, εκ Λαπήθου. Πολέμησε στην Κρήτη το 1897.
7) Διανέλλος Ιωάννης, εκ Λευκωσίας. Μέλος Φοιτητικής Φάλαγγας. Έλαβε μέρος στη μάχη Αλικιανού της Κρήτης, τον Φεβρουάριο του 1897.
8) Ιωαννίδης Γ. Κωνσταντίνος, εκ Λεμεσού. Μέλος φοιτητικής Φάλαγγας. Έλαβε μέρος στην πολιορκία του Πύργου των Βουκολιών της Κρήτης το 1897.
9) Λοΐζου Λούσης του Ευαγγέλου, εξ Αμμοχώστου. Μέλος Φοιτητικής Φάλαγγας. Έλαβε μέρος στη μάχη στην παραλία Πλατανιάς της Κρήτης, 22 Απριλίου 1897.
10) Μαρκίδης Μενέλαος, εκ Λευκωσίας. Μέλος Φοιτητικής Φάλαγγας. Πολέμησε στο χωριό Νεροκούρα της Κρήτης το 1897.
11) Μυριάνθης Μ. Ιωάννης, εκ Κυθραίας. Μέλος Φοιτητικής Φάλαγγας. Πολέμησε στον Πύργο της Μαλάξας, στην Κρήτη το 1897.
12) Μυριανθόπουλος Κλεόβουλος, εκ Προδρόμου. Πολέμησε στην Παλαιόχωρα της Κρήτης το 1897.
13) Μυριανθόπουλος Σωκράτης, εκ Προδρόμου. Πολέμησε στην Παλαιόχωρα της Κρήτης το 1897.
14) Νικολαΐδης Χαράλαμπος, εκ Λευκωσίας. Μέλος Φοιτητικής Φάλαγγας. Πολέμησε στο Ακρωτήρι της Σούδας και στα Λευκά Όρη της Κρήτης το 1897.
15) Χατζηϊωάννου Ευάγγελος, Κύπριος. Μέλος Φοιτητικής Φάλαγγας. Πολέμησε στο Λάκκο της Κρήτης το 1897.
Κυπριακό ποίημα για τον Κρητικό Αγώνα
Με αίμα θα ιδούν και την ελευθερίαν
πρόθυμοι είναι πάντοτε οι Κρήτες στην θυσίαν,
αρκεί να απολαύσωσιν την ανεξαρτησίαν.
Κρήτη και Κύπρος, εύχομαι, αδελφοποιημέναι,
με την Ελλάδα γρήγορα να είναι ενωμέναι.
(25.2.1897)
Πηγές: Πολεμικό Μουσείο Αθηνών, Παγκύπριο Γυμνάσιο Λευκωσίας.
* Ο Αντώνης Κυριάκου Γεωργίου, είναι ιστορικός – ερευνητής
