Ένα άλλο κλαδί της οικογένειας Απανωμεριτάκη ήταν ο Αθανάσιος.
Γιος του Μανόλη είχε κι αυτός την επωνυμία «Μελάς» λόγω της μεγάλης παραγωγής μελιού, που ήταν μέρος των ασχολιών και των τριών αδελφών. «Μελάδες» τους άκουγες και πολλοί το απέδιδαν στο μειλίχιο χαρακτήρα τους. Ήταν κι αυτό από τις αρετές τους.
Ο Αθανάσιος διακρίθηκε ως σημαιοφόρος του 8ου Συντάγματος Ρεθύμνου. Έλαβε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913). Πολέμησε για την απελευθέρωση της Μακεδονίας και της Ηπείρου από τον τουρκικό ζυγό και στον Ελληνοβουλγαρικό Πόλεμο.
Παρασημοφορήθηκε και προήχθη επ’ ανδραγαθία στη νικηφόρο πορεία του ένδοξου στρατού μας. Στα δέκα χρόνια που υπηρέτησε την πατρίδα του γλίτωσε από θαύμα αρκετές φορές.
Κι όμως, όταν απολύθηκε, ζήτησε να πάει εθελοντής με το αγαπημένο του 8ο Σύνταγμα, όταν το Μάιο του 1919 γινόταν η απόβαση στη Σμύρνη.
Το αίτημά του δεν έγινε δεκτό γιατί δεν είχε ακόμα αποθεραπευτεί από τραύμα του και έπρεπε να αποθεραπευτεί.
Έτσι αναγκάστηκε να οργανώσει τη ζωή του και να βρει το δρόμο του.
Κατέβηκε στη Λαμπηνή και δέχτηκε το διορισμό εισπράκτορα στο Δημόσιο Ταμείο.
Η επαγγελματική του αυτή ιδιότητα έγινε αφορμή να αναδειχθεί και ο φιλάνθρωπος που έκρυβε μέσα του.
Αναγνωρίζοντας τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι άνθρωποι κι εκείνη την εποχή, στήριζε με όλες του τις δυνάμεις τους φτωχοφαμελίτες.
Πόσες και πόσες φορές δεν κάλυπτε ο ίδιος τις υποχρεώσεις εκείνων, που διαφορετικά θα είχαν συνέπειες με το νόμο και θα έμενε η οικογένειά τους στο δρόμο. Επειδή οι γενιές εκείνες είχαν μεγάλο φιλότιμο, αρκετοί ήταν εκείνοι που όταν κατάφεραν να ορθοποδήσουν επέμεναν να του επιστρέψουν τα χρήματα που είχε δώσει. Οι πιο πολλοί όμως ανήμποροι να ανταποκριθούν, δέχονταν την βοήθειά του και ξεχείλιζαν τα χείλη τους από ευχές.
Ήταν και λεβεντάνθρωπος ο Θανάσης. Ξεχώριζε με το παράστημά του που έκανε πιο επιβλητικό η φροντισμένη τσοχαδένια φορεσιά του με τα λουστρινένια ποδήματα. Άστραφτε από αρχοντιά και δυναμισμό.
Παντρεύτηκε μια άξια γυναίκα την Ελένη Περάκη που είχε γεννηθεί στο Ρέθυμνο. Πήγε «νύφη» στη Λαμπηνή αλλά γρήγορα το χωριό την αγάπησε γιατί ήταν καλή κι ευγενική, σεβαστική με όλους.
Με την καλή του σύντροφο ο «Μελάς» είχε πάντα το σπίτι του ανοικτό και την τάβλα του στρωμένη. Άνθρωπος προκομμένος κατάφερε να αυγατίσει το βιος, που κληρονόμησε από τον πατέρα του. Ελιές, αμπέλια, περβόλια, δέντρα, κάρπιζαν ευλογημένα με την ακούραστη φροντίδα του.
Όπως συμβαίνει στα χωριά, αρκετοί ήταν εκείνοι που ακούσια είτε εκούσια, προκαλούσαν ζημιές με τα ζώα τους στην περιουσία του. Στις περιπτώσεις που ο σωφρονισμός επιβαλλόταν, έκανε μήνυση στους υπαίτιους κι όταν γινόταν η δίκη στο Σπήλι, πήγαινε πλήρωνε το πρόστιμο, που τους επέβαλε το δικαστήριο και τους έκανε και το τραπέζι σε ταβέρνα της κωμόπολης.
Αυτός ήταν ο Αθανάσιος Απανωμεριτάκης, ο περίφημος «Μελάς», που διακρινόταν και για την άριστη μνήμη του, που δεν τον πρόδωσε ούτε στα γερατειά του. Ο καλός και γενναιόδωρος συνεχιστής της κρητικής παράδοσης που με μαντινάδες εξέφραζε πολλές φορές τη σοφία του λαού μας.
Από το γάμο του απέκτησε ένα γιο τον Κώστα και μια κόρη τη Στέλλα.
Ένας μεγάλος ποιητής
Ο γιος του Αθανασίου, ο Κωνσταντίνος ήταν ο περίφημος «Μονιάς» της Λαμπηνής. Ο μεγάλος ποιητής που τίμησε τα Κρητικά Γράμματα.
Ο Κώστας Απανωμεριτάκης του Αθανασίου και της Ελένης το γένος Μάρκου Περάκη, γεννήθηκε στη Λαμπηνή Αγίου Βασιλείου το 1917. Τα πρώτα γράμματα άκουσε στο Δημοτικό Σχολείο της γενέτειρας και εγκύκλιες σπουδές παρακολούθησε στο Ημιγυμνάσιο Σπηλίου και στο Πρακτικό Λύκειο Ρεθύμνου. Στις μεσαίες γυμνασιακές τάξεις άρχισε να αναδεικνύεται το ποιητικό του ταλέντο. Τα σχολικά του εκείνα ποιήματα δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Μαθητική Ηχώ». Παράλληλα άρχισε να δημοσιεύει και στις Ρεθεμνιώτικες εφημερίδες «Ελεύθερος Λόγος» και «Τύπος» ποιήματά του με εξωσχολικό περιεχόμενο.
Τα ποιήματα της εποχής εκείνης, ο ίδιος που δεν χαριζόταν ούτε στον εαυτό του τα χαρακτήριζε πρωτόλεια.
Αποφοίτησε από την Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου το 1939 και τον ίδιο χρόνο διορίστηκε δάσκαλος στην Μεγάλη Τράβα Διδυτείχου. Στην εκπαίδευση υπηρέτησε ευδόκιμα σχεδόν τέσσερις δεκαετίες. Από το 1955 και μετά η υπηρεσία αυτή διανύθηκε σε σχολεία της πόλης του Ρεθύμνου, απ’ όπου και συνταξιοδοτήθηκε με το βαθμό του Επίτιμου Διευθυντή Α’ το 1976.
Δόκιμος αξιωματικός έλαβε μέρος στον Ελληνοϊταλικό Γερμανικό Πόλεμο. Έζησε στρατευμένος Ανθυπολοχαγός την κόλαση του Εμφυλίου και αποστρατεύτηκε Ανάπηρος Πολέμου με το βαθμό του εφέδρου Λοχαγού.
Στη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής πρόσφερε τις υπηρεσίες του στον Αγώνα εναντίον του κατακτητή σαν στέλεχος των αντάρτικων ομάδων της «Εθνικής Οργάνωσης Ρεθύμνης» (ΕΟΡ).
Κι όμως ποτέ δεν θέλησε να κάνει αναφορά στη δράση του αυτή.
Αναγκαστική περίοδος σιωπής
Η συμμετοχή του αυτή στους εθνικούς αγώνες και μετέπειτα οι δυσκολίες που συνάντησε υπηρετώντας την δημοτική εκπαίδευση στα σχολεία της υπαίθρου δεν του επέτρεψαν να ασχοληθεί με την ποίηση. Έτσι ακολουθεί μια μακρά περίοδος σιωπής.
Πέρασε πολλά λόγω του ασυμβίβαστου χαρακτήρα του που αρνείτο να συνεργαστεί με κύκλους εχθρών της Δημοκρατίας.
Μας έλεγε για το ήθος του μεγάλου μας ποιητή ο εκλεκτός εκπαιδευτικός και συγγραφέας κ. Κώστας Μυγιάκης που τον έζησε από κοντά:
«Ο αξέχαστος συνάδελφος υπήρξε παράδειγμα συνεπούς ιδεολόγου. Θυμάμαι με πόση λεβεντιά δέχτηκε την απόφαση του επιθεωρητή που κυριολεκτικά τον «εξόρισε» σε οργανική θέση από τις χειρότερες. Με τη γνωστή του αξιοπρέπεια αποδέχτηκε τη μοίρα του χωρίς η πικρία του να γίνει αντιληπτή από τους μαθητές και τον περίγυρό του. Έκανε το καθήκον του ως άξιος δάσκαλος πράττοντας κατά συνείδηση. Και παντού άφησε ίχνη δημιουργίας…».
Η συμμετοχή του στην πολιτιστική ζωή ήταν σημαντική και πάντα αναμενόμενη με ενδιαφέρον, επειδή δεν επιδίωκε την προβολή και δεν αναλώθηκε ποτέ σε συνεχείς παρουσίες αλλά επέλεγε πάντα τις εκδηλώσεις που θα υποστήριζε με την παρουσία και το έργο του.
Ακόμα και σήμερα δεν γίνονται εκδηλώσεις χωρίς να αναφέρονται ποιήματά του για το Αρκάδι, για τη Μάχη της Κρήτης, για τη Λαμπηνή, για το Κέντρος.
Η εντυπωσιακή του δημιουργία στο χώρο της ποίησης, ξεκίνησε με τη μόνιμη εγκατάστασή του στο Ρέθυμνο το 1955.
Εκεί αρχίζει να δημοσιεύει τα ποιήματά του στις Ρεθεμνιώτικες εφημερίδες «Κρητική Επιθεώρηση», «Ρεθεμνιώτικα Νέα», «Βήμα» και «Νέος Κόσμος», καθώς και σε άλλες εφημερίδες της Κρήτης, όπως στο «Δημοκράτη» Ηρακλείου και στο «Φως» Αγίου Νικολάου. Επίσης στις εφημερίδες της κρητικής παροικίας της Αθήνας «Κρητικός Κόσμος» και «Κρητικά Νέα», καθώς και στα περιοδικά «Κρητική Εστία» και «Προμηθεύς ο Πυρφόρος».
Παντρεύτηκε τη Μαρία το γένος Δημητρίου Σταυριδάκη και απέκτησε τρία παιδιά τον Θανάση, την Ελισάβετ και την Χρυσούλα. Ο γιος του κληρονόμησε το ταλέντο του στην ποίηση και το καλλιεργεί σε χαμηλούς τόνους πάντα.
Αντίσταση με την πέννα
Ο Κώστας Απανωμεριτάκης όπως και κάθε ασυμβίβαστη ψυχή ήταν από τους πρώτους που έβαλε στο στόχαστρο η χούντα των συνταγματαρχών.
Αδιαφορώντας για τις διώξεις, τη δυσμενή μεταχείριση και την σκληρή αντιμετώπιση απάντησε στη βία με την πέννα του. Κι έδωσε την περίφημη συλλογή «Τα τραγούδια του Κρυφού Σχολειού» που εκδόθηκαν αργότερα.
Βραβεύτηκε το 1966 με το πρώτο βραβείο στον παγκρήτιο διαγωνισμό της «Κρητικής Εστίας» με το ποίημά του «Κάλεσμα» (δημοτικό) και το 1979 με τον πρώτο έπαινο στον πανελλήνιο διαγωνισμό των «Κηφισσίων» με το ποίημά του «Αναστάσιμο» (λυρικό). Στην αίθουσα του Λυκείου των Ελληνίδων, τιμήθηκε από το Σύλλογο Δασκάλων και Νηπιαγωγών νομού Ρεθύμνης, για το πλούσιο και άρτιο ποιητικό του έργο και το 2004 του απονεμήθηκε έπαινος από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση για το σύνολο του έργου του.
Έλαβε ακόμα πολλές τιμητικές διακρίσεις.
Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Ρεθύμνης και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της από το 1968 μέχρι το 1973.
Έχει ανθολογηθεί στην εγκυκλοπαίδεια «Κρήτη Αφιέρωμα», στη συλλογή «Κρητικά Δημοτικά Τραγούδια» του Παντελή Μαρκατάτου και στην ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Μιχάλη Σταφυλά.
Έχει συμπεριληφθεί στο Λεύκωμα Κρητών Δασκάλων και συγγραφέων που εξέδωσε ο Σύλλογος Δασκάλων -Νηπιαγωγών Νομού Ηρακλείου «Νίκος Καζαντάκης».
Το 1991 κατά τη διάρκεια του λαμπρού εορτασμού που έγινε στη Φορτέτζα για τα ολοκαυτωμένα χωριά του Κέντρους απαγγέλθηκε ολόκληρο το ποίημά του το «Μπλόκο».
Το 1993 στον εορτασμό που έγινε στην αίθουσα του Ωδείου Ρεθύμνου με τη συμπλήρωση 80 χρόνων από την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, απαγγέλθηκε το ποίημά του «Ένωση», το οποίο συμπεριλαμβάνεται στη συλλογή του «Τα τραγούδια του Κρυφού Σχολειού».
Το 2004 του απονεμήθηκε έπαινος από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ρεθύμνου για την προσφορά του με το συγγραφικό του έργο στην ανάδειξη των αγώνων της Εθνικής Αντίστασης.
Θα μας μείνει αξέχαστη μια εκδήλωση στο Λύκειο Ελληνίδων το 1987, επέτειος των τριάντα χρόνων από το θάνατο του Νίκου Καζαντζάκη. Εκεί ο Κώστας Απανωμεριτάκης παρουσίασε την ανέκδοτη ποιητική του συλλογή «Κάντα» με αποσπάσματα έργων του Καζαντζάκη, σε ποιητική διασκευή εξαιρετική και σε αριθμό όσα και τα χρόνια που έζησε ο Καζαντζάκης.
Το 2001 ύστερα από ένα σοβαρό εγκεφαλικό επεισόδιο εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα, στην οποία και διένυσε το τελευταίο διάστημα της ζωής του κάτω από την άγρυπνη φροντίδα και τη στοργή των παιδιών του Θανάση, Ελισάβετ και Χρυσούλας.
Ο Κώστας Απανωμεριτάκης, ο σπουδαίος τροβαδούρος του Ρεθύμνου, έφυγε τα ξημερώματα της Κυριακής 12 Μαρτίου 2006, από ανακοπή καρδιάς και τάφηκε στις 13 Μαρτίου στο Δεύτερο Νεκροταφείο Αθηνών. Τα οστά του έχουν μεταφερθεί και εναποτεθεί στο Κοιμητήριο της Λαμπηνής.
Το 2007 το Δημοτικό Συμβούλιο με απόφασή του ονοματοθέτησε οδό, που φέρει το όνομά του στην περιοχή του δήμου Ρεθύμνου.
Θανάσης Απανωμεριτάκης
Ο γιος του Κώστα Απανωμεριτάκη, ο Θανάσης γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1944.
Το 1961 αποφοίτησε από το Β’ Γυμνάσιο Ρεθύμνης και το 1963 από την Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου.
Στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση υπηρέτησε από το 1966 μέχρι το 2002.
Κατά τα Ακαδημαϊκά Έτη 1977-78 και 1978-79, μετεκπαιδεύτηκε στο Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης.
Το 1980 έδωσε διάλεξη στο Λύκειο Ελληνίδων με θέμα: Αριστοτέλης Βαλαωρίτης (Ματιές στη ζωή και το έργο του).
Από το 1980 μέχρι το 1983, διετέλεσε μέλος του Δ.Σ. του Ημικρατικού Θεάτρου Κρήτης και στη συνέχεια από το 1983 μέχρι το 1986 και από το 1994 μέχρι το 1995, μέλος του Δ.Σ. του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου Κρήτης.
Το 1982 έδωσε διάλεξη στο Λύκειο Ελληνίδων με θέμα: «Άγγελος Σικελιανός» (Μνημόσυνος Λόγος).
Τον ίδιο χρόνο εκλέχτηκε μέλος του Δ.Σ. του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Ρεθεμνιωτών.
Το 1983 εκλέχτηκε μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Δασκάλων και Νηπιαγωγών Νομού Ρεθύμνης.
Το 1984 έδωσε διάλεξη στο Λύκειο Ελληνίδων με θέμα Γιάννης Σταυριδάκης ο λησμονημένος φίλος του Νίκου Καζαντζάκη και τον ίδιο χρόνο ορίστηκε από τη Νομαρχία ομιλητής στη δοξολογία στο Αρκάδι.
Από το 1984 μέχρι το 1989 και από το 1994 μέχρι το 2000 διατέλεσε μέλος στης Εφορείας της Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ρεθύμνης.
Από τον Απρίλιο του 1986 μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1990 συμμετείχε στο Περιφερειακό Υπηρεσιακό Συμβούλιο Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Ρεθύμνης ως αιρετός εκπρόσωπος των Δασκάλων και Νηπιαγωγών του Νομού Ρεθύμνης.
Από το Σεπτέμβριο του 1986 μέχρι τον Αύγουστο του 1990 υπηρέτησε ως υποδιευθυντής του 2ου Δημοτικού Σχολείου Ρεθύμνου.
Από το Σεπτέμβριο του 1992 μέχρι το Φεβρουάριο του 1997, υπηρέτησε ως διευθυντής του 3ου Δημοτικού Σχολείου Ρεθύμνου.
Από το Φεβρουάριο του 1997 μέχρι τον Οκτώβριο του 2001, υπηρέτησε ως προϊστάμενος του 1ου Γραφείου Π.Ε.Ν Ρεθύμνης.
Το 1999 έδωσε διάλεξη στο Λύκειο Ελληνίδων με θέμα Ρήγας Βελεστινλής ο Πρωτομάρτυρας της Ελληνικής Ελευθερίας.
Από το Νοέμβριο του 1999 ήταν μέλος του Δ.Σ. του Ιδρύματος Κοινωνικής Πρόνοιας Ρεθύμνης και από τον Ιούνιο του 2003 για μια ακόμη θητεία αντιπρόεδρος.
Από τον Οκτώβριο του 2001 μέχρι τον Ιούλιο του 2002 υπηρέτησε ως προϊστάμενος της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνης, θέση από την οποία συνταξιοδοτήθηκε με το τίτλο του επίτιμου αναπληρωτή διευθυντή της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Ρεθύμνης.
Το 2005 ήταν ομιλητής στη Δοξολογία για την 176η επέτειο του Ολοκαυτώματος της Λαμπηνής.
Το 2008 συμμετείχε στο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα «Η Επαρχία Αγίου Βασιλείου από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερον με την ανακοίνωση του «Το Ολοκαύτωμα της Λαμπηνής».
Ο Θανάσης Απανωμεριτάκης μετά από κοπιώδη και ενδελεχή έρευνα κατάφερε να δώσει και νέα στοιχεία για το Ολοκαύτωμα της Λαμπηνής, ενώ η ανακοίνωσή του στο συνέδριο της επαρχίας του έχει αναδείξει όλες τις πτυχές του ιστορικού του χωριού και αποτελεί μια από τις εγκυρότερες πηγές για τον ερευνητή του μέλλοντος.
Έχει και αυτός ασχοληθεί με την ποίηση, επίδοση για την οποία πολλές φορές είχε εκφραστεί ο πατέρας του με περηφάνια. Ποίησή του έχει μελοποιήσει ο συνθέτης Μπάμπης Πραματευτάκης.
Πηγές:
Εύας Λαδιά Κώστας Απανωμεριτάκης ο «μονιάς της Λαμπηνής».
Βιογραφικό του ποιητή από το γιο του κ. Θανάση Απανωμεριτάκη.
Δημήτρη Ι. Απανωμεριτάκη: « Η πορεία μιας ζωής»
Ευχαριστούμε τον κ. Θανάση Απανωμεριτάκη για το πλούσιο φωτογραφικό υλικό που μας εμπιστεύθηκε.
