Της ΕΛΣΑΣ ΚΑΛΛΙΤΣΟΥΝΑΚΗ*
Το πρωί του περασμένου Σαββάτου είδα από το μπαλκόνι ένα μεγάλο κρουαζιερόπλοιο να είναι αραγμένο έξω από το λιμάνι και λάντζες να μεταφέρουν τους επιβάτες – τουρίστες στο λιμάνι. Θυμήθηκα φωτογραφίες του Ρεθύμνου της δεκαετίας του 50, όταν χωρίς λιμάνι, τα πλοία σταματούσαν ανοικτά της πόλης οπότε με μαούνες κατέβαζαν εμπορεύματα και επιβάτες. Οργίζομαι και θλίβομαι ταυτόχρονα που σήμερα, 2021, ο νομός μας εξακολουθεί και παραμένει απομονωμένος οδικώς, ακτοπλοϊκώς και αεροπορικώς. Ο τουρισμός στη χώρα μας από το 2011 και μετά ήταν σε συνεχή ανοδική πορεία, την οποία το 2019 ανέκοψε η πανδημία του κορωνοϊού. Οι προβλέψεις των ειδικών πριν την πανδημία ήταν ότι ο τουρισμός στη χώρα μας, μέχρι το 2023 θα μπορούσε να φθάσει στην 10η θέση της παγκόσμιας κατάταξης από την 13η που βρισκόταν το 2018, με βάση τις αφίξεις των τουριστών. Φέτος, μετά από δύο δύσκολα χρόνια, ο τουρισμός φαίνεται να ανακάμπτει και παρόλο που βρισκόμαστε στο τέλος της τουριστικής σεζόν, διατηρούμε ικανοποιητικό αριθμό τουριστών.
Το κρουαζιερόπλοιο ήλθε να μας υπενθυμίσει ότι υπάρχει και αυτό το είδος τουρισμού, ιδιαίτερα απαιτητικό αλλά πολύ αποδοτικό, αφού όσοι το επιλέγουν, αναγκαστικά είναι τουρίστες υψηλής καταναλωτικής δυνατότητας.
Όμως επιβεβαιώνεται ότι τα μεγάλα και πολυτελή κρουαζιερόπλοια στις Ελληνικές θάλασσες ενώ σταθμεύουν σε δεκάδες ελληνικά νησιά, δεν χωρούν στο μικρό και αβαθές λιμάνι του Ρεθύμνου. Κρίμα γιατί ο νομός μας θα μπορούσε να κερδίζει ένα μερίδιο από την κρουαζιέρα που θα απέβαινε πολύ σημαντικό για την τοπική κοινωνία και οικονομία. Θυμήθηκα επίσης εξαγγελίες, επαγγελίες, διαβεβαιώσεις, καθυστερήσεις, έργα επί δεκαετίες, αρκετές χρηματοδοτήσεις, από τους ιθύνοντες και συναρμοδίους, για τάχα υπερσύγχρονο λιμάνι, χωρητικότητας, άνεσης, ασφάλειας. Τελικά, από τότε, δεν χώραγαν ούτε τα περισσότερα πλοία της ΑΝΕΚ…
Δυστυχώς, ο νομός, χωρίς να το καταλάβουμε, αργά και μεθοδικά οδηγείται στην απομόνωσή του. Αρχικά πήραν τα καράβιά μας και χάθηκε η καθημερινή σύνδεση με τον Πειραιά. Κατόπιν το λιμάνι βαθμηδόν απαξιώνονταν. Το νέο διεθνές αεροδρόμιο Ηρακλείου, που θα καταργήσει το παλιό, από το οποίο έρχεται η πλειοψηφία των τουριστών στο νομό μας, απομακρύνεται από το Ρέθυμνο κατά 30 χιλιόμετρα, δηλαδή μισή ώρα επιπλέον. Το συνολικό οδικό δίκτυο παραμένει απαρχαιωμένο, ακατάλληλο, υπερφορτωμένο και επικίνδυνο. Ο ΒΟΑΚ που όλοι περιμένουμε και πάμπολλες φορές έχει εξαγγελθεί από τους κυβερνώντες, ειδικά κάθε φορά που πλησιάζουμε σε εκλογές, παραμένει παρατεταμένα όνειρο απατηλό. Υπάρχουν αναμφίβολα συγκεκριμένα συμφέροντα που δεν θέλουν την κατασκευή του και μάχονται λυσσαλέα να μην πραγματοποιηθεί. Τελευταία εξέλιξη προκύπτει ότι ο ΒΟΑΚ τίθεται σε δημόσια διαβούλευση για τις νέες χαράξεις της διέλευσής του. Νομοτελειακά, έτσι, το έργο ουδέποτε θα ολοκληρωθεί αφού οι τοπικές κοινωνίες, διάφορα, γνωστά ωστόσο τοπικά συμφέροντα και διάφοροι τοπικοί παράγοντες δεν πρόκειται κάποτε επιτέλους να συμφωνήσουν για την χάραξη νέου δρόμου.
Επομένως, για να συνοψίσουμε την κατάσταση στον νομό μας:
- Λιμάνι δεν έχουμε παρά μόνο για αλιευτικά, τουριστικά και μικρά εμπορικά.
- Προοπτική περιφερειακού αεροδρομίου δεν υπάρχει.
- Ο ΒΟΑΚ και οι κάθετοι δρόμοι τουλάχιστον τα επόμενα δέκα χρόνια δεν πρόκειται να προχωρήσουν, λόγω ατέρμονων διαδικασιών και διαβουλεύσεων.
- Τα υδροπλάνα που όλο προσθαλασσώνονται, δεν τα είδαμε ακόμη, ούτε θα συνεισφέρουν σημαντικά.
- Προσπάθειες για να σπάσουμε την απομόνωση, όπως εκείνη η ατυχής της ναυτιλιακής εταιρείας λαϊκής βάσης, την σαμποτάραμε εκ των έσω.
Προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα ότι μάλλον είμαστε ικανοποιημένοι και αρκούμαστε στα υπάρχοντα ή και σε λιγότερα τυχόν αφού η σταδιακή απομόνωση θα επιβραδύνει την πρόοδο και ανάπτυξη του τόπου μας, θα επιφέρει μείωση του τουρισμού και αντίστοιχη συνεπώς μείωση των εσόδων του.
Είναι κρίμα για το νομό μας που υπήρξε πρωτοπόρος στον τουρισμό, αγωνίστηκε, μάτωσε, θυσίασε πολλά και κρίμα μαζί, για εκείνους που τον οραματίστηκαν υγιή, ποιοτικό αληθινά, δυναμικό και αλματωδώς αναπτυσσόμενο, οι οποίοι κοπίασαν, ρίσκαραν και πέτυχαν το αδύνατο και αδιανόητο για την εποχή τους και διαχρονικά, αξεπέραστο σχεδόν μέχρι σήμερα πανελλαδικά και ευρύτερα.
Το κρουαζιερόπλοιο το βράδυ της ίδιας μέρας απέπλευσε, ελπίζω παρά τη μικρό-περιπέτειά του με θετικές εντυπώσεις και θετικά για μας αποτελέσματα.
Ευθύνη μας να μη χαθεί το όνειρο της κρουαζιέρας για το Ρέθυμνο.
* Η Έλσα Καλλιτσουνάκη είναι οικονομολόγος