«Δεν φεύγουν από τη μνήμη μου αυτά. Ποτέ!
Και να μου δώσει ο Θεός δύναμη και φώτιση,
να τα θυμάμαι όσο ζω…»
Από το 20ό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, που πραγματοποιήθηκε από τις 3 ως τις 11 Μαρτίου, ξεκίνησε τη φεστιβαλική του πορεία το ντοκιμαντέρ «Λουλούδια που Μαράθηκαν Νωρίς. Κακόπετρος 28 Αυγούστου 1944» του Ματθαίου Φραντζεσκάκη και της Βίκης Αρβελάκη.
Το Φεστιβάλ τίμησε την ταινία με δυο προβολές στο επίσημο πρόγραμμά του, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν στην κατάμεστη αίθουσα «Φρίντα Λιάππα», στην αποθήκη Δ’ του λιμανιού.
Η ταινία καταγράφει το πέρασμα των Γερμανών από το χωριό Κακόπετρος – του Δήμου Πλατανιά Χανίων – και την αποτρόπαιη εκτέλεση πολιτών, μέσα από προφορικές μαρτυρίες επιζώντων.
«Όταν θα πάψεις εσύ να έρχεσαι εδώ να με ρωτάς, κι όταν θα πάψω εγώ να σου δίνω απαντήσεις, τελειώνει μια ιστορία. Όταν καθίσουμε όμως εδώ και το συζητήσουμε, από γενιά σε γενιά το μεταδίδουμε. Για να ξέρουν τι συνέβη…».
Οι αφηγήσεις των πέντε πρωταγωνιστών του ντοκιμαντέρ, επιζώντων της 28ης Αυγούστου 1944, δεν συνιστούν μόνο μαρτυρίες για τα ίδια τα γεγονότα. Απηχούν και το αποτύπωμα που τα γεγονότα αυτά άφησαν στην ψυχή και τη ζωή τους.
Γι’ αυτό και δημιούργησαν μια γνήσια συγκίνηση στους θεατές, στους οποίους έδωσαν και μιαν ευκαιρία στοχασμού και συνειδητοποίησης: η διατήρηση της ιστορικής μνήμης είναι δικαίωμα και υποχρέωση.
Το ντοκιμαντέρ «Λουλούδια που Μαράθηκαν Νωρίς. Κακόπετρος 28 Αυγούστου 1944» θα προβληθεί στο Πνευματικό Κέντρο Χανίων την Τετάρτη 28 Μαρτίου στις 19:30 παρουσία των πρωταγωνιστών και των συντελεστών του.
Αρχές Απριλίου θα προβληθεί από το Cosmote History, ενώ έχει προγραμματιστεί μια μεγάλη διαδρομή με προβολές και συμμετοχές σε ελληνικά και διεθνή ντοκιμαντέρ.
Όταν η Ἐπιτροπή διαπιστώσεως τῶν ἐν Κρήτῃ ὠμοτήτων επισκέφθηκε το Κακόπετρο
Το καλοκαίρι του 1945 συγκροτείται, κατ’ εντολή της κυβέρνησης Βούλγαρη, μια Ἐπιτροπή διαπιστώσεως τῶν ἐν Κρήτῃ ὠμοτήτων, απαρτιζόμενη από τους Ιωάννη Καλιτσουνάκη (καταγόμενο από τα Χανιά, ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Κρητικών Σπουδών και καθηγητή, τότε, στη Φιλοσοφική Σχολή του Παν/μίου Αθηνών), Ιωάννη Κακριδή (διακεκριμένο φιλόλογο και επίσης καθηγητή, τότε, στη Φιλοσοφική Σχολή του Παν/μίου Αθηνών) και τον Νίκο Καζαντζάκη. Ως βοηθητικό, δε, μέλος, την επιτροπή συνόδευε ο διακεκριμένος φωτογράφος Κων/νος Κουτουλάκης (καταγόμενος από την Κριτσά, ο οποίος διέμενε στην Αθήνα).
Με αποστολή της να καταγράψει τις βιαιότητες, τις εκτελέσεις, τις καταστροφές – με μια λέξη, τις «ωμότητες»- των κατακτητών στην Κρήτη, οι τέσσερίς τους διατρέχουν σχεδόν όλο το νησί στο διάστημα από τις αρχές Ιουλίου ως τα τέλη Αυγούστου.
Κατόπιν, συντάσσουν σχετική έκθεση, την οποίαν αποστέλλουν στο υπουργείο Εξωτερικών στα τέλη της ίδιας χρονιάς. Δεν έχει γίνει, ωστόσο, γνωστή κάποια ενέργεια του ελληνικού κράτους στην κατεύθυνση αξιοποίησής της… Θεωρούνταν, δε, χαμένη, ως το 1983, οπότε ο δήμος Ηρακλείου πραγματοποίησε την έκδοσή της βάσει ενός αντιγράφου της, το οποίο εντοπίσθηκε μεταξύ των όσων κατέλιπε στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης ο λογοτέχνης και στενός φίλος του Καζαντζάκη, Παντελής Πρεβελάκης.
Η συγκεκριμένη έκθεση συνιστά γραπτό τεκμήριο, που επιβεβαιώνει τις προφορικές μαρτυρίες των επιζώντων της σφαγής στον Κακόπετρο.
Κοντά σ’ αυτό, η συγγραφέας Έλλη Αλεξίου (αδελφή της Γαλάτειας Καζαντζάκη) έχει επιπλέον καταγράψει, μέσω συζήτησής της με τον Κων/νο Κουτουλάκη, το επεισόδιο της επίσκεψης της Επιτροπής στον Κακόπετρο και τη βαθιά εντύπωση και συγκίνηση που προκάλεσε στον Καζαντζάκη η στάση του ζεύγους Δεσποτάκη, που έχασε τέσσερις γιους της στις 28 Αυγούστου του 1944.
Γόνοι αυτής της οικογένειας είναι οι πέντε πρωταγωνιστές του ντοκιμαντέρ, πέντε από τα λουλούδια εκείνα που, αν και μαράθηκαν νωρίς, διεκδικούν πεισματικά το δικαίωμά τους στην επώδυνη μνήμη.
Συντελεστές του ντοκιμαντέρ
Σκηνοθεσία: Ματθαίος Φραντζεσκάκης – Βίκη Αρβελάκη
Έρευνα – Σενάριο: Ματθαίος Φραντζεσκάκης
Μοντάζ: Βίκη Αρβελάκη
Πρωτότυπη Μουσική: Ψαραντώνης (Αντώνης Ξυλούρης) – Ψαρογιώργης (Γιώργης Ξυλούρης) – Γιάννης Παπατζανής–Γιάννης Πολυχρονάκης
Παραγωγή: Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης | Συμπαραγωγή: cosmote tv.
Με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης και του Δήμου Πλατανιά Χανίων.
Χορηγοί: Γραφοτεχνική Κρήτης | Porto Veneziano | Τηλεόραση Creta.
