Η ψυχή του ανθρώπου είναι ένας ζων οργανισμός. Ζων αλλά όχι ακίνητος. Βρίσκεται σε κίνηση κάθε στιγμή της ανθρώπινης ζωής , καθώς είναι η πηγή εκ της οποίας απορρέουν τα συναισθήματα της χαράς και της λύπης, της οργής και της μακροθυμίας, της ταπεινοφροσύνης και της αλαζονείας αφενός και ο δέκτης όσων γίνονται στο περιβάλλον του ανθρώπου αφετέρου και τα μετατρέπει σε συναισθήματα.
Το ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι δώρο Θεού και αθάνατη, δεν σημαίνει ότι δεν φθείρεται από την αχρησία ή ότι δεν είναι ευάλωτη από εξωτερικούς παράγοντες στη διάρκεια της επίγειας ζωής μας. Για να διατηρήσει, όμως, ακμαία και σε εγρήγορση τα αντανακλαστικά της, οφείλει να γυμνάζεται. Για την ακρίβεια, να ψάχνει τρόπους να είναι πάντα έτοιμη για οτιδήποτε φέρει η ζωή, εκούσια ή ακούσιά μας.
Μια ψυχή εάν μάθει να διαλέγει ποια πραγματικά την ωφελούν και μακροπρόθεσμα από εκείνα που την χαλνούν ή της παρέχουν πρόσκαιρα κέρδη, δεν θα πλανευτεί ποτέ από πρόσκαιρες «Σειρήνες». Επομένως, φρόνιμο κρίνεται να διατηρεί πάντα σε εγρήγορση αλάνθαστα κριτήρια διάκρισης από το σύνολο όσων την περιβάλλουν κάθε στιγμή του ωφέλιμου από το βλαβερό, του μακροπρόθεσμου από το εφήμερο, του ανιδιοτελούς και του άδολου από το δολερό και ιδιοτελές, ώστε να μην παρασύρεται από επίπλαστες «ανάγκες».
Μια ψυχή εάν ξέρει ποιος είναι ο προορισμός της στη δημόσια και στην ιδιωτική ζωή του ανθρώπου, δεν θα παρασυρθεί ποτέ από ψεύτες και δημαγωγούς, από έναν ανεξέλεγκτο φανατισμό και από παρωχημένες ή «σκοτεινές» ιδεοληψίες. Συνεπώς, θα πρέπει να μην λείπουν ούτε μια στιγμή από τη ζωή της ο αυτοέλεγχος και η αυτογνωσία, ώστε να ξέρει πού ακριβώς πηγαίνει και να μην ξεστρατίζει του σκοπού της.
Μια ψυχή εάν έχει μέσα της την αγάπη για το συνάνθρωπο, το δίκιο, την ελευθερία και την ειρήνη, κανείς ποτέ φιλοπόλεμος, άδικος, δυνάστης και μισάνθρωπος δεν θα μπορέσει να την φιμώσει και να την καταδυναστεύσει. Έτσι, δείγμα σωφροσύνης φαίνεται το να ποτίζει μέσα της το «δέντρο» της αγάπης, της δικαιοσύνης, της ελευθερίας και της ειρήνης άοκνα, ώστε να ορθώνει την φωνή της και να τη συναθροίζει διαρκώς με όσους αγωνίζονται για αυτά τα πολύτιμα στην ζωή του ανθρώπου «αγαθά».
Εάν ο άνθρωπος οφείλει να συντηρεί καθαρή και αμόλυντη την ψυχή του ώστε να δουλεύει με όλα της τα «γρανάζια» πάντα σωστά, εκείνος, τέλος, που θέτει για πρώτη φορά με τη γέννησή μας και συνεχίζει να έχει σε κίνηση και φροντίζει κάθε στιγμή το «μηχανισμό» της ψυχής του κάθε ανθρώπου δεν είναι άλλος παρά ο ίδιος ο Θεός. Και το πόσο σημαντική είναι για το Θεό η ψυχή μας αναφαίνεται από τα λόγια τούτα του Ιησού Χριστού, «τί θέλει ὠφελήσει τόν ἄνθρωπον, ἐάν κερδίσῃ τόν κόσμον ὅλον, καί ζημιωθῇ τήν ψυχήν αὑτοῦ;» (Ευαγγέλιο Μάρκου, κεφ. η’, 36).
Το ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι δώρο Θεού και αθάνατη, δεν σημαίνει ότι δεν φθείρεται από την αχρησία ή ότι δεν είναι ευάλωτη από εξωτερικούς παράγοντες στη διάρκεια της επίγειας ζωής μας. Για να διατηρήσει, όμως, ακμαία και σε εγρήγορση τα αντανακλαστικά της, οφείλει να γυμνάζεται. Για την ακρίβεια, να ψάχνει τρόπους να είναι πάντα έτοιμη για οτιδήποτε φέρει η ζωή, εκούσια ή ακούσιά μας.
Μια ψυχή εάν μάθει να διαλέγει ποια πραγματικά την ωφελούν και μακροπρόθεσμα από εκείνα που την χαλνούν ή της παρέχουν πρόσκαιρα κέρδη, δεν θα πλανευτεί ποτέ από πρόσκαιρες «Σειρήνες». Επομένως, φρόνιμο κρίνεται να διατηρεί πάντα σε εγρήγορση αλάνθαστα κριτήρια διάκρισης από το σύνολο όσων την περιβάλλουν κάθε στιγμή του ωφέλιμου από το βλαβερό, του μακροπρόθεσμου από το εφήμερο, του ανιδιοτελούς και του άδολου από το δολερό και ιδιοτελές, ώστε να μην παρασύρεται από επίπλαστες «ανάγκες».
Μια ψυχή εάν ξέρει ποιος είναι ο προορισμός της στη δημόσια και στην ιδιωτική ζωή του ανθρώπου, δεν θα παρασυρθεί ποτέ από ψεύτες και δημαγωγούς, από έναν ανεξέλεγκτο φανατισμό και από παρωχημένες ή «σκοτεινές» ιδεοληψίες. Συνεπώς, θα πρέπει να μην λείπουν ούτε μια στιγμή από τη ζωή της ο αυτοέλεγχος και η αυτογνωσία, ώστε να ξέρει πού ακριβώς πηγαίνει και να μην ξεστρατίζει του σκοπού της.
Μια ψυχή εάν έχει μέσα της την αγάπη για το συνάνθρωπο, το δίκιο, την ελευθερία και την ειρήνη, κανείς ποτέ φιλοπόλεμος, άδικος, δυνάστης και μισάνθρωπος δεν θα μπορέσει να την φιμώσει και να την καταδυναστεύσει. Έτσι, δείγμα σωφροσύνης φαίνεται το να ποτίζει μέσα της το «δέντρο» της αγάπης, της δικαιοσύνης, της ελευθερίας και της ειρήνης άοκνα, ώστε να ορθώνει την φωνή της και να τη συναθροίζει διαρκώς με όσους αγωνίζονται για αυτά τα πολύτιμα στην ζωή του ανθρώπου «αγαθά».
Εάν ο άνθρωπος οφείλει να συντηρεί καθαρή και αμόλυντη την ψυχή του ώστε να δουλεύει με όλα της τα «γρανάζια» πάντα σωστά, εκείνος, τέλος, που θέτει για πρώτη φορά με τη γέννησή μας και συνεχίζει να έχει σε κίνηση και φροντίζει κάθε στιγμή το «μηχανισμό» της ψυχής του κάθε ανθρώπου δεν είναι άλλος παρά ο ίδιος ο Θεός. Και το πόσο σημαντική είναι για το Θεό η ψυχή μας αναφαίνεται από τα λόγια τούτα του Ιησού Χριστού, «τί θέλει ὠφελήσει τόν ἄνθρωπον, ἐάν κερδίσῃ τόν κόσμον ὅλον, καί ζημιωθῇ τήν ψυχήν αὑτοῦ;» (Ευαγγέλιο Μάρκου, κεφ. η’, 36).
* Από την ανέκδοτη συλλογή δοκιμίων, «Ηθοποιών Γεύμα»
