Συμβαίνουν καθημερινά πολλά στη δημόσια και την προσωπική ζωή όλων των ανθρώπων. Με ή παρά τη θέλησή μας.
Και συμβάλλουν στη διαμόρφωση του χαρακτήρα μας και στην έκτοτε πορεία της ζωής μας. Και συνεισφέρουν στη μορφή και στο περιεχόμενο των σχέσεών μας με τους συνανθρώπους μας.
Βεβαίως, όσα γίνονται κάθε στιγμή επιδέχονται πολλές ερμηνείες. Καθεμία από αυτές τις ερμηνείες ξεφανερώνει και μια διαφορετική πλευρά, μιαν αλλιώτικη όψη της καθημερινότητας και, κυρίως, της ψυχής του ανθρώπου που πριν ήταν άγνωστη ή επιμελώς ως τότε κρυμμένη.
Ως ερμηνεία εννοούμε την επιτυχή προσπάθεια αναζήτησης των φαινομενικών αφορμών, των αληθινών βαθύτερων αιτιών και των άμεσων και μακροπρόθεσμων αποτελεσμάτων ενός γεγονότος, ενός λόγου, μιας σκέψης ή πράξης στη δημόσια και στην ιδιωτική ζωή μας.
Αυτό που πρέπει, λοιπόν, να ζητούμε κατά την ερμηνεία, ώστε να είναι αποδεκτή, έγκυρη, ισχυρή και όχι ολιγόβια, είναι, θεωρώ, η ειλικρίνεια, η οποία θα βοηθά τον κάθε άνθρωπο να στρέφεται μέσα του και να φέρνει στην επιφάνεια ο,τι κρύβεται εκεί.
Ο δρόμος που οδηγεί στην ειλικρίνεια (οφείλει να) περνάει από την ατέλειωτη ενδοσκόπηση και τη διαρκή αυτοκριτική. Χωρίς αυτές ο άνθρωπος δεν μπορεί να απελευθερωθεί από τα πάθη κάθε ανθρώπινης ψυχής και τα δεινά της εξωτερικής ζωής που θα τον εμπόδιζαν να βρει την αλήθεια που κατοικοεδρεύει στην ψυχή του.
Η διαλεκτική σχέση, φρονώ, ανάμεσα στη γνώση όλων όσα συναπαρτίζουν τον εαυτό μας και την έξω πραγματικότητα οδηγεί τον άνθρωπο στην απελευθέρωση από παρωχημένες ιδεοληψίες ή από τον γύρω μας καθωσπρεπισμό.
Ο άνθρωπος που νιώθει ότι παγιδεύεται από τις σκοτεινές προκαταλήψεις των περασμένων γενεών δεν μπορεί να ησυχάσει στα στενά όρια των πεπερασμένων κανόνων που αυτές έχουν θέσει και της δογματικότητας των ορίων που ο τυχόν σύγχρονός του καθωσπρεπισμός βάζει. Έχει ανάγκη, πιστεύω, την ελευθερία και αγωνίζεται με κάθε μέσο και τρόπο για αυτήν, παίρνοντας πολλά ρίσκα κάθε μέρα, που συχνά αρκετά εξ αυτών συγκρούονται με τις παγιωμένες αρχές του κοινωνικού του περίγυρου ή τους φράκτες που έχουν ορθώσει όσοι δε θέλουν να χάσουν την επί χρόνια «δύναμή» τους εάν αυτός φτάσει στην αλήθεια.
Το τι κρύβει, όμως, μέσα της μια ανθρώπινη ψυχή θα την οδηγήσει στο μονοπάτι που θα πάρει στη διάρκεια της ζωής για να ξεφύγει από τις γύρω «παγίδες και τρικλοποδιές» και θα την ενδυναμώσει κατά την διέλευσή του, αλλά δεν είναι ο μόνος οδηγός της. Πολλοί λένε ότι το τυχαίο συνοδεύει και προσδιορίζει τη ζωή του ανθρώπου, αλλά μεγάλη επιρροή, νομίζω, ασκούν στην ψυχή του και το ιδεολογικό του οπλοστάσιο και η παιδεία και το ήθος του που διαμορφώνεται από το πλαίσιο αρχών και αξιών που ο καθένας μας έχει, δίχως να παραγνωρίζεται και ο ρόλος του φυσικού και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.
Μπορεί, όμως, ο άνθρωπος τελικά μόνον με ο,τι κάνει ή με τις ιδέες του ή με την αξιοποίηση του ψυχικού του κόσμου να φτάνει στην αληθινή ερμηνεία και να υπερνικά όσα του φράζουν το δρόμο προς αυτήν;
Οι πιο πολλοί πιθανότατα θα πουν πως αρκούν οι γνώσεις μονάχα, οι ιδέες και οι πράξεις ενός ανθρώπου για να υπερφαλαγγίζει τα καθημερινά εμπόδια τα οποία δεν τον αφήνουν να ερμηνεύει τα όσα γίνονται στη ζωή του. Χρειάζεται και η διά του διαλόγου επαφή με τους συνανθρώπους του, ίσως ισχυριστούν. Για να δυναμώσει ο ίδιος ενόψει των δυσκολιών που ανταμώνει στον καθημερινό του δρόμο αλλά και για να πάρει όμως ο κάθε άνθρωπος μέρος στο διάλογο και να μπορεί να συμβάλλει δι’ αυτού στην κοινή πρόοδο, θα μου επιτρέψετε να συμπληρώσω ότι έχει, πρώτα απ’ όλα, ανάγκη το Θεό και ότι δίχως αυτόν είναι γεμάτος αγωνία και άγχος για το μέλλον και δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει το παρόν του.
Με άλλα λόγια, η έγνοια και η μέριμνα του ανθρώπου για το μέλλον και για την δικιά του παρουσία και συμμετοχή σε αυτό απαλλάσσεται από το άγχος και φτάνει πιο εύκολα στην αρμονική συνύπαρξη με τους άλλους και την χρήσιμη για αυτόν ερμηνεία της καθημερινότητας, εάν ο άνθρωπος αποθέσει, διά της πίστης, τον εαυτό του στο Θεό. Όπως ακριβώς τα νεογέννητα παιδιά συντηρούνται στη ζωή τρεφόμενα από το γάλα της μάνας τους, όμοια θαρρώ και ότι οι άνθρωποι ζουν τρεφόμενοι από την στοργή και την πρόνοια του Θεού.
Η πίστη στο Θεό δυναμώνει τον άνθρωπο, τον ενθαρρύνει στα δύσκολα, τον παροτρύνει στα εύκολα και του δείχνει πώς με καθαρή ψυχή και το νου στην υπηρεσία της λογικής θα οδηγηθεί στην χωρίς δυσαρμονίες ένταξη στο κοινωνικό σύνολο και στην ερμηνεία της ζωής, διδασκόμενος και από την αυτογνωσία, το παιδί μιας υγιούς αυτοκριτικής, και από όσα έχουν ήδη συμβεί σε άλλες ανθρωπωκοινωνίες ή εποχές της ανθρωπότητας.
Τέλος, αφού όλοι δεχτούμε ότι οι αυθεντίες, οι αυτόκλητοι μεσσίες, οι φανατικοί και οι ξερόλες βλάπτουν σοβαρά την ψυχική και την πνευματική μας λειτουργία, ας συμφωνήσουμε ότι σε μια κοινωνία ο,τι φέρνει τους ανθρώπους πραγματικά κοντά μεταξύ τους είναι ο ειλικρινής, ο άδολος και ανιδιοτελής διάλογος και αληθινά κοντά στο Θεό η βαθιά πίστη χωρίς προσμονή υλικών ανταλλαγμάτων…
(Από την ανέκδοτη συλλογή δοκιμίων «Ηθοποιών Γεύμα»)
