Είναι κάποιοι άνθρωποι που ζουν δίπλα μας, παρουσίες που αναζητάς σε κάθε προσπάθεια αγαθού και ωραίου, μορφές ανιδιοτελούς προσφοράς, που θα έπρεπε αλλά σπάνια να τις φωτίζουμε όπως τους αξίζει με ευχαριστίες καρδιές.
Γιατί ζώντας μόνο να προσφέρουν κρατάνε τα θεμέλια των ανθρώπινων αξιών που τρίζουν ιδιαίτερα τελευταία από τόσα ανήκουστα που συμβαίνουν.
Στην κατηγορία αυτών των ανθρώπων ανήκει ο Μάρκος Πελαντάκης.Ίσως επειδή ο ίδιος δεν το επιδίωξε ποτέ, κανένας από όσους του οφείλουμε χάρη, δεν σκέφτηκε να του αναδείξει το μέγεθος της προσφοράς του στην τέχνη και στον πολιτισμό.
Κι έπρεπε να έχω σε εξέλιξη το αφιέρωμα στα θεατρικά δρώμενα του Ρεθύμνου, για να θυμηθώ τι σημαίνει Μάρκος Πελαντάκης για το πολιτιστικό μας γίγνεσθαι.
Δεν θυμάμαι – πάνε και τριάντα τόσα χρόνια – από την πρώτη μας συνεργασία, με ποια αφορμή ξεκίνησε η κοινή μας πορεία σε θεατρικά δρώμενα.
Το μόνο που έχει χαραχθεί ανεξίτηλα στη μνήμη μου είναι αυτή η αξιοθαύμαστη προθυμία του όποτε ζήτησα τη βοήθειά του.
Ακόμα κι όταν είχε ανειλημμένες υποχρεώσεις με άλλο φορέα πάντα εύρισκε χρόνο για να ανταποκριθεί και στο δικό μου κάλεσμα.
Φαίνεται πως είχε καταλάβει πως όταν καλώ κάποιον καλλιτέχνη για να πάρει μέρος σε ένα θεατρικό μου πόνημα, έχω γράψει το ρόλο στα «μέτρα» του. Κάτι που πιστοποιείται από το γεγονός ότι ποτέ αν και θα μπορούσα δεν παρουσίασα έργα μου, που έχουν «σημαδέψει» με την ερμηνεία τους καλλιτέχνες της ερασιτεχνικής μας σκηνής. Ακόμα κι όταν με τίμησαν με την πρότασή τους επαγγελματίες που διαπρέπουν στον καλλιτεχνικό χώρο. Καλοί και άξιοι, αλλά δεν είχαν αυτό το «κάτι» που με συνδέει με πολλούς ερασιτέχνες μας, στους οποίους εμπιστεύθηκα το αποτέλεσμα μιας έμπνευσής μου. Κι ας θεωρούν σήμερα κάποιοι από αυτούς πως μου έκαναν χάρη. Ας είναι.
Ο Μάρκος Πελαντάκης έχει τη «στόφα» του αυθεντικού καλλιτέχνη. Διαθέτει σπάνιο ταλέντο κι αυτό αποδεικνύεται από τις ερμηνείες του, μοναδικές στο σύνολό τους. Μια αλήθεια που θα πρέπει να παραδεχτούμε. Και να υποκλιθούμε στην θεία του αυτή δωρεά.
Ο Μάρκος Πελαντάκης γεννήθηκε στο Ρέθυμνο.
Ο πατέρας του Διογένης, κατέχει μια εξέχουσα θέση στην καρδιά των παλιών Ρεθεμνιωτών. Κράτησε ψηλά την εντιμότητα και το ήθος του παρά τις δυσκολίες που πέρασε, για να αναστήσει τα παιδιά του. Σ’ εκείνο το καθαριστήριο της Λεωφόρου, κυνηγούσε το μεροκάματο με αξιοπρέπεια και απόλυτο σεβασμό στον πελάτη.
Η μητέρα του Ευθαλία είχε την καλλιτεχνική φύση που σίγουρα κληροδότησε στο Μάρκο.
Ήταν το πρώτο από τα οκτώ παιδιά του Στυλιανού και της Ευτυχίας Σπυρλιδάκη από τον Πλατανέ Αγίου Βασιλείου.
Γνώριζε απέξω ολόκληρο τον «Ερωτόκριτο» και τον τραγουδούσε μέχρι τα βαθειά της γεράματα. Η δεξιοτεχνία της επίσης σε παραδοσιακά εργόχειρα της χάρισε αρκετές διακρίσεις σε εκθέσεις του τότε ΕΟΜΜΕΧ που συμμετείχε.
Ο Μάρκος ένοιωσε από νωρίς την ανάγκη να εκφραστεί καλλιτεχνικά. Είχε πάντα την αίσθηση ότι και η καθημερινότητά μας, η σχέση με το συνάνθρωπο δεν παύει να είναι μια θεατρική διαδικασία όπου ο καθένας έχει το ρόλο του.
Όταν εκμυστηρεύτηκε στους γονείς του την επιθυμία του να ασχοληθεί με το θέατρο δεν συνάντησε αντιδράσεις.
Μπορεί να συνετέλεσε σε αυτό και η μάνα με τις σπάνιες καλλιτεχνικές ευαισθησίες. Έτσι βρέθηκε ο Μάρκος στη Δραματική Σχολή του Πέλου Κατσέλη στη Νέα Σμύρνη.
Ο Πέλος Κατσέλης ήταν από τους πιο σημαντικούς θεατρανθρώπους του καιρού του. Είχε πολλά να πάρει ο Μάρκος Πελαντάκης από έναν τόσο σπουδαίο καλλιτέχνη. Εκείνος όμως μαγεύτηκε από τη διδασκαλία του Θωμά Κινδύνη στην υποκριτική που επηρέασε και την τεχνική του στην ερμηνεία ρόλων κλασικού ρεπερτορίου.
Ο Θωμάς Κινδύνης ηθοποιός, σκηνοθέτης και μουσικοδιδάσκαλος.Φοίτησε πλάι στο Δ. Ροντήρη για 11 χρόνια που ήταν και τα τελευταία της ζωής του, ενώ υπήρξε βοηθός του στην «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή και στους «Πέρσες» του Αισχύλου. Αποφοίτησε από την Ανώτερη Δραματική Σχολή του Π. Κατσέλη το 1973.
Σπούδασε στο Εθνικό Ωδείο Βυζαντινή μουσική πλάι στον Απόστολο Βαληνδρά από όπου και πήρε Δίπλωμα Βυζαντινής Μουσικής, ενώ ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Σχολή του Σίμωνα Καρά. Επίσης είναι κάτοχος πτυχίων Ευρωπαϊκής μουσικής, (Μουσικοδιδάσκαλος, Πτυχίο Ειδικό Αρμονίας) καθώς και Μουσικοκινητικής Αγωγής Συστήματος C. ORFF (SCHULWERK ZENTRUM SALZBURG).
Σπούδασε ακόμα Φωνητική και Τραγούδι με την Ηρώ Πάλλη, ειδικεύτηκε πλάι στο Δ. Ροντήρη στο μάθημα της Αγωγής του Λόγου και της Φωνής, το οποίο δίδαξε, καθώς και Υποκριτική και Μουσική για 10 χρόνια στη Δραματική Σχολή του Π. Κατσέλη. Επιπλέον, σπούδασε Κίνηση, Χορό και Έκφραση πλάι στην FRANCE SCHOTT BILLMANN και είναι πτυχιούχος της μεθόδου χοροθεραπείας με βάση την Πρωτόγονη Έκφραση του ιδρύματος ASSOCIATION POUR LE DEVELOPPEMENT DE L’ EXPRESSION PRIMITIVE. Έχει μελετήσει πλάι στο Δ. Ροντήρη Αρχαία Ελληνική Τραγωδία, Δημοτικό τραγούδι και Ελληνικούς χορούς.
Ο πρώτος ρόλος
Οι επιδόσεις του νεαρού σπουδαστή δεν πέρασαν απαρατήρητες από τους δασκάλους του Και σύντομα του αναθέτουν το ρόλο του Σάιλοκ στον «Έμπορο της Βενετίας».
Όλα φαίνονταν σαν όνειρο για το Μάρκο Πελαντάκη που έβλεπε τα όνειρά του από τόσο νωρίς να υλοποιούνται.
Ίνδαλμά του όμως ήταν ο Μάνος Κατράκης. Ο θαυμασμός που έτρεφε ο Μάρκος στο πρόσωπό του ήταν μεγάλος. Και όπως φάνηκε αργότερα ακολούθησε την τεχνική του στους επικούς ρόλους κυρίως.
Δυο χρόνια μόνο έζησε το όνειρό του ο ταλαντούχος συμπολίτης μας ηθοποιός. Οικογενειακοί λόγοι τον υποχρέωσαν να επιστρέψει στο Ρέθυμνο, αφήνοντας τις σπουδές του στη μέση. Άνθρωπος όμως με βαθειά χριστιανική αντίληψη, αντιμετώπισε με αξιοπρέπεια αυτή την πρώτη απογοήτευση της ζωής του.
Προσπάθησε να βρει στη δημοσιογραφία την επαγγελματική του αποκατάσταση. Μαζί με τον εξαίρετο συμπολίτη μας εκπαιδευτικό και συγγραφέα Λευτέρη Κρυοβρυσανάκη, διακρίθηκαν στην αθλητική δημοσιογραφία, ενώ παράλληλα επιμελείτο αθλητικές εκπομπές στην τηλεόραση.
Το θέατρο όμως ήταν ο μεγάλος του στόχος.Η θεατρική ομάδα Περιβολίων του δίνει το 1987 τη μεγάλη ευκαιρία να ερμηνεύσει ένα σημαντικό ρόλο στο γνωστό έργο αλλά αγνώστου συγγραφέως «Χριστός Πάσχων» με σκηνοθέτη το Μανόλη Ζαχαράκη στον οποίο θα έχουμε αφιέρωμα τις επόμενες μέρες.
Κι ήρθε μετά η μεγάλη στιγμή της συνεργασίας του με το Λύκειο Ελληνίδων Ρεθύμνου και η συνάντησή του με την Μαρία Σακκαδάκη- Σακαράκη.
Η σπουδαία σκηνοθέτης, όπως το συνηθίζει άλλωστε, φρόντισε να εμπλουτίσει τις θεατρικές εμπειρίες του Μάρκου με περισσότερες γνώσεις και ιδιαίτερη τεχνική. Γι’ αυτό και κάθε του συμμετοχή σε θεατρική παράσταση του Λυκείου των Ελληνίδων ήταν και μια μεγάλη επιτυχία στο ενεργητικό του.
Από τους σκηνοθέτες που συνεργάστηκε με χαρά μαζί τους και ο Απόστολος Κουγιτάκης που αναφέρει πάντα με ιδιαίτερο σεβασμό.
Εμείς, βρεθήκαμε σε επετειακές κυρίως εκδηλώσεις Ιδιαίτερα σε αφιερώματα τον Αύγουστο για τα ολοκαυτώματα των χωριών του Κέντρους. Η καταγωγή του από την μαρτυρική Κρύα Βρύση, τον ωθούσε να επιδιώκει τέτοιες συμμετοχές σε εκδηλώσεις μνήμης και τιμής και να διακρίνεται.
Σ’ αυτές τις κοινές δράσεις είχαν την ευκαιρία να διαπιστώσω τις καλλιτεχνικές του αρετές. Γι’ αυτό και με το χέρι στην καρδιά τον εμπιστεύθηκα και στις πρώτες μου κινηματογραφικές απόπειρες.
Είτε στο θέατρο είτε στον κινηματογράφο, όπως μπορείτε να διαπιστώσετε και στο αρχειακό υλικό που υπάρχει στο κανάλι μου στο Youtube ο Μάρκος Πελαντάκης, κατέθετε ψυχή σε κάθε ερμηνεία.
Μερικές φορές χαριτολογώντας λέμε πως θα μπορούσε να πάρει και σύνταξη σε ρόλους κληρικών!!! Μα ποιος άλλος θα μου έδινε τόσο πειστική ερμηνεία στο ρόλο του Μελχισεδέκ Τσουδερού στο «Ώρα λευτεριάς», ή του Ηγούμενου Γαβριήλ στο «Από το Μέρωνα στο Αρκάδι» και « Χαρίκλεια Δασκαλάκη».
Μου έχει τύχει να έχω αποξεχαστεί πλάι στον ηχολήπτη σε θεατρική παράσταση, παρακολουθώντας την ερμηνεία του Μάρκου σε κάποιους ρόλους.
Εκεί όμως που πραγματικά ξεσήκωσε το κοινό του ήταν ερμηνεύοντας το Μάρκελλο, στη διασκευή που είχα κάνει στο γνωστό έργο του Λόυς Νταγκλας ο Χητών.
Η σκηνή που γίνεται η μεγάλη μεταμόρφωση ενός πολέμιου του Χριστιανισμού σε οπαδό του Ναζωραίου έμεινε να αναφέρεται σαν μια κορυφαία στιγμή στα θεατρικά μας δρώμενα που φέρουν την ταπεινή υπογραφή μου Και σε σκηνές μεγάλης σύγκρουσης με τον επίσης σπουδαίο μας Παντελή Καραδάκη, κανένα σχόλιο δεν μπορεί να αποδώσει την πραγματικότητα.
Αξίζει κάποτε να δείτε το Μάρκο Πελαντάκη στην ταινία μου «Κωδικός Αγάπη». Κι εκεί μου χάρισε ευτυχισμένες στιγμές για ένα δημιουργό με την τόσο αισθαντική του ερμηνεία.
Ο Μάρκος Πελαντάκης όσο απλός και ταπεινός είναι στην καθημερινότητά του, πάνω στη σκηνή μεταμορφώνεται σε σπουδαίο δημιουργό.
Ρόλοι που τον «σημάδεψαν»
Στους ρόλους που τον «σημάδεψαν» αναφέρει εκείνο του Βιτσέντζου Κορνάρου στον Ερωτόκριτο από τη θεατρική ομάδα της Ιεράς Μητρόπολης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου.
Με την ομάδα αυτή έχει άμεση σχέση, αφού πρωτοστάτησε στην ίδρυσή της το 2001 με προτροπή του μακαριστού Μητροπολίτου Ανθίμου στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της Σύναξης Νέων.
Ομάδα που μεγαλουργεί στη συνέχεια με τις μοναδικές δημιουργίες του Γιώργη Καλογεράκη, με τα μνημειώδη έργα του σε αυθεντική ντοπιολαλιά.
Ο Μάρκος είχε προτείνει την ίδρυσή της με θέματα κυρίως θεολογικά και παραδοσιακά που προβάλουν τον λαϊκό μας πολιτισμό.
«Είχα προτείνει, μας λέει, τον Εκατόνταρχο του Δημήτρη Φερούση. Και με το έργο αυτό ξεκίνησε τη δράση της η ομάδα και κατά ευτυχή συγκυρία στις 25 Απριλίου 2002, ημέρα εορτής του Μάρκου.Η ομάδα προσθέτει, αν συνεχίζει να υπάρχει αυτό οφείλεται στον εμπνευσμένο συγγραφέα και σκηνοθέτη Γιώργο Καλογεράκη, δάσκαλο και καλό φίλο, που με τη στήριξη της τοπικής εκκλησίας επιτελεί μεγάλο και σπουδαίο έργο όλα αυτά τα 20 χρόνια ανεβάζοντας σημαντικά θεατρικά έργα…».
Με την ευκαιρία του αφιερώματος αυτού, χωρίς να του αποκαλύψω τους λόγους, για να διατηρήσω το στοιχείο της έκπληξης, ρώτησα να μάθω, πως αισθάνεται που τόσα χρόνια, 35 και βάλε, συμμετέχει σε κάθε θεατρική ομάδα που θα ζητήσει τη συνδρομή του και μάλιστα αφιλοκερδώς πάντα. Ούτε μια φορά δεν ωφελήθηκε οικονομικά, ούτε μια φορά έβαλε το «εγώ» μπροστά στη δική του συμμετοχή δίνοντας προτεραιότητα πάντα στο «εμείς». Δεν κουράστηκε αλήθεια;
«Μα πώς να κουραστώ μου απάντησε όταν κάθε μου συμμετοχή μου δίνει απόλυτη ικανοποίηση και χαρά. Ανασαίνω πάνω στη σκηνή. Η υποκριτική, το θέατρο, κάθε ερμηνεία, είναι το οξυγόνο της ζωής μου.
Πώς να απαιτήσω λοιπόν χρήματα; Έπειτα όπως και όλοι όσοι ασχολούμαστε με το θέατρο νομίζω ότι κάτι προσφέρουμε υπηρετώντας την πραγματική έννοια της ψυχαγωγίας. Προσφέρουμε φως. Κι έχει τόσο ανάγκη ο κόσμος μας σήμερα από φως. Πόση ανάγκη έχει από αγάπη, αλληλοσεβασμό, αλληλοκατανόηση. Από το φως της ψυχής μου προσφέρω λοιπόν ό,τι μπορώ κι εύχομαι να έχω για αρκετό ακόμα καιρό τη δυνατότητα αυτή.
Και ξέρεις πότε κατάλαβα αυτή την εξάρτησή μου από το θέατρο;
Όταν μετά από ολονύκτιες πρόβες, πήγαινα κατευθείαν στη δουλειά μου χωρίς να αισθάνομαι καμιά κόπωση. Και κείνες τις μέρες να δεις που ήμουν και πιο παραγωγικός στη δουλειά μου».
Σε κάποια από τις συζητήσεις μας αυτές πληροφορήθηκα και ένα όνειρό του. Θα ήθελε κάποτε να πάρει μέρος σε κάποια μεγάλη τηλεοπτική παραγωγή ακόμα και σε ένα μικρό ρόλο. Αν και έχει προσπαθήσει αρκετά δεν κατάφερε ακόμα να εκπληρώσει το όνειρό του αυτό.
Μήπως όμως αυτή είναι τελικά η μοίρα ενός ερασιτέχνη ηθοποιού στην επαρχία;
Ο ίδιος δίνει τη δική του εκδοχή τονίζοντας ότι ακόμα και χωρίς ευκαιρίας ευρύτερης προβολής, ένας καλλιτέχνης στην επαρχία έχει την δυνατότητα να κάνει φωτεινά πράγματα αρκεί να τιμά το χάρισμα της δημιουργίας με ειλικρίνεια, αγάπη και εμπιστοσύνη, αλλά πάνω από όλα με ταπείνωση και απλότητα.
Η θεατρική σκηνή στην πόλη μας, τονίζει πάντα δοθείσης ευκαιρίας, ο Μάρκος Πελαντάκης, έχει ιστορία, παρουσία και μέλλον όσο υπάρχουν και στο Ρέθυμνο οραματιστές και γνώστες του καλλιτεχνικού γίγνεσθαι αρκεί να δραστηριοποιείται χωρίς ανταγωνισμούς, συμφέροντα και εγωιστικά πάθη.
Ποιο είναι το όνειρό του για το μέλλον;
«Θέλω, συνηθίζει να λέει, όσα χρόνια μου επιτρέψει ο μεγαλοδύναμος να έχω υγεία και δύναμη, να συνεχίσω τη συνεργασία μου με το καλλιτεχνικό δυναμικό του τόπου μου, προκειμένου να παίρνω και να δίνω φως στους συνανθρώπους μου. Γιατί όπως τονίζει και ο Ιουστίνος Πόποβιτς, ένας σύγχρονος Άγιος, κάθε άνθρωπος, είναι ένας λαμπερός ήλιος που δίνει ξεχωριστά το δικό του φως.
Θα ήθελα να συνεργάζομαι πάντα με ανθρώπους που καλλιεργούν την αρετή, πού πήραν από το Θεό, σε γνώση, δύναμη, επιλογή».
Ένας αγωνιστής της ζωής
Αυτός είναι ο Μάρκος Πελαντάκης ο σπουδαίος καλλιτέχνης, ο μεγάλος αγωνιστής της ζωής, ο αφοσιωμένος λειτουργός κάθε πολιτιστικής δράσης.
Όπως προανέφερα, για το συμπολίτη καλλιτέχνη ακόμα και η καθημερινότητα αποτελεί μια θεατρική διαδικασία. Πως αλήθεια πρέπει να αντιδρούμε όταν ο ρόλος παραγίνεται κουραστικός και αβάστακτος.
«Ο μεγάλος φιλόσοφος Επίκτητος, μου είπε σε παλαιότερη σχετική αναφορά, τονίζει ότι η ζωή μας είναι σαν ένα θεατρικό έργο στο οποίο ο ρόλος που παίζουμε κανονίζει και ποιες πράξεις είναι κατάλληλες για μας.
Πρέπει να δεχόμαστε τη μοίρα μας όποια κι αν είναι, αφού δεν επιλέγουμε εμείς το ρόλο μας. Να ξέρει ο καθένας μας πως είναι ένας ηθοποιός, του οποίου ο ρόλος έχει καθοριστεί από ένα σκηνοθέτη είτε είναι μικρός αυτός είτε μεγάλος.
Όποιος κι αν είναι όμως παίξε το ρόλο που σου δόθηκε όσο μπορείς καλύτερα. Είναι δική σου δουλειά να κάνεις ό,τι καλύτερο μπορείς αλλά δουλειά άλλου τι ρόλο θα παίξεις… Μη ζητεί τα γινόμενα γίγνεσθαι ως θέλεις, αλλά θελε τα γινόμενα ως γίνεται και ευροήσεις…».
Από καιρό ήθελα να γράψω δυο λόγια για το Μάρκο Πελαντάκη. Κάποτε δεν θα έπρεπε όλοι όσοι απολαμβάνουν την προσπάθειά τους στις ιδανικές ερμηνείες του, να του εκφράσουμε ένα ευχαριστώ από καρδιάς και να ευχηθούμε για πολλά χρόνια ακόμα να μας διδάσκει ήθος και τέχνη με το δικό του μοναδικό τρόπο; Κι πολύ έχουμε αργήσει αλήθεια…
