Μέρος Β’
Οι Μέλαμπες το κεφαλοχώρι του Αγ. Βασιλείου, εκτός από τη λαμπρή ιστορία και την πλούσια αγωνιστική δράση, που είχαμε αναφέρει στο α’ αφιέρωμά μας, έχει να επιδείξει και πολλά ακόμη πολιτιστικά στοιχεία.
Αρκετές προσωπικότητες που ξεχώρισαν σε διάφορους τομείς της επιστήμης και της τέχνης και ιδιαίτερα στην εκπαίδευση.
Σχολεία -Εκπαιδευτικοί – Δημοτικό Σχολείου
Στις Μέλαμπες σχολείο λειτούργησε πριν το 1821, σύμφωνα με την παράδοση σε κρυφό Σχολειό στη Μ. Βούλγαρη και στο χωριό κατά το 1822 με δάσκαλο τον Γιώργη Φωτάκη.
Κατά το 1831 -1845 επί των ημερών αρχιερατείας του Επισκόπου Νικόδημου, ανάμεσα στα τρία σχολεία της επαρχίας τα οποία συντηρούσε η Μ. Πρέβελη, ήταν και των Μελάμπων (τα άλλα δύο ήταν Σελλίων, Μύρθιου), όπως αναφέρεται σε συμφωνητικό του 1856 με ποσό 550 γρόσια το χρόνο. Tο 1866-1869 ήταν κλειστό, ενώ από το 1870 λειτουργούσε ως αλληλοδιδακτικό (ανάθεση σε μεγάλους καλούς μαθητές της διδασκαλίας και καθοδήγησης των μικρών).
Το 1881 στους 1.712 κατοίκους του Δήμου Μελάμπων μόνο οι 65 ήταν εγγράμματοι και από αυτούς καμία γυναίκα.
Το 1887-1889 δάσκαλος ήταν ο Ηλίας Φωτάκης που έπαιρνε 270 γρόσια τον μήνα.
Το 1899 ιδρύθηκε παρθεναγωγείο Μελάμπων με δασκάλα την Αικ. Σπυριδάκη με 40 δρχ. τον μήνα, ενώ ο δάσκαλος -διευθυντής Π. Φωτάκης έπαιρνε 70 δρχ. και ο γραμματοδιδάσκαλος Ηλίας Φωτάκης 40 δρχ.
Ακολούθησαν το 1902 οι δάσκαλοι Γ. Αυγουστάκης και στο Παρθεναγωγείο η Αφροδίτη Τριανταφύλλου, αλλά και οι Αντ. Παπαδομιχελάκης, Κ. Γιαννακάκης, Ευριδίκη Αλεξανδράκη, Π. Κασσιμάτης, Ι. Σαρρής, Μαρία Βεβεδάκη, Εμμ. Χριστοφοράκης, Εμμ. Παπαδογιάννης, Αντ. Περογιαννάκης, Α. Καναβάκης, Μαρία Χριστοφοράκη.
Το σχολείο λειτούργησε τριθέσιο και το 1924 έγινε τετρατάξιο μικτό, με το σχολικό έτος 1910-1911 να έχει 131 μαθητές και μία μαθήτρια, ενώ μέχρι το 1913 είχε μόνο 4 τάξεις.
Τους περισσότερους μαθητές είχε το 1946-1947 που έφταναν τους 261 και το 1922-1923 τους 230, ενώ τους λιγότερους το 2002-2003 τους 16.
Διευθυντές: Μαραγκουδάκης, Αντ. Παπαδομιχελάκης (1908-1934 κατά διαστήματα), Α. Κανναβάς, Μαν. Αυγουστάκης (1923-1936) Σπ. Δημητρακάκης (1913-1915), Αντ. Περογιαννάκης, Αικ. Εκκεκάκη (1938-1944) παπα -Χρ. Χρηστοφάκης (1944-1951) Αγ. Παπαδογιάννης (1951-1959), Γ. Βιτωράκη, Ι. Τρουλλινός (1960-1966), Παγ. Αλεβυζάκη, Ι. Μυρτάκης (1967-1973) Μιχ. Τρουλλινός (1973-1980), Γ. Δουκάκης (1980-1988), Δημ. Παπαδομιχελάκης (1988-1999), Χρυσή Μπαγιαρτάκη (1999-2003), Ασλανίδου Μηλίτσα (διθέσιο το 2012-2013 με 20 μαθητές).
Δάσκαλοι: Εκτός από τους παραπάνω διευθυντές ανάμεσα στου αρκετούς δασκάλους ήταν οι Γ., Π., Η., Στρ. Φωτάκης, Κ. και Μ. Γιαννακάκης, Μ. Χριστοφοράκη, Ειρ. Δρουδάκη, Μ. Ζεάκη, Ασ. Δουκάκη, Αλ. Παπαδομιχελάκη, Ελένη Καράλη, Μαν. Μαθιουδάκης, Κ. Φραγκάκης, Μ. Λεβεντάκης, Θ. Δουκάκης, Μαν. Ν. Τρουλλινός, Ευχ. Καλλικαντζάρου, Χρ. Μπαγιαρτάκη, Ν. Κοτσυφάκης, Μιχ. Μπικάκης κ.ά.
Νηπιαγωγείο
Για πρώτη φορά λειτούργησε με 32 νήπια το 1966-1967 με νηπιαγωγό την Ελπινίκη Κωνσταντάκη από τον Πλάτανο, ακολούθησαν οι Δ. Ιερεμίου (1969-1972), Μ. Ξερουδάκη (1972-1974). Η λειτουργία διακόπηκε ένα διάστημα και στη συνέχεια υπηρέτησαν η Σιμ. Καντατζίδου (1977-1979), Ελ. Μυριοκεφαλιτάκη, Σωτ. Βώλου, Αγγ. Ασπρομάτη, Χαρ. Ιγνατίου, Σπ. Μυλιώτη, Μ. Μπαδιεριτάκη, Στ. Ψαρουδάκη, Αργ. Σφακιανάκη, Ειρ. Αυγουστάκη, Αρ. Τρουλλινός (1992-2015), Αν. Φουντουλάκη, Ουρ. Πατσογιάννη, Π. Παπαναστασίου, Δ. Καζιάλες, Μ. Θεοδορακάτου.
Γυμνάσιο (1966-2011)
Λειτούργησε για πρώτη φορά το 1966-1967 με 78 μαθητές με διευθυντή τον Γιάννη Χαχαριδάκη, ακολούθησαν οι: Θ. Χαριζόπουλος, Στ. Στυλιανουδάκη, Γιάννης Κουμεντάκης, παπα-Χρυσόστομος Μακρυγιαννάκης-Ειρ. Καλλέργη, Δ. Βρανάκης, Πόπη Δασκαλάκη, Κ. Πλευράκης, Χ. Κανάκης, Εμμ. Κουρμουλάκης (1980-1982), Γ. Σταυρουλάκης, Ν. Κακογιαννάκης, Χαρ. Αποστολάκης (1986-1988) και Νίκος Μαργαρίτης (1984-2011).
Την τελευταία σχολική χρονιά (2010-2011) φοίτησαν στο σχολείο 11 μαθητές και από το 2011-2012 συγχωνεύτηκε με το Γυμνάσιο Σπηλίου.
Γυμνάσιο Μελάμπων σχολικό έτος 1996-1997 (στη φώτο)
Καθηγητές: Νικ. Μαργαρίτης-διευθυντής, φιλόλογος, Λίλα Τρουλλινού-φιλόλογος, Χριστίνα Ζουρμπάκη-Αγγλ. Φιλολογία, Γλυνιά Ελένη-Φυσική Αγωγή.
Μαθητές (από κάτω αριστερά)
Δημήτριος Γιασαφάκης, Κωνσταντίνος Βλατάκης, Σεβαστιανός Τρουλλινός, Ιωσήφ Ασουμανάκης, Σπύρος Νικηφοράκης, Κωνσταντίνος Νικηφοράκης, Σπύρος Παπαδογιάννης, Γεώργιος Χαριτάκης, Ελευθέριος Νικηφοράκης, Εμμανουήλ Καράλης, Βασ. Χατζηδάκης, Μαρία Χαριτάκη, Σταυρούλα Πετρογιαννάκη, Κωνσταντίνα Φλουρέντζου, Ελευθ. Παπαδομιχελάκη, Ελπινίκη Κυριακάκη, Κάρολος Πετρακάκης, Χρήστος Μαυρογεώργης, Νικολίτσα Πρινιωτάκη, Στέλιος Λαγουδάκης, Ελένη Βουλγαράκη, Καλλιόπη Γιαννακάκη, Πόπη Γαβριλάκη, Επαμεινώνδας Μπαγιαρτάκης, Μιχ. Μιχελακάκης, Γεωργία Κυριακάκη, Έφη Ζευγαδάκη, Μιχ.Παπαδογιάννης, Φανούριος Ζευγαδάκης.
Μελαμπιανοί που διακρίθηκαν σε διάφορους τομείς
Αρκετές δεκάδες είναι οι Μελαμπιανοί που διακρίθηκαν σε αγωνιστικό τομέα, επιστημονικό και σε πολύπλευρη προσφορά.
Εκτός από τους αγωνιστές και βουλευτές που αναφέραμε στο προηγούμενο α’ αφιέρωμα, είναι μεταξύ άλλων και οι παρακάτω:
Γιατροί:
Βούλγαρης Γεώργιος (1903-1986) διευθυντής Νοσοκομείου Ρεθύμνου 1946 και βουλευτής 1951-1956.
Βούλγαρης Κώστας επιμελητής Ψυχιατρείου.
Βουλγαράκη Ελένη, διευθύντρια «Νταού Πεντέλης».
Κανδηλάκης Ηλίας, διευθυντής Νοσοκομείου Γιαννιτσών
Μαμαλάκης Μιχάλης, διευθυντής Κλινικής ΙΚΑ.
Μιχελακάκης Νίκος, επιμελητής Νοσοκομείου «Γ. Γεννηματάς».
Φωτάκης Στ. Νίκος (1930-87) καθηγητής Ιατρικής Πανεπιστήμιο Θράκης.
Χαχαριδάκης Γιάννης, νομίατρος Ρεθύμνου 1979-2013.
Χριστοφοράκης Μιχάλης (1909-1985) και αγωνιστής -συγγραφέας.
Ακόμη οι: Παπαδάκης Γιάννης, Παπαδάκης Μανόλης, Σημαντηράκης Χρήστος και Γκογκεράκης Φώτης.
Δικηγόροι-Δικαστικοί
Αυγουστάκης Γιώργης, Βλατάκης Αντώνης, Μπαγιαρτάκη Ελένη, Νικηφοράκης Βαγγέλης (ειρηνοδίκης), Τρουλλινός (Νίκος, Γιώργης), Τσουρδαλάκης Αλ. (συγγραφέας), Χριστοφοράκης Φιλήμων, Φωτάκης (Νίκος, Στέλιος, Ευστράτιος) Φωτάκης Π. Στυλιανός (εισαγγελέας το 1935).
Εκπαιδευτικοί
Αυγουστάκης Χ. Μανόλης, γυμνασιάρχης-συγγραφέας.
Δουκάκης Θεοχάρης, αναπλ. Προϊστάμενος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης.
Ζεάκης Ανδρέας με πολύπλευρη κληρονομιά.
Καράλης Αντώνης γυμνασιάρχης.
Μαργαρίτης Νίκος, πτυχιούχος Ακαδημίας, φιλόλογος, γυμνασιάρχης Μελάμπων και μουσικός.
Νοδαράκης Γιάννης, λυκειάρχης.
Παπαδογιάννης Αγησίλαος, επιθεωρητής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης 1964-1967.
Παπαδομιχελάκης Δήμος, σχολικός σύμβουλος 2000-2009, με μεταπτυχιακές σπουδές και διδακτορικό στη Γαλλία, πρόεδρος Α.Ο. Μελάμπων.
Τρουλλινός Μιχάλης, γυμνασιάρχης.
Τρουλλινός Βασίλης, διευθυντής Χημείου Θεσσαλονίκης.
Τρουλλινός Γιάννης, επιθεωρητής 1968-1975.
Τρουλλινος Εμμανουήλ, χημικός -γυμνασιάρχης.
Τσουρδαλάκης Αντώνης, καθηγητής -αντιδήμαρχος Αγ. Βασιλείου.
Φασατάκης Νίκος, σχολικός σύμβουλος για 8 χρόνια, με πλούσιο συγγραφικό έργο ιστορικό, λαογραφικό και με έπαινο Ακαδημίας Αθηνών. Μεγάλη και πολύπλευρη η προσφορά του στην εκπαίδευση και στον πολιτισμό, έχοντας πολύτιμη συνεργάτη τη σύζυγό του δασκάλα Αγγέλα Δουκάκη.
Φωτάκης Μ. Γιάννης, προϊστάμενος Πρωτοβάθμιας 1986-2000 και πρόεδρος Διδ. Συλλόγου.
Χαχαριδάκης Σ. Γιάννης, πρόεδρος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου με πλούσιο συγγραφικό έργο.
Άλλοι επιστήμονες
Αυγουστάκης Ιωάννης, επιθεωρητής Αγροτικής Τράπεζας.
Αυγουστάκης Κώστας, διευθυντής Χημείου Πειραιά.
Ζεάκης Νίκος, διευθυντής υπουργείου.
Παπαδάκης Αντώνης, ανώτατο στέλεχος υπουργείου Εθνικής Οικονομίας.
Τυράκη Ελένη, προϊσταμένη Ελεγκτικού Συνεδρίου Ρεθύμνου.
Τρουλλινού Ελένη, διευθύντρια Αντιπεριφέρειας Ρεθύμνου.
Τρουλλινός Θεόφιλος, πρώην διευθυντής τελωνείου Θεσσαλονίκης.
Φραγκάκη Εύη και Μαρία, δημοσιογράφοι- παρουσιάστριες.
Ακόμη οι: Φωτάκης Ν. Στέλιος, Μαμαλάκης Μιχάλης, Φραντζεσκάκης Γ. κ.ά.
Ανώτατοι αξιωματικοί
Μπαγιαρτάκης Αντώνης, στρατηγός ε.α. ΕΛΑΣ.
Μπαγιαρτάκης Νίκος, αντιστράτηγος.
Μπαγιαρτάκης Ευστράτιος, στρατηγός ε.α. ΕΛΑΣ.
Τσουρδαλάκης Μανόλης, αντιστράτηγος.
Χαχαριδάκης Εμμανουήλ, στρατηγός ε.α. ΕΛΑΣ.
Πολιτισμός
Από το 1976 στο χωριό δραστηριοποιείται ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Σαντάλι» (ονομασία από μια κορυφή της Βουβάλας), με πολλές κοινωνικές εκδηλώσεις υψηλού επιπέδου.
Ανάλογοι Σύλλογοι Ξενιτεμένων είναι από το 1997 στο Ρέθυμνο με 60 οικογένειες, στο Ηράκλειο από το 1966 με 150 και στην Αθήνα «Οι Τέσσερις Μάρτυρες» με 350 οικογένειες. Συνολικά σε όλη την Ελλάδα ζουν 600 Μελαμπιανές οικογένειες και στο εξωτερικό 40.
Στις Μέλαμπες παραμένουν ζωντανές οι παραδόσεις με τους πολλούς οργανοπαίκτες και τραγουδιστές με γνωστή τη «Μελαμπιανή Καντάδα», στο Ρέθυμνο και σε άλλα μέρη.
Ο Σύλλογος επίσης έχει κυκλοφορήσει cd με παλιά μουσική των Μελάμπων.
Λειτουργούν ακόμη «Στέκι Συλλόγου Γυναικών», Κατηχητικό Σχολείο, σ’ ένα πανέμορφο «Πολιτιστικό Κέντρο», όπου γίνονται όλες οι εκδηλώσεις του χωριού.
Μουσικοί-Εικαστικοί-Οργανοπαίχτες
Γιαννακάκη Έλενα λαϊκή τραγουδίστρια μ’ αρκετούς δίσκους.
Αυγουστάκη Πανσέμνη ηγουμένη Ι. Μ. Κουμπέ και αγιογράφος.
Βεργαδής Μαθιός αγιογράφος και ζωγράφος.
Παπαδημητράκης Νίκος ζωγράφος, που τους πίνακές του πήραν οι Γερμανοί.
Παπαδομιχελάκης Παναγιώτης αγιογράφος.
Τρουλλινός Τ. Νίκος ο πρώτος τεχνίτης φυσητού γυαλιού.
Τρουλλινού Ράνια ζωγράφος με εκθέσεις και στη Γαλλία.
Ψιλάκης Στέφανος, διακοσμητής και ζωγράφος.
Ψυλάκης Βαγγέλης, γλύπτης, έργα του τα Ηρώα Μελάμπων, Σακτουρίων κ.ά.
Χαριτάκης Νίκος, τεχνίτης φυσητού γυαλιού.
Αρκετοί Μελαμπιανοί ασχολούνταν ακόμη με την κρητική μουσική, αλλά και με βιολί, μπουζούκι και τραγούδι, όπως οι: Αυγουστάκης Ζαχαρίας, Δουκάκης Νίκος, Μαργαρίτης (Κώστας, Μανόλης, Μιχάλης), Σπυριδάκης Βαγγέλης, Λυραντζάκης Αντώνης, Τυροκομάκης Ηλίας, Χατζηδάκης Βαγγέλης, Τσουρδαλάκης (Σήφης, Γιάννης), Καράλης (Νίκος, Αντώνης, Μπαγιαρτάκης Γιώργης, Περογιαννάκης Γιώργης, Βεργαδής Βασίλης, Τρουλλινός Γ., Χαχαριδάκης Ι., Σπυριδάκης Μιχάλης, Μαργαρίτης Νίκος, Σημαντηράκης Μανόλης, Αυγουστάκης Κώστας.
Αθλητισμός
Το 1962 ιδρύθηκε ο ποδοσφαιρικός Α.Ο. Μελάμπων με πρόεδρο τον Ν. Ψυλλάκη (1962-1967), ακολούθησαν οι: Ανδρ. Δουκάκης, Γ. Περογιαννάκης, Μαν. Μαργαρίτης, Ηλ. Χαριτάκης, Β. Καλογεράκης, Ν. και Δ. Παπαδομιχελάκης, Ανδρ. Παπαχαραλάμπους, Μιχ. Χριστοφάκης, Φασατάκης Μαν., Τσουρδαλάκης Ι.
Το 1999 εγκαινίασε το δικό του γήπεδο, που διαθέτει από το 2013 συνθετικό τάπητα.
Από το 1963 -σήμερα παίρνει μέρος στα τοπικά πρωταθλήματα (εκτός 1976-1981) έχοντας κατακτήσει τρόπαια Β’ Τοπικού (1971) και Γ’ (1988). Έχει πάρει μέρος στην α’ κατηγορία (1966-1969 και 1972,1990-1992).
Από τις Μέλαμπες ήταν ο Δημόκριτος Περάκης πρόεδρος της ΕΑΡ (1970-1992) με μεγάλη προσφορά στον χώρο του αθλητισμού
Στη φώτο το 2003-2004 οι:
Ορθιοι: Ν. Κυριακάκης, Γ. Φασατάκης, Ο Μ. Τρουλλινός, Ευθ. Γιαννακάκης, Μ. Φασατάκης (πρόεδρος), Κ. Καράλης, Λ. Τρουλλινός, Κ. Γιαννακάκης, Κ. Τζανακάκης, Μιχ. Βασιλάκης (προπονητής).
Καθήμενοι: Παρ. Χριστοφάκης, Μ. Φουντεδάκης, Μιχ. Γιαννακάκης, Ι. Παπαδομιχελάκης, Καράλης.
Οικογένειες- Επίθετα
Αυγουστάκης, Βαβουράκης, Βεργαδής, Βούλγαρης, Βουλγαράκης,, Βλατάκης, Βασιλάκης, Γιαννακάκης, Γερμανάκης, Δουκάκης, Ζεάκης, Κυριακάκης, Καράλης, Κοτζανάκης, Λυραντζάκης, Μαργαρίτης, Μπαγιαρτάκης, Μυρτάκης, Μαμαλάκης, Μελιδονιώτης, Μιχελακάκης, Νικάκης, Ξενικάκης, Παπαδομιχελάκης, Παπαδάκης, Πετρακάκης, Πετρουλάκης, Περάκης, Περογιαννάκης, Σπυριδάκης, Σημαντηράκης, Τσιράκης, Τσουρδαλάκης, Τυροκομάκης, Τρουλλινός, Φασατάκης, Φραντζεσκάκης, Φραγκάκης, Φωτάκης, Χαριτάκης, Χατζηδάκης, Χαλκιαδάκης, Χριστοφάκης, Χριστοφοράκης, Ψιλάκης, Ψυλλάκης.
Πηγές: Ν. Φασατάκης «Μέλαμπες»
Λ. Κρυοβρυσανάκης «Ρεθεμνιώτικος Πανδέκτης και Ποδόσφαιρο».
Πολύτιμες πληροφορίες από Ν. Μαργαρίτη, Δ. Παπαδομιχελάκη, παπά Βαγγέλη Τσουρδαλάκη.
Για συμπληρωτικά στοιχεία στο τηλέφωνο 6934178701.