Το βιβλίο του Μίμη Ανδρουλάκη με τίτλο «Ταξίδι μέλιτος», παρουσιάστηκε το βράδυ της Παρασκευής στο Ρέθυμνο. Ένα ιστορικό μυθιστόρημα, που αφορά αποσπάσματα της ζωής του Ελευθέριου Βενιζέλου και η πλοκή του εκτυλίσσεται γύρω από το πολύμηνο υπερατλαντικό ταξίδι που πραγματοποίησε με τη δεύτερη σύζυγό του Έλενα Σκυλίτση το 1921, με το θρυλικό κρουαζιερόπλοιο «Ακουιτάνια».
Ένα ταξίδι που διήρκησε επτά μήνες και τυπικά ήταν το γαμήλιο ταξίδι του μεγάλου Έλληνα πολιτικού με τη σύζυγό του Έλενα, στην Αμερική, ουσιαστικά όμως επρόκειτο για μια περίοδο κατά την οποία ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε στραμμένα τα μάτια του στην Ελλάδα και χάρασσε την στρατηγική του για την επόμενη μέρα.
Μυστικές διπλωματικές επαφές, παρασκηνιακές διεργασίες, οικονομικές διαπραγματεύσεις, ήταν στην καθημερινή ατζέντα του Ελευθέριου Βενιζέλου.
Το «Ταξίδι μέλιτος» είναι ένα βιβλίο ιστορικής έρευνας που φέρνει στο φως αληθινά περιστατικά και άγνωστες πτυχές της ελληνικής και ευρωπαϊκής ιστορίας. Στις σελίδες του συναντάμε προσωπικότητες της εποχής, όπως: η Βιρτζίνια Γουλφ και η Πηνελόπη Δέλτα, ο έμπιστος Πατριάρχης Μελέτιος, ο Μπαζίλ Ζαχάρωφ και ο μετέπειτα αρχηγός του ΕΛΑΣ Στέφανος Σαράφης.
Ο χαρακτηριστικός τρόπος γραφής και το ιδιαίτερο συγγραφικό ύφος του Μίμη Ανδρουλάκη, κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, που ούτως ή άλλως ενδιαφέρεται να μάθει τα ιστορικά γεγονότα της εποχής τα οποία σε αυτήν την περίπτωση ο συγγραφέας αναδεικνύει με μοναδικό τρόπο.
Ο Μίμης Ανδρουλάκης, χαρακτηρίζει επίκαιρο το βιβλίο του, καθώς, όπως λέει η κατάσταση που βρισκόταν τότε η Ελλάδα, έχει κοινά στοιχεία με αυτήν που βρίσκεται σήμερα.
«Το βιβλίο περιέχει στοιχεία που ουδέποτε έχουν βγει στην επιφάνεια, πρωτότυπη έρευνα και αποκαλύψεις που μας αφήνουν άναυδους, καθώς το ταξίδι αυτό κρατήθηκε στην σκιά για πολλούς ευνόητους λόγους. Ο Βενιζέλος χάνει τις εκλογές του ’20, έχει κερδίσει τη Συνθήκη των Σεβρών που μεγάλωσε τη χώρα, φτιάχνοντας την Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Από εκεί και μετά ξεκινά και το γαμήλιο ταξίδι επτά μηνών αμέσως μετά τον γάμο του, με τη σύζυγό του Έλενα, εν μέσω της Μικρασιατικής εκστρατείας, προ της αβύσσου, προ της καταστροφής. Έχει επομένως αυτό το βιβλίο μια σχέση με την πραγματικότητα που ζούμε στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Μέσα σε αυτό το ταξίδι, ο Βενιζέλος χαράσσει τη στρατηγική της επόμενης μέρας, ενώ υπάρχουν και υπαρξιακές αναζητήσεις και σκέψεις ενώ φτάνει μέχρι το Μάτσου Πίτσου του Περού. Άλλοι σταθμοί του ταξιδιού του είναι η Καλιφόρνια, το Σικάγο, η Λίμα η πρωτεύουσα του Περού. Παράλληλα, ενώ το διασκεδάζει, υπάρχει συνεχώς ένα υπόβαθρο υπαρξιακού και πολιτικού προβληματισμού, καθώς είναι με κομμένα τα φτερά. Έρχεται η καταστροφή και αισθάνεται ανήμπορος. Σαν αποτέλεσμα είναι μια δραματική στιγμή γι’ αυτόν. Επίσης υπάρχει μια αυτόματη σύνδεση της εξιστόρησης με τη σημερινή κατάσταση που βιώνει η Ελλάδα, καθώς μέχρι και φραστικά σχήματα που χρησιμοποιούνται μέσα στην Ελλάδα της κρίσης, βρίσκονται μέσα στο κείμενο του βιβλίου» ανέφερε μιλώντας στους δημοσιογράφους ο κ. Ανδρουλάκης.
Κατάμεστη από κόσμο ήταν η αίθουσα στο Σπίτι του Πολιτισμού, όπου παρουσιάστηκε το βιβλίο με τη συμβολή των δημοσιογράφων Γιάννη Καλαϊτζάκη και Σταύρου Ρακιντζή. Για το βιβλίο μίλησε ο δήμαρχος Γιώργος Μαρινάκης ενώ έκανε παρέμβαση ο γενικός διευθυντής Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Eλ. Βενιζέλος», Νίκος Παπαδάκης.
Για αρκετή ώρα ο συγγραφέας παρέμεινε στην αίθουσα, συζήτησε με το κοινό, απάντησε σε ερωτήσεις που του τέθηκαν.
«Συγκλονιστικό σε ποιότητα και πληρότητα πληροφοριών το βιβλίο»
Το βιβλίο του Μίμη Ανδρουλάκη κερδίζει τον αναγνώστη απ’ την πρώτη του σελίδα. Κι αυτό, έγινε αντιληπτό από την ομιλία του Γιώργου Μαρινάκη ο οποίος έχοντας διαβάσει το «Ταξίδι μέλιτος», κέρδισε και κέντρισε το ενδιαφέρον του κοινού που βρισκόταν στην εκδήλωση-βιβλιοπαρουσίαση, με όσα ανέφερε.
«Ο ανυποψίαστος αναγνώστης ίσως υποθέσει ότι ο Μίμης, αφού έχει εξαντλήσει κυριολεκτικά τόσα σημαντικά θέματα στα προηγούμενα βιβλία του αποφάσισε να γράψει κάτι εύπεπτο και χαριτωμένο, να φωτίσει την καθημερινή, ανθρώπινη διάσταση του Ελευθέριου Βενιζέλου ως νιόπαντρος με τη δεύτερή του σύζυγο, Έλενα Σκυλίτση. Μια πανίσχυρη οικονομικά γυναίκα, με ακόμη πιο ισχυρές γνωριμίες, την οποία παντρεύτηκε σε μια κρίσιμη καμπή της πολιτικής του ζωής και λοιδορήθηκε γι’ αυτή του την επιλογή, κυρίως από τους πολιτικούς του αντιπάλους,αλλά και από τους δικούς του, που είδαν αυτό το γάμο με ολοφάνερο σκεπτικισμό.
Στο εξώφυλλο, η φωτογραφία του ηλικιωμένου και σκεφτικού Βενιζέλου με μία άγνωστη νεανίδα, που ουδεμία σχέση έχει με την σύζυγό του, Έλενα Σκυλίτση μας προϊδεάζει στο περιεχόμενο και αντιλαμβανόμαστε ότι το βιβλίο είναι αφιερωμένο στο μεγάλο μας Εθνάρχη και ότι το «Ταξίδι μέλιτος», είναι προφανώς το πρόσχημα του συγγραφέα, για να βρει μιαν αρχή να μιλήσει γι’ αυτόν.
Το νιόπαντρο ζευγάρι, εκείνος 57 και εκείνη 47 χρόνων, ταξιδεύει, το Νοέμβριο του 1921, με το πλοίο «Ακουιτάνια», από το Σαουθάμπτον στην Νέα Υόρκη. Ο Βενιζέλος έχει πληγωθεί από την αχαριστία του Ελληνικού λαού, μετά την εκλογική του ήττα το Νοεμβρίο του 1920, και κάνει 2 σοβαρές επιλογές: το γάμο του με την πλουσιότατη αλλά όχι πλέον ευχαριέστατη Έλενα Σκυλίτση και τη φυγή του από την Ελλάδα, την οποία συνοδεύουν δηλώσεις του περί οριστικής του απομάκρυνσης από την πολιτική. Δηλώσεις που ουδέποτε πίστεψε η νέα του σύζυγος, η οποία με καυστικότητα του επισημαίνει πως «είναι όμοιες με αυτές που κάνουν οι αλκοολικοί ότι θα κόψουν το ποτό», επεσήμανε στην έναρξη της ομιλίας του για το βιβλίο, ο Γιώργος Μαρινάκης.
Συνέχισε την ομιλία του ο δήμαρχος Ρεθύμνης, λέγοντας μεταξύ άλλων:
«Παρότι ο συγγραφέας προσεγγίζει το Βενιζέλο και τα γεγονότα της πολύκροτης εκείνης εποχής ως κοινωνικός ανθρωπολόγος, αποστασιοποιημένος υποκειμενικά μελετητής των γεγονότων και των πρωταγωνιστών τους, διακρίνουμε τον έκδηλο θαυμασμό του για τον Εθνάρχη. Συμμερίζομαι απολύτως αυτό τον θαυμασμό. Εξάλλου, είναι εμφανές πως για να καταφέρει να ολοκληρώσει το βιβλίο του « έσκαψε» βαθειά στις πηγές, επιστράτευσε και τον δικό του θαυμαστό ένστικτο και κατέκτησε το θέμα που πραγματεύεται και συνάμα κατακτήθηκε από αυτό, αφού ο Βενιζέλος είναι ένα αδαμαντωρυχείο που όσο βαθύτερα το σκάβεις, τόσο πολυτιμότερους θησαυρούς βρίσκεις.
Εύλογα δημιουργείται η απορία, αν πρόκειται για άλλο ένα κλασσικό ιστορικό βιβλίο για τον Ελευθέριο Βενιζέλο;
Όσοι γνωρίζουν τον Μίμη Ανδρουλάκη, θα απαντήσουν αυθόρμητα «όχι», αφού έχει αποδείξει και με την πένα του και με τον προφορικό του λόγο πόσο αντισυμβατικός είναι, πόσο υπερβατικός στη θεώρηση που έχει για πρόσωπα και πράγματα, πως παίζοντας με τη φαντασία μιλά για την πραγματικότητα. Οπότε ο όρος κλασσικός σίγουρα δεν του ταιριάζει. Από την άλλη, τίθεται με αυτό το βιβλίο στη διάθεσή μας μια σειρά από γεγονότα, καταγεγραμμένα από την επίσημη πολιτική και διπλωματική ιστορία του περασμένου αιώνα, οπότε υπό αυτή την έννοια, ναι, έχουμε ένα ακόμη βιβλίο για τον Βενιζέλο, το οποίο, ωστόσο, απέχει πολύ από την ιστοριογραφική απαρίθμησή των γεγονότων. Γίνεται βιωματική διαδικασία χάρη στην εντυπωσιακή μαεστρία του συγγραφέα ο οποίος καταφέρνει, συνδυάζοντας την Ιστορία με τη Λογοτεχνία να αφομοιώσει περίτεχνα το υλικό του και να δημιουργήσει ένα εντυπωσιακό σε πληροφορίες και πλοκή βιβλίο που μας προκαλεί αναρίθμητα συναισθήματα, σκέψεις, προβληματισμούς, ερεθίσματα για υπερήφανες ταυτίσεις, διακριτικές αποστάσεις μέχρι και αυτοκριτική.
Από αυτή τη διαδικασία, παρότι επιμένω στην ανθρωπολογική προσέγγιση του συγγραφέα, δεν ξέφυγε ούτε ο Μίμης Ανδρουλάκης, ο οποίος για μία ακόμη φορά καταθέτει την αγάπη του για την Κρήτη, βάζοντας στο στόμα του Εθνάρχη μαντινάδες τις οποίες καθόλου δεν αμφιβάλλω ότι χρησιμοποιούσε ως επιχείρημα για να απαντήσει σε ερωτήματα ή για να ξεφύγει διπλωματικά από δύσκολες περιστάσεις με τη σύζυγό του ή ακόμη και για να ακριβολογήσει, επικαλούμενος τη σοφία των κρητικών.
Η Κρήτη, η δύναμη των ανθρώπων της, ο πλούτος της γης της είναι παρούσα σε πλείστες αναφορές του Βενιζέλου: από τις γαστρονομικές λιχουδιές που δοκίμαζε στα ακριβά εστιατόρια του κόσμου οι οποίες τον έκαναν να νοσταλγεί ακόμη πιο πολύ τα κρητικά χόρτα και βότανα, μέχρι τα γλέντια και τις ανθρώπινες συνευρέσεις στο χωριό του που είχαν τόσο πάθος και τόση αυθεντικότητα.
Πέραν όμως των προσωπικών αναγκών του Εθνάρχη, το συγκλονιστικό σε ποιότητα και πληρότητα πληροφοριών περιεχόμενο του βιβλίου, συνδράμει η πολυκύμαντη ζωή του πρωταγωνιστή του. Μια ζωή εντυπωσιακή σε διακυμάνσεις, ποικιλία, εντάσεις και δράση. Αυτή τη ζωή, την αποτυπώνει με ένα ιδιαίτερα γοητευτικό τρόπο, ακόμη και για όσους πλήττουν με την ιστορία, αφού μέσα από διαλόγους, διαξιφισμούς, αφηγήσεις, ακόμη και εκρήξεις δίδει ανάγλυφα, το επαναστατικό, πολιτικό, διπλωματικό αλλά και κοινωνικό και ανθρώπινο πορτραίτο ενός μεγάλου Άνδρα, που από γιος ενός ταπεινού εμπόρου από τα Χανιά, με την αξία του, τη μόρφωση, τη δεξιοτεχνία και τέλος τη ιδιοφυία του, έγινε σημείο αναφοράς και θαυμασμού σε όλα τα πολιτικά και διπλωματικά Φόρουμ της εποχής του, αλλά και το σημαίνον πρόσωπο στους κοινωνικούς κύκλους της Ευρώπης, όπου συναντάται και συναναστρέφεται με σημαντικές προσωπικότητες της πολιτικής, ακαδημαϊκής, καλλιτεχνικής και λογοτεχνικής ελίτ της εποχής του».
Και κατέληξε την ομιλία του ο κ. Μαρινάκης, λέγοντας για το «Ταξίδι μέλιτος»:
«Στο βιβλίο αυτό, έμπρακτα απομυθοποιείται «το αλάνθαστο του λαού»: από τα παραδείγματα καταγεγραμμένων γεγονότων που αναφέρονται στα βιβλία που έχουν γραφτεί για τον Βενιζέλο, προκύπτει πως αν εκείνος υπέκυπτε στις απαιτήσεις του πλήθους, ίσως είχαμε διαφορετική ιστορική εξέλιξη. Ο ίδιος δε, όπως σε δύο σημεία του βιβλίου αναφέρεται, (σελ 182-183) εξηγεί την ήττα του το 1920 λέγοντας «Άσε να δούμε τι θα πουν και τα καφενεία στην Ελλάδα. Καλή η υψηλή διπλωματία, άλλα έχασα τα καφενεία. Έλειπα 20 μήνες στο εξωτερικό» και παρακάτω η συνομιλήτριά του προσθέτει «δεν είναι μόνο τα καφενεία, Πρόεδρε, είναι και τα κουρεία…». Ο αναγνώστης, χωρίς να το καταλαβαίνει, απολαμβάνοντας το καλογραμμένο και διανθισμένο με απρόοπτες εξελίξεις και συμβάντα, μαθαίνει και ιστορία, αφού η παρουσία του Ελευθέριου Βενιζέλου είναι έντονη, από το 1896 μέχρι και το θάνατό του. Και δεν συνέβησαν λίγα: επαναστάσεις, ο Ελληνοτουρκικός Πόλεμος, το 1909, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, ο 1ος Παγκόσμιος Πόλεμος, η Μικρασιατική εκστρατεία, που εξελίσσεται σε καταστροφή, μεγάλες διπλωματικές συνθήκες, κινήματα, φυγή από την Ελλάδα δύο φορές, δολοφονικές απόπειρες κ.λπ.
Είναι φορές που διαβάζοντας το τότε ξεδιαλύνει μέσα στα μάτια σου το σήμερα, που απαιτεί κι αυτό γνώση και προσόντα, συμμαχίες έγκαιρες ενέργειες και διπλωματικές κινήσεις.
Γιατί είναι ένα κατ’ αρχήν ιστορικό μυθιστόρημα, με πλούσια βιβλιογραφικά στοιχεία για τον Βενιζέλο, αλλά και άλλων σημαντικών προσώπων (Έλενα) που κυριολεκτικά είχαν ρόλο στην ελληνική και διεθνή σκηνή. Προσωπικότητες που συνήθως απομυθοποιούνται, αφού έντεχνα τους αφαιρείται η αίγλη που απολαμβάνουν όλοι οι διάσημοι από μακριά. Είναι αποκαλυπτικός ο αριθμός των προσωπικοτήτων που παρελαύνουν σε αυτό το βιβλίο και έχουν άμεση σχέση με τον Βενιζέλο: πρωθυπουργοί, διπλωμάτες ποιητές εφοπλιστές, συγγραφείς στρατιωτικοί κ.ά. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε τους Κλεμανσώ, Νεϊβιντ Λοϋδ, Τζωρτζ Πουναταρέ, ΚεΛυνς, Μαρσελ Προυστ, Βιρτζίνια Γουλφ, Παλαμάς, Παρθένης, Προβελέγκιος, Εμπειρίκος, Ράλληδες, Πηνελόπη Δέλτα – την άφησα τελευταία γιατί μέσα από το βιβλίο προκύπτει ότι ήταν η αιτία μιας λυσσαλέας ανταλλαγής λεκτικών επιθέσεων μεταξύ Έλενας Βενιζέλου που του επέφερε το μοιραίο εγκεφαλικό που τον οδήγησε και στον θάνατο.
Ο συγγραφέας επιδίδεται στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου του σε μια κορυφαία ισορροπία μέσων επίθεσης και άμυνας μεταξύ του ζεύγους. Η Πηνελόπη Δέλτα λειτουργεί ουσιαστικά ως καταλύτης που επιτρέπει και στους δύο να βγάλουν τα εσώψυχά τους, να αυτοψυχαναλυθούν, να ακυρώσουν μια συντροφικότητα 26 χρόνων και συγχρόνως αναδεικνύεται η πολυπλοκότητα των ανθρώπων και των σχέσεών τους. Ειλικρινά, δεν κατάφερα να καταλάβω ποιος είχε δίκιο, ή μάλλον, το περισσότερο δίκιο. Το βέβαιο είναι ότι η Πηνελόπη Δέλτα ήταν εκείνη που σφράγισε το τέλος της σχέσης τους και τελικά της ζωής του Βενιζέλου».
