Σε όλες τις χώρες της Ευρώπης που χρειάστηκαν ευρωπαϊκό σχέδιο διάσωσης της οικονομίας τους, κατάλαβαν γρήγορα ότι ο μόνος δρόμος εύρεσης διεξόδου ήταν η εφαρμογή των προτεινόμενων πολιτικών και η δέσμευση τήρησής τους από όλο το πολιτικό φάσμα. Όλες οι δυνάμεις συμφώνησαν στις παραμετρικές και μόνο, αλλαγές της προτεινόμενης κεντρικής ιδέας. Αυτά στις άλλες χώρες.
Τα αποτελέσματα στις χώρες αυτές τα είδαμε. Ήταν η ταχύτατη έξοδος των χωρών από τις μνημονιακές επιλογές, οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης, η μείωση των ελλειμμάτων και η σταδιακή απορρόφηση της ανεργίας.
Στη χώρα μας, για να φτάσουμε στη βασική αυτή συμφωνία έπρεπε να περάσουν τρεις εκλογικές αναμετρήσεις, να αλλάξουμε τέσσερις Πρωθυπουργούς, οκτώ νομίζω Υπουργούς Οικονομικών και πάνω από όλα, πέντε (5) χρόνια αμφιταλάντευσης μεταξύ της εφαρμογής της κεντρικής ιδέας και ενός άλλου, ακαθόριστου δρόμου. Πέντε χρόνια που κόστισαν πολλά περισσότερα.
Πέντε χρόνια μετά, δύο ημιτελώς εφαρμοσμένα προγράμματα και ένα βαρύτερο και σαφώς πιο δύσκολο τρίτο, οι πολιτικές δυνάμεις -στη μεγάλη τους πλειοψηφία πλέον- φαίνεται να αποδέχονται ότι μόνο μέσω της ορθής και πλήρους εφαρμογής του θα μπορέσει η χώρα να πάει πιο πέρα από αυτά. Εγκαταλείφθηκαν, σταδιακά, σε κάθε εκλογική μάχη και από ένα κόμμα, οι λογικές του άλλου δρόμου, τον οποίο ποτέ δεν μας εξήγησαν τι θα σήμαινε για τους πολίτες και τη χώρα. Απέμειναν κάποιοι οπαδοί της επιστροφής στο εθνικό νόμισμα, οι οποίοι όμως εκφράζουν μικρή μειοψηφία της άποψης των πολιτών. Οι πολίτες επιθυμούν την παραμονή της χώρας στο Ευρώ. Τελειώσαμε θέλω να πιστεύω με αυτό το ερώτημα σε αυτή τη χώρα.
Φαίνεται ότι συνολικά το πολιτικό σύστημα μπορεί πλέον να εξηγήσει σωστά στους πολίτες για ποιο λόγο κάνει αυτή την επιλογή. Να εφαρμόσει πράγματα που δεν μπορούσαν να έχουν εφαρμοστεί στο παρελθόν. Και δεν μπορούσαν, γιατί όσο εμφανιζόταν κάποιος που παρουσίαζε έναν, άλλο, διαφορετικό δρόμο, έδινε στους πολίτες τα επιχειρήματα εκείνα που τον απομάκρυναν από το να καταλάβει γιατί πρέπει να εφαρμοστούν επώδυνες αλλά βαθειά μεταρρυθμιστικές λύσεις.
Το πρόβλημα στη χώρα μας δεν ήταν μόνο το χρέος. Δεν ήταν μόνο το έλλειμμα. Ήταν το λάθος μοντέλο που είχαμε φτιάξει για τη χώρα μας. Και αυτό πρέπει να αλλάξουμε στη χώρα. Ποτέ οι δραστικές αλλαγές δεν ήταν αρεστές στις κοινωνίες. Όμως είναι πλέον αυταπόδεικτο ότι πρέπει να γίνει.
Εκτός όμως από αλλαγή μοντέλου της χώρας χρειάζεται και αλλαγή νοοτροπίας. Και θα είναι το δυσκολότερο από όλα. Να μπορέσουμε να φύγουμε από τις συντεχνιακές λογικές και τα μικροσυμφέροντα. Να πάμε πέρα από τον μικρόκοσμο και το όνειρο επιστροφής στο παλιό μας βόλεμα. Να κατανοήσουμε πως από όλους εμάς εξαρτάται. Και από τις νοοτροπίες μας.
Αν όπως λέγεται ένα μεγάλο μέρος του πολιτικού σκηνικού της χώρας ενηλικιώθηκε, αν πέρασε τις παιδικές ασθένειες της Μεταπολίτευσης, και ας χρειάστηκαν 41 χρόνια για να γίνει αυτό, τότε πρέπει να προχωρήσουμε γρήγορα και στην «ενηλικίωση» της κοινωνίας. Στην ενηλικίωση σε νοοτροπίες και αντιλήψεις.
Να πάμε πέρα από το ατομικό συμφέρον. Να ξεπεράσουμε τα στεγανά της ιδιώτευσης. Και να καταλάβουμε ότι μόνο μέσα από τη συλλογική αλλαγή μπορούμε να αλλάξουμε και ατομικά.
Νέες νοοτροπίες χρειάζονται που δεν μπορούν να προέλθουν σίγουρα από αυτούς που κρατούν ακόμα τις παλιές. Νέες αντιλήψεις χρειάζονται. Για τη συλλογικότητα και το συνολικό εθνικό συμφέρον. Νέες απόψεις πρέπει να ακουστούν. Ανεξάρτητα από πού μπορεί να προέρχονται. Αρκεί να μην είναι συνδεδεμένες με τις παλιές λογικές.
Ας μην καθυστερήσουμε άλλο γιατί κοστίζει. Και αυτό το κατάλαβε βάναυσα η κοινωνία. Ότι κοστίζει σε βάρος της.
* Ο Γιάννης Λίτινας είναι πολιτικός μηχανικός
