Μεγάλη απώλεια ο θάνατος του σοφού δασκάλου Χρίστου Μακρή

Μεγάλη απώλεια για το πνευματικό Ρέθυμνο και όχι μόνο είναι ο θάνατος του Χρίστου Μακρή. Ήταν ο σοφός δάσκαλος, ο ακούραστος εργάτης του πνεύματος, η κορυφή της διανόησης και της επιστημονικής έρευνας.

 

Ο Χρίστος Μακρής «έφυγε» χθες σε ηλικία 86 ετών.

 

Η κηδεία του θα γίνει σήμερα, στις 3:00 μ.μ., στο Κοιμητήριο του Αγίου Κωνσταντίνου Ρεθύμνου.

 

Είναι πολλά αυτά που οφείλει το Ρέθυμνο στο χθεσινό αναχωρητή. Κυρίως όμως τη διάσωση της Παλιάς Πόλης, παρά τις αντιξοότητες και διώξεις που αντιμετώπισε στην προσπάθειά του αυτή.

 

Θα σταθούμε κυρίως στην εκπαιδευτική πορεία που μας είχε εκθέσει ο ίδιος σε μια από τις συζητήσεις μας που είχαν πάντα μεγάλη σημασία για μας, αφού μερικές φορές μιλώντας είχε να παραθέσει τόσα στοιχεία, τεκμηριώνοντας μια θέση του που είχες την εντύπωση πως έκανε διατριβή.

 

Ο Χρίστος Μακρής υπηρέτησε την Παιδεία με αυταπάρνηση και συχνά αδικήθηκε, επειδή είχε την αξιοπρέπεια να μη συμβιβάζεται με τους κρατούντες.

 

 

 

Η θητεία του στο 2^ο Γυμνάσιο Ρεθύμνου από το 1976 σηματοδότησε μια λαμπρή πορεία για το εκπαιδευτήριο που άρχισε να υπερέχει αισθητά από τα άλλα (Γυμνάσια και Λύκεια) της πόλεως ως προς την τάξη, την πειθαρχία και την απόδοση, κατά πάγκοινη ομολογία. Είναι αυτό που είχε επιλεγεί από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης για την άσκηση των φοιτητών (μαζί με το αντίστοιχο και συστεγαζόμενο 2ο Λύκειο).

 

Από τα είκοσι οκτώ (28) έτη της υπηρεσίας του τα δεκατέσσερα προς δεκαπέντε (14-15) είχε συνολικά ασκήσει διοίκηση. Στο Γυμνάσιο Περάματος, Σπηλίου, Αργυρουπόλεως, το παλιό ενιαίο Α’ Αρρένων Ρεθύμνου και το τωρινό.

 

Υπήρξε ο πρώτος διευθυντής του Γυμνασίου Περάματος Μυλοποτάμου. Όταν άρχιζε το σχολικό έτος (1963-64) εχρησιμοποιούντο ως αίθουσα διδασκαλίας, εμπορικές αποθήκες, ενώ, όταν ετελείωνε, όχι μόνο το διδακτήριο είχε τελειώσει, αλλά και είχε εφοδιαστεί με όλο το βασικό του εξοπλισμό, εκτός από τηλέφωνο.

 

Είναι γνωστό στο Πανελλήνιο το πολύκροτο ναυάγιο της Γεωργιουπόλεως και οι απειλές των γονέων και συγγενών των θυμάτων κατά της ζωής των καθηγητών και του ίδιου του διδακτηρίου και η διακοπή της λειτουργίας του Γυμνασίου Σπηλίου, ύστερα από το ναυάγιο. Στην κρίσιμη εκείνη για τη Μέση Εκπαίδευση και το Κράτος περίσταση, ο μόνος από τους εκπαιδευτικούς Μέσης Ρεθύμνης, που εκρίθη, και ύστερα από αλλεπάλληλες συσκέψεις, ικανός να αντιμετωπίσει την άκρως κρίσιμη και επικίνδυνη κατάσταση ήταν ο Χρίστος Μακρής και παρά την απηνή δίωξή του από τη Χούντα, όπως και όλης του της οικογένειας. Πραγματικά, όπως άλλωστε προκύπτει και από το Ημερολόγιο του 1972 του Γυμνασίου Σπηλίου, η λειτουργία του πληγέντος σχολείου ήτο ήδη απόλυτα ομαλή και εύρυθμη ήδη το δεύτερο μόνο εικοσιτετράωρο της παρουσίας του στο Σπήλι και ενώ δεν είχεν ακόμη συμπληρωθεί το προσωπικό, που φοβούμενο για τη ζωή του καθυστερούσε.

 

 

 

Πέραν όμως από την καθολική κοινωνική αναγνώριση της εκπαιδευτικής του προσφοράς, ήταν ευρύτερα γνωστός σαν αρχαιολόγος και ύστερα και σαν σπηλαιολόγος στο νομό Ρεθύμνης, παρά σαν εκπαιδευτικός και «γυμνασιάρχης». Ολόκληρος ο νομός αυτός φέρει τα ίχνη των αρχαιολογικών του ερευνών και, όπως φαίνεται και μόνο από τα αρχαιολογικά του δημοσιεύματα (και είναι περισσότερες οι αδημοσίευτές του έρευνες, ενώ δεν έχει δημοσιευτεί ούτε μία επιστημονική αρχαιολογική αναφορά του), έχουν διευρυνθεί τα όρια τα γεωγραφικά και τα δεδομένα τα πολιτιστικά του μινωικού πολιτισμού με αυτές τις έρευνες. Εκτός από τη γενική αναγνώριση της προσφοράς του αυτής από τους κατοίκους της πόλης και του νομού Ρεθύμνης, του Δήμου Ρεθύμνης (έγγρ 806/27-03-1961), του υπουργείου Προεδρίας, Κυβερνήσεως, Υπηρεσίας Αρχαιοτήτων και Αναστηλώσεως (εύφημος μνεία με αρθρ. Πρ. 12517/29-08-1964) υπάρχουν στο αρχείο του και γραπτές αναγνωρίσεις από τους τωρινούς πανεπιστημιακούς καθηγητές. Πλάτωνα Νικόλαο και Αλεξίου Στυλιανό, που υπήρξαν προϊσταμένοι του ως έφορος αρχαιοτήτων Κρήτης από το 1958 μέχρι τον Αύγουστο του 1967, όταν ο ίδιος ήταν Επιμελητής αρχαιοτήτων νομού Ρεθύμνης. Αν και την τελευταία αυτή χρονολογία η Χούντα τον απομάκρυνε από την άμισθη αυτή θέση «ευχαριστήσασα άμα θερμώς δια τας προσφερθείσας υπηρεσίας», εντούτοις η επιστημονική του δραστηριότητα συνεχίστηκε.

 

 

 

Όπως φαίνεται, αν και όχι επαρκώς, και από τα δημοσιεύματά του, βρισκόταν σταθερά στο ευρύτερο διεθνές επιστημονικό προσκήνιο, δίδοντας το «παρών» σε εφημερίδες και περιοδικά και πέρα και από τις φιλολογικές ειδικότητες και είχε συμμετάσχει κατά καιρούς σε εκπολιτιστικά και επιστημονικά σωματεία (Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Ρεθύμνης, Ιστορική Λαογραφική και Αρχαιολογική Εταιρεία Κρήτης, Ελληνική Ονοματολογική Εταιρεία, Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία κ.λπ.) χωρίς να παραλείψουμε την κατά καιρούς συνδικαλιστική του δραστηριότητα).

 

Αξίζει να σημειωθεί ότι αρχαιολόγοι, μουσικολόγοι, λαογράφοι, επιγραφολόγοι, σπηλαιολόγοι, παλαιοντολόγοι και ανθρωπολόγοι Έλληνες και ιδίως ξένοι, μόλις έφθαναν στο Ρέθυμνο τον αναζητούσαν για να ζητήσουν την οποιαδήποτε βοήθειά του.

 

 

 

Ωστόσο δεν πέρασε και λίγες περιπέτειες λόγω του ασυμβίβαστου χαρακτήρα του αν και κατά το διορισμό του (1955) του «παρείχαν πράγματα» οι τότε «κρατούντες», κατά το διάστημα της Χούντας βρέθηκε κάτω από απηνή διωγμό και μαζί του και τα άλλα μέλη της πατρικής του οικογένειας.

 

Αναρίθμητα τα περιοδικά που ήταν συνεργάτης ελληνικά και ξένα, καθώς ομιλούσε και έγραφε άψογα την Γαλλική γλώσσα.

 

 

 

Έχει γράψει σε εφημερίδες και περιοδικά περίπου 300 άρθρα, σχόλια και κριτικές: Αρχαιολογικά, σπηλαιολογικά, ιστορικά, λαογραφικά. Διαλέξεις: από τις οποίες οι ακόλουθες έπαιξαν σημαντικό πολιτιστικό ρόλο στην ιστορία και προ πάντων σε ανάπτυξη (τουριστική κυρίως) του Ρεθέμνους: 1) Διεθνής Επιστημονική και τουριστική αξία της παλαιάς πόλεως Ρεθύμνης κατά τα εν Ευρώπη. Απ’ αυτήν ξεκίνησε η προστασία και ανάδειξη της παλιάς πόλης. Η πολιτεία μας άρχισε να παίρνει τα πάνω της. 2) Η παλαιά και νέα πόλις και το σχέδιον πόλεως Ρεθύμνης. 3) Τρεις διαλέξεις ( υπότιτλος: οι φωνές από το μέλλον των παιδιών μας), όπου κυρίως για τους παραδοσιακούς οικισμούς του νομού Ρεθύμνης σε συνάρτηση με την παλιά και νέα πόλη. 4) Το ορεινό οδικό δίκτυο της Κρήτης και οι πετράνθρωποι και μάλιστα εν σχέση με τα ιερά (μινωικά) σπήλαια και τα (μινωικά) ιερά κορυφής. (Αναδάσωση των και τουριστική εκμετάλλευση των βουνών). Οι αυτοτελείς εκδόσεις: 1) Επικήδειος γάμος, η πρώτη λαογραφική εργασία με το θέμα αυτό, που εντυπωσίασε Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους, Εκδόσεις Κνωστός 1979. 2) Το φαράγγι του Κοτσυφού με τα δώδεκα σπήλαιά του και τους πέντε υδρόμυλους του. Συμπληρώνει τους ξένους αρχαιολόγους και προσθέτει άγνωστα σπήλαια (12) του Ρεθύμνου. Οι νερόμυλοι στα Φαράγγια του Κουρταλιώτη και του Κοτσυφού, ο Πηγαδόμυλος του Δήμου Φοίνικα Ρεθύμνης στην Κρήτη, έκδοση Ινστιτούτου Ελληνικών Μύλων, Αθήνα 2007.

 

Το περισσότερο έργο του έμεινε αδημοσίευτο και κυρίως οι τόμοι 1) Αρχαιολογικοί περίπατοι στο νομό Ρεθύμνης (με άγνωστα ως τώρα στοιχεία για την αρχαιολογία και Σπηλαιολογία) και 2) Προστασία των αρχαιοτήτων και των

Είναι δύσκολο να κλείσουμε σε μικρά χρονικά πλαίσια το έργο και κυρίως την προσωπικότητα του Χρίστου Μακρή. Για το λόγο αυτό και θα συνεχίσουμε τα αφιερώματά μας, ξεδιπλώνοντας κάθε πτυχή του πολυσήμαντου έργου του στα επόμενα φύλλα μας.