Του ΧΑΡΗ ΣΤΡΑΤΙΔΑΚΗ*
Προ τριμήνου πραγματοποιήθηκε στο Ωδείο Ρεθύμνου εκδήλωση παρουσίασης του τόμου «Αρκάδι 150 χρόνια. Ποιήματα». Πρόκειται για τα ποιήματα του ομώνυμου διαγωνισμού ποίησης, ο οποίος είχε πραγματοποιηθεί το 2016, με την ευκαιρία του εορτασμού της 150ετηρίδας από την εθελοθυσία του Αρκαδίου. Είναι σημαντικό ότι τα ποιήματα αυτά δεν έμειναν στο συρτάρι, όπως επίσης και το ότι το βιβλίο που τα συμπεριέλαβε προσφέρθηκε δωρεάν στο κοινό της εκδήλωσης και ταχυδρομήθηκε σε επιλεγμένους αποδέκτες από την χορηγό Ιερά Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου.
Σημειώνω ότι από τον εορτασμό εκείνο είχε προκύψει και ένας ακόμα τόμος, το 2017 εκείνος, με τον τίτλο «Μαρτυρίες για τη Μονή Αρκαδίου», του οποίου διετέλεσα επιμελητής. Ο τόμος αυτός περιλαμβάνει τις εισηγήσεις που πραγματοποιήθηκαν στην ομώνυμη ημερίδα, που διοργάνωσαν κατά το επετειακό έτος τα Γενικά Αρχεία του Κράτους-Αρχεία Νομού Ρεθύμνης, το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο και το Σχολικό Μουσείο του Δήμου Ρεθύμνης. Τον τόμο αυτό, ο οποίος δεν έτυχε επίσημης παρουσίασης αλλά κατά κοινή ομολογία παρουσιάζει πρωτότυπες εισηγήσεις σ’ ένα παλιό -κατά τα άλλα- θέμα, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να προμηθευτούν σε συμβολική τιμή από το Μουσείο.
Αναρωτιέμαι λοιπόν με την ευκαιρία, για το τι γίνεται με μερικούς άλλους παρόμοιους τόμους. Πότε η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Ρεθύμνης, θα κυκλοφορήσει τα Πρακτικά των Ημερίδων που είχε πραγματοποιήσει σε μια προγενέστερη επέτειο, εκείνη της εκατονταετηρίδας από την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα; Πρόκειται για τις ημερίδες με τα θέματα «Ο Λαϊκός Πολιτισμός της Κρήτης του 19ου αι.» (21-10-2013) και «Ιστορία της Εκπαίδευσης και σχολικά βιβλία στην Κρητική Πολιτεία» (27-11-2013). Θα πει κανείς: κι εσένα τι σε μέλει; Κι όμως, με νοιάζει, τόσο εμένα όσο και όλους όσοι αφιέρωσαν ώρες επί ωρών για να μελετήσουν τα θέματα που εισηγήθηκαν, καθώς και πολύ περισσότερους ως πιθανούς αναγνώστες. Προσωπικά είχα πραγματοποιήσει εισηγήσεις και στις δύο ημερίδες. Μάλιστα η διοργανώτρια ΙΛΕΡ, μέλος της οποίας διατελώ από το 1985, μάς είχε θέσει με εγκύκλιο ως καταληκτική ημερομηνία παράδοσης των κειμένων μας την 30ή Ιουνίου 2014, ημερομηνία από την οποία έχουν παρέλθει σχεδόν έξι χρόνια. Απ’ ότι μάλιστα θυμάμαι, η χρηματοδότηση της έκδοσης ήταν δεδομένη, αφού ενδιαφέρον είχε δείξει και εδώ η Μητρόπολη.
Δράττομαι της ευκαιρίας αυτής για να ρωτήσω τους υπεύθυνους της διοργάνωσης και μερικών άλλων ημερίδων και συνεδρίων: την Ομοσπονδία Αμαριωτών, πρωτίστως, για το πότε σκοπεύει να κυκλοφορήσει τους τόμους του δικού της Συνεδρίου «Η επαρχία Αμαρίου από την αρχαιότητα έως σήμερα», που είχε πραγματοποιήσει το έτος 2010. Αρκετοί από τους εισηγητές είχαμε από τότε σεβαστή ηλικία και σήμερα, μετά από μια ολόκληρη δεκαετία, φοβόμαστε ότι δεν θα προλάβουμε να τους πιάσουμε στα χέρια μας! Για τους τόμους αυτούς είχα αποστείλει προς δημοσίευση τα κείμενα δύο εισηγήσεων που είχα πραγματοποιήσει, για την εκπαίδευση της τέως επαρχίας Αμαρίου (από μόνας) και για τα σπήλαιά της (από κοινού με την Μαρία Λαγουβάρδου και τον Βασίλη Σιμιτζή). Να υπενθυμίσω στους αναγνώστες ότι μέχρι σήμερα έχει κυκλοφορήσει μόνο ένας τόμος -εξαιρετικός σε περιεχόμενο και εμφάνιση- το 2014, με επιμέλεια και χρηματοδότηση του Στέργιου Μανουρά. Φαντάζομαι ότι και στην περίπτωση αυτή το πρόβλημα δεν είναι χρηματοδοτικό, αφού το Αμάρι φημίζεται ιστορικά για τους ευεργέτες του, οι οποίοι φαίνεται ότι δεν λείπουν και στις μέρες μας.
Και για να ενεργοποιήσω τα πνευματικά αντανακλαστικά των Αμαριωτών και των φορέων τους, όπως και για να εξάρω μια ακριβώς αντίθετη αντιμετώπιση, ας μου επιτραπεί να αναφέρω το παράδειγμα των Αγιοβασιλιωτών, που μέσω της Ομοσπονδίας Συλλόγων Επαρχίας Αγίου Βασιλείου και του Συλλόγου Επιστημόνων Δήμου Λάμπης είχαν πραγματοποιήσει το αντίστοιχο για την επαρχία τους συνέδριο το 2008, και μέχρι το 2014 κατάφεραν και κυκλοφόρησαν επτά ογκώδεις τόμους με την ιστορία, την αρχαιολογία, την εκπαίδευση και τον πολιτισμό του τόπου τους. Το ίδιο είχε συμβεί ακόμα παλιότερα παλιότερα και με τους Μυλοποταμίτες, με την έκδοση των Πρακτικών του «Διεθνούς Συνεδρίου Ο Μυλοπόταμος από την αρχαιότητα ως σήμερα» από την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία.
Το ίδιο ερώτημα απευθύνω και στους διοργανωτές του συνεδρίου για το Ατσιπόπουλο το 2007 και πρωτίστως στον δραστήριο Πολιτιστικό Σύλλογο Ατσιποπούλου. Κατά το Συνέδριο εκείνο, με τον τίτλο «Εν Ατσιποπούλω», είχαν γίνει εξαιρετικά ενδιαφέρουσες εισηγήσεις, αντάξιες ενός ιστορικού και γεωφυσικού τόπου, όπως το Ατσιπόπουλο. Βέβαια οι οργανωτές είχαν φροντίσει να μας αποστείλουν λίγο αργότερα έναν ψηφιακό δίσκο με βιντεοσκοπημένες τις εισηγήσεις (όπως μας είχαν αποχερίσει και μ’ έναν εντυπωσιακό φάκελο και μ’ αρκετά άλλα καλούδια), όμως αυτό δεν αναιρεί την υποχρέωσή τους να εκδώσουν τις πλήρεις εργασίες και όχι να βιντεοσκοπήσουν απλά τις ανακοινώσεις που πραγματοποιήθηκαν. Αυτό είναι ευτυχώς καθεστώς εδώ και πολλές δεκαετίες στον επιστημονικό κόσμο της χώρας μας και ασφαλώς δεν το αγνοούν στελέχη του Συλλόγου, τα οποία κινούνται σ’ αυτό το χώρο.
Το ίδιο ερώτημα θα ήθελα να απευθύνω και στο Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας και στον δραστήριο πρόεδρό του. Ο Κώστας Μουτζούρης ειδικεύεται όχι μόνο στη διοργάνωση ημερίδων και συνεδρίων αλλά και στην έκδοση των πρακτικών τους. Γι’ αυτό ακριβώς και προκαλεί προβληματισμό το γεγονός ότι ο τόμος των πρακτικών του συνεδρίου «Ο Παύλος Βλαστός και το έργο του», που είχε διοργανώσει στο Ρέθυμνο και στα Χανιά πριν από έξι χρόνια, από κοινού με την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Ρεθύμνης, το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης και την Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, δεν έχει ακόμη εκδοθεί. Περιττό να πω ότι και εκεί είχα συμμετάσχει, με την εισήγηση «Το κρητικό αίνιγμα και το καθαρογλώσσημα στο έργο του Παύλου Βλαστού».
Αν οι διοργανωτές των παραπάνω ημερίδων και συνεδρίων σκοπεύουν να μην κυκλοφορήσουν τα Πρακτικά τους, παρότι μας είχαν διαβεβαιώσει πριν από την πραγματοποίησή τους γι’ αυτό και είχαν ζητήσει τα πλήρη κείμενα μετά τη διεξαγωγή τους, οφείλουν να μας αποστείλουν επιστολή, έστω και μετά από τόσα χρόνια, με την οποία να εξηγούν τους λόγους για τους οποίους δεν το έχουν κάνει μέχρι σήμερα και να ζητούν έστω μια συγγνώμη. Έτσι κι εμείς, οι δεκάδες συμμετασχόντες, θα μπορέσουμε να απελευθερώσουμε τις εργασίες μας και να τις παραδώσουμε για δημοσίευση σε άλλα έντυπα, τα οποία ευτυχώς δεν έλειψαν ποτέ, ούτε και κατά την παρατεταμένη περίοδο της οικονομικής κρίσης. Σε αντίθετη περίπτωση θα έχουν καταφέρει πλήγμα στη διοργάνωση ανάλογων πνευματικών γεγονότων στο μέλλον, αφού σοβαροί εισηγητές δεν θα παρουσιάζονται και εκείνοι που θα συμμετέχουν θα είναι του επιπέδου των -γνωστών και μη εξαιρετέων- αναγιγνωσκόμενων από οθόνης και περιφερόμενων ένθεν κακείθεν «Power Points».
Τελειώνω με μια πρόταση για τα «Κρητολογικά Γράμματα», ένα από τα εγκυρότερα σε παλιότερες εποχές κρητολογικό περιοδικό, που συναπάρτιζε την τιμητική τετράδα «Κρητικά Χρονικά», «Κρητική Εστία», «Αμάλθεια» και «Κρητολογικά Γράμματα», αλλά έχει να εκδοθεί εδώ και επτά χρόνια. Θα ήθελα λοιπόν να προτείνω από τη θέση αυτή στον Δήμο και στην Αντιπεριφέρεια Ρεθύμνης να αναλάβουν την έκδοσή του. Όπως ακριβώς, δηλαδή, είχε συμβεί με την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία, που το 1993 είχε παραλάβει την έκδοσή του από τον Μιχάλη Παπαδάκη-Δάνδολο, ο οποίος το είχε ξεκινήσει από το 1990 αλλά αδυνατούσε οικονομικά να συνεχίσει την έκδοσή του. Σήμερα με τη σειρά της η ΙΛΕΡ, εφόσον αδυνατεί -για τους δικούς της λόγους- να συνεχίσει, οφείλει να παραδώσει τη σκυτάλη στους φορείς της πόλης και της περιφερειακής της ενότητας, σεβόμενη τη μνήμη του αείμνηστου συμπολίτη και ακολουθώντας το δικό του παράδειγμα.
Και για να προλάβω τις -πρόχειρες πάντα- αιτιάσεις, ότι δήθεν φορείς όπως ο Δήμος ή η Αντιπεριφέρεια δεν έχουν δικαίωμα να κάνουν εκδόσεις (δημοσιονομικός έλεγχος κ.λπ.), θα αναφέρω το παράδειγμα του Δήμου Χανίων, που ανελλιπώς από το 1976 εκδίδει ετήσιο περιοδικό, με τα ονόματα κατά σειράν «Χανιά», «Ελλωτία» και «Εν Χανίοις», το οποίο και μοιράζει δωρεάν στους ενδιαφερόμενους δημότες του. Αλλά και του Δήμου Ηρακλείου, που από το 1980 έχει εκδώσει δεκάδες βιβλία αλλά και μέσω της Βικελαίας Βιβλιοθήκης του έχει κυκλοφορήσει τα περιοδικά «Παλίμψηστον», «Μολυβδοκονδυλοπελεκητής» και «Κρητικά Χρονικά». Δυστυχώς το πάλαι ποτέ «Ρέθυμνο του πνεύματος» έχει καταλήξει, με την ευθύνη όλων μας, όχι απλά φτωχός συγγενής των γειτονικών πόλεων αλλά «Ρέθυμνο του οινοπνεύματος» (και τινών άλλων ουσιών…). Οι άρχοντες της πόλης των γραμμάτων, επειδή δεν ζούμε σε άλλο κόσμο από εκείνον των Χανίων και του Ηρακλείου, οφείλουν με τον τρόπο αυτό να μας αποδείξουν, στην πολλαπλή θητεία που εκτελούν και οι δύο, ότι και ο τομέας των γραμμάτων είναι τμήμα των ενδιαφερόντων τους!
* Ο Χάρης Στρατιδάκης είναι Δρ Παιδαγωγικής-ιστορικός ερευνητής-συγγραφέας
strharis@yahoo.gr, 2831055031
