«…κι όσος καιρός μου μένει
σαν οι νεκροί να μου τον χάρισαν
για να τους ιστορήσω»
Τίτου Πατρίκιου «Οφειλή»
Η μόνη αναφορά που γίνεται στη συμμετοχή της Κρήτης στην Επανάσταση του 1821 στο σχολικό βιβλίο της Γ’ Γυμνασίου «Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία», βρίσκεται στην Ενότητα 8, με τίτλο: Η εξέλιξη της Ελληνικής Επανάστασης (1821-1827). Εκεί διαβάζουμε: «Το 1824 ο σουλτάνος ήλθε σε συμφωνία με τον ηγεμόνα της Αιγύπτου Μοχάμετ Άλι, προσφέροντάς του, σε περίπτωση καταστολής της Επανάστασης, την Κρήτη και την Πελοπόννησο. Πράγματι, αιγυπτιακός στρατός κατέπνιξε την Επανάσταση στην Κρήτη». Επίσης στην Ενότητα 21, με τίτλο: Το Κρητικό Ζήτημα(1821-1905), υπάρχει η εξής παρεμφερής διατύπωση: «Η επανάσταση του 1821 στην Κρήτη καταπνίγηκε από δυνάμεις του ηγεμόνα της Αιγύπτου Μοχάμετ Άλι, που κράτησε υπό τον έλεγχό του το νησί έως το 1840». Από αυτές, λοιπόν, τις λιγοστές γραμμές δημιουργείται στους μαθητές η εντύπωση πως ο ξεσηκωμός των Κρητών το 1821 φυλλορρόησε σταδιακά και πως πολύ σύντομα υπήρξε παραίτηση από τη διεκδίκηση της απελευθέρωσης.
Όμως η παραπάνω εικόνα διαψεύδεται από την ιστορική πραγματικότητα, που αποδεικνύει περίτρανα πως ο αγώνας των Κρητικών υπήρξε εξίσου, αν όχι περισσότερο, επίπονος, αιματοβαμμένος και μακρύς σε σχέση με αυτόν της υπόλοιπης Ελλάδας.
Προκειμένου αυτό να γίνει αντιληπτό με ένα πιο βιωματικό τρόπο, ώστε να μην ξεχαστεί, οι μαθητές και μαθήτριες των τριών τμημάτων της Γ’ Γυμνασίου του Πειραματικού Γυμνασίου Ρεθύμνου Πανεπιστημίου Κρήτης επισκέφθηκαν, σε τρεις διαδοχικές εργάσιμες ημέρες, την άκρως καλαίσθητη και πληρέστατη ιστορική έκθεση «Δάκρυα σε φύλλα δάφνης, 1821-1830» του Λυκείου των Ελληνίδων, την αφιερωμένη στα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821.
Η έκθεση αυτή αποτυπώνει, με πάρα πολλές φωτογραφίες, ιστορικά κείμενα και αντικείμενα εκείνης της εποχής, την κοπιώδη και εμπεριστατωμένη ιστορική έρευνα της Προέδρου του γνωστού για την ανεκτίμητη προσφορά του σε πολλούς τομείς σωματείου κ. Φέφης Βαλαρή.
Σύμφωνα με την ίδια, που έγινε η ακούραστη ξεναγός όλων των παιδιών, με πολύ ενθουσιασμό και πάθος, επί έξι φορές(καθώς το κάθε τμήμα έπρεπε να χωριστεί σε δύο υπο-ομάδες λόγω των υγειονομικών πρωτοκόλλων της πανδημίας): «Ο διπλός στόχος που νομίζουμε ότι εκπληρώνει με επιτυχία η έκθεση είναι αφενός η ανάδειξη της συμβολής της Κρήτης στην Επανάσταση του 1821 και στη δημιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους το 1830 (στο οποίο δυστυχώς η Μεγαλόνησος συμπεριελήφθη πολύ αργότερα το 1913) και αφετέρου η αλληλεπίδραση (πάντρεμα) των ιστορικών προσώπων και επαναστατικών γεγονότων της Κρήτης με αυτά της Ηπειρωτικής Ελλάδας και των Νησιών».
Πράγματι, οι μαθητές μας είχαν την ευκαιρία να ακούσουν για ένδοξες στιγμές υπέρτατου ηρωισμού σε κάθε σπιθαμή της κρητικής γης, ηρωισμού που διατρέχει με αμείωτη ένταση τα έτη από το 1821 μέχρι και το 1830 και για φωτεινές μορφές γενναίων αγωνιστών της Κρήτης που οραματίστηκαν τη λευτεριά της Κρήτης και θυσιάστηκαν για να είμαστε εμείς σήμερα ελεύθεροι. Και όλα αυτά, βέβαια, πέρασαν μπροστά στα μάτια τους και στην ψυχή τους σφιχταγκαλιασμένα με τόπους, ήρωες και συγκλονιστικές πράξεις της υπόλοιπης Ελλάδας κατά την ίδια χρονική περίοδο.
Τα παιδιά παρακολούθησαν με προσήλωση και ενδιαφέρον την όλη παρουσίαση από την κ. Βαλαρή, απόλαυσαν την ποιητική ανάγνωση της επιστολής-έκκλησης της Μαντούς Μαυρογένους προς τις κυρίες της Γαλλίας, μελέτησαν τους δύο κατατοπιστικούς χάρτες της Έκθεσης και διατύπωσαν απορίες. Στο τέλος συμπλήρωσαν ένα Φύλλο Εργασίας, προετοιμασμένο από τις εκπαιδευτικούς τους, το οποίο τα παρακινούσε να σημειώσουν με λεπτομέρειες ορισμένα πολύ εντυπωσιακά γεγονότα που συνδέονται με την Επανάσταση στην Κρήτη.
Συγχαίρουμε το Λύκειο των Ελληνίδων για την αξιέπαινη πρωτοβουλία του να τιμήσει με τρόπο ξεχωριστό και μοναδικό τον απελευθερωτικό Αγώνα της Κρήτης και της Ελλάδας των ετών 1821-1830. Ιδιαίτερα ευχαριστούμε την κ. Φέφη Βαλαρή για τις τόσο πλούσιες και βιβλιογραφικά τεκμηριωμένες ιστορικές πληροφορίες που απλόχερα προσέφερε στους μαθητές μας. Την ευχαριστούμε επίσης θερμά για τη δωρεά στο σχολείο μας, για τη σχολική μας βιβλιοθήκη,τριών αντιτύπων του τόσο επιμελημένου πολυσέλιδου έγχρωμου Λευκώματος της έκθεσης με τον ομώνυμο τίτλο: «Δάκρυα σε φύλλα δάφνης».
Ο διευθυντής του Π.Γ.Ρ.Π.Κ., Ιωάννης Μαρκαντές
Η υπεύθυνη εκπαιδευτικός της διδακτικής επίσκεψης, Αθηνά Δρανδάκη
Οι συνοδοί εκπαιδευτικοί, Κυριακή Δημητριάδη, Ζωή Λέκκα, Ελένη Παναγιωτάκη, Ειρήνη Ρενιέρη