Το Μουσείο της Αρχαίας Ελεύθερνας εγκαινιάστηκε την Κυριακή από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλο και με την παρουσία προσωπικοτήτων της Ελλάδας και του εξωτερικού από τους χώρους των επιστημών, των τεχνών, της πολιτικής, της επιχειρηματικότητας. Αλλά και με προσέλευση πλήθους κόσμου που ήθελε να βρίσκεται κοντά στο μεγάλο αυτό γεγονός, το κορυφαίο πολιτιστικό γεγονός της χρονιάς.
Δεν είναι υπερβολή αν πει κανείς ότι τα βλέμματα αρχαιολόγων και ιστορικών της διεθνούς σκηνής ήταν στραμμένα την Κυριακή στην Αρχαία Ελεύθερνα, στη νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας, στο κέντρο της Κρήτης. Εκεί όπου ο καθηγητής Νίκος Σταμπολίδης και οι συνεργάτες του, επί τριάντα και πλέον χρόνια ανασκαφικής έρευνας, ανακάλυψαν την αλήθεια των ομηρικών επών με αποτέλεσμα ν’ αποκτήσει ο πολιτισμός της Κρήτης το «δεύτερο πόδι» του και να στηρίζεται όχι μόνο στο μινωικό αλλά και στο ελληνικό του παρελθόν.
Μέρος των θησαυρών που η αρχαιολογική σκαπάνη ανακάλυψε, φιλοξενεί στην αγκαλιά του σήμερα πια το Μουσείο της Αρχαίας Ελεύθερνας. Το πρώτο στην Κρήτη εντός αρχαιολογικού χώρου, το τέταρτο στη χώρα.
Στόχος του Μουσείου είναι να ταξιδέψει όλους τους επισκέπτες στην αυγή του ελληνικού πολιτισμού και τον Όμηρο, να τους δώσει την ευκαιρία να θαυμάσουν από κοντά το πλήθος των ευρημάτων της μακροχρόνιας αρχαιολογικής ανασκαφής η οποία συνεχίζεται. Μέσα σε ένα αλώβητο, φυσικού κάλλους τοπίο τόσο το αρχαιολογικό πάρκο όσο και το Μουσείο αποτελούν πόλο έλξης πολύμορφου τουρισμού από όλο τον κόσμο.
Η υλοποίηση του Μουσείου έγινε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα 2007-2013» (ΕΣΠΑ) από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, οι οποίοι είναι και οι φορείς λειτουργίας του
Η προσπάθεια ενισχύθηκε και από την ιδιωτική πρωτοβουλία, το Ίδρυμα Ωνάση – το οποίο στο πλαίσιο της ευρείας δράσης του στον τομέα της διάσωσης κι ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς, έχει στηρίξει με συνέπεια και διάρκεια το έργο στην Αρχαία Ελεύθερνα, προκειμένου ο πλούτος των ευρημάτων να περάσει στο προσκήνιο και να γίνει γνωστός και προσβάσιμος από το ελληνικό και το διεθνές κοινό, την Alpha Bank και τη Grecotel, (και οι τρεις οργανισμοί αποτελούν μαζί με άλλα φυσικά πρόσωπα τα Αριστίδην μέλη της Μεσογειακής Αρχαιολογικής Εταιρείας), καθώς και από άλλους οργανισμούς, ιδρύματα, φορείς και φυσικά πρόσωπα. Χορηγοί των εγκαινίων ήταν η πρωτοπόρος, φιλόξενη Grecotel, ο Όμιλος Εταιριών ΟΤΕ, τα Ελληνικά Πετρέλαια, η Aegean Airlines, η Γραφοτεχνική, η W MARINE INC, την Περιφέρεια Κρήτης, το Kapsaliana Hotel Village, οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι Ελεύθερνας και Αρχαίας Ελεύθερνας, και ο Αναστάσιος Συριανόγλου. Χορηγοί επικοινωνίας, η ΕΡΤ και η Καθημερινή.
Π. Παυλόπουλος: «Κιβωτός που αναδύεται από τη γη, δεμένη αρμονικά με το περιβάλλον»
Ως κιβωτό που αναδύεται από τη γη και είναι δεμένη τόσο αρμονικά με το περιβάλλον χαρακτήρισε το Μουσείο της Αρχαίας Ελεύθερνας ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος κατά την ομιλία του στην τελετή των εγκαινίων.
O κ. Παυλόπουλος μίλησε με θερμά λόγια για το Μουσείο επισημαίνοντας ότι «κλείνει στα σπλάχνα του τα απομεινάρια της κραταιάς Αρχαίας Ελεύθερνας».
«Είναι για μένα πραγματικό προνόμιο να τελώ τα «θυρανοίξια» του Μουσείου της Αρχαίας Ελεύθερνας. Το γιατί προκύπτει αβίαστα από την ιστορική διαδρομή της Ελεύθερνας, ιδίως όμως από την δομή και τη λειτουργικότητα του Μουσείου. Αυτής της «Κιβωτού που αναδύεται από τη γη» και είναι δεμένη τόσο αρμονικά με το περιβάλλον, ώστε να θυμίζει μια κάτασπρη, λαξεμένη, αναθηματική πέτρα στην κορυφή του λόφου, απολύτως αντάξια της «Όρθιας Πέτρας».
Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας σε μια κυρίως ιστορικού περιεχομένου ομιλία αναφέρθηκε στα εκθέματα του μουσείου χαρακτηρίζοντας τον χώρο που φιλοξενείται ως περιοχή που, όπως είπε, «πνίγεται σε μια απαράμιλλη σύνθεση αρωμάτων που αναδίδουν ο δίανθος, – το άνθος του Διός – η δάφνη, η λεβάντα, η μέντα, το φασκόμηλο, το φλισκούνι».
Ειδικότερα τόνισε: «Το Μουσείο της Αρχαίας Ελεύθερνας είναι το τέταρτο μέρος της εμβληματικής τετραλογίας των μεγάλων μουσείων αρχαιολογικού χώρου στην Ελλάδα, μαζί μ’ εκείνα της Ολυμπίας, των Δελφών και της Βεργίνας. Και κλείνει στα σπλάχνα του τ’ απομεινάρια της κραταιάς Αρχαίας Ελεύθερνας, η οποία βρίσκεται στην καρδιά της Κρήτης και συνθέτει τη μία από τις κορυφές του αρχαίου «ρόμβου» που σχημάτιζε μαζί με την Κυδωνία δυτικά, την Κνωσό ανατολικά και τις Φαιστό και Γόρτυνα στον νότο.
Ο χώρος της Ελεύθερνας είναι μέρος του Φυσικού Πάρκου του Ψηλορείτη, από κοινού με το Ιδαίον Άντρον, τη Ζώμινθο και τη Μονή Αρκαδίου. Πάρκο το οποίο είναι, λόγω της σημασίας του, καταγεγραμμένο στον κατάλογο των παγκόσμιων γεωπάρκων της UNESCO. Κι ακόμη τούτο: Μετά την άρτια, από γεωπονικής πλευράς, διαμόρφωσή του ο περιβάλλων χώρος «πνίγεται» σε μιαν απαράμιλλη σύνθεση αρωμάτων που αναδίδουν ο δίανθος -το «άνθος του Διός»- η δάφνη, η λεβάντα, η μέντα, το φασκόμηλο, το φλισκούνι .. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο το Μουσείο της Αρχαίας Ελεύθερνας διανύει μιαν ανεπανάληπτη διαχρονία από το 3000 π.Χ ως το 14ο αιώνα μ.Χ., εντός της οποίας η αρχαιολογική σκαπάνη αποκαθιστά, μεσ’ από κτίσματα κι ανθρώπους, μικρές και μεγάλες στιγμές της ζωής που άνθισε στον τόπο τούτο. Κι ας μην ξεχνάμε ότι στο «ψηφιδωτό» που συνθέτει η κάθε αρχαιολογική έρευνα κάθε ψηφίδα, μεγάλη ή μικρή, έχει την σημασία της. Πολλές φορές μάλιστα μικρές ψηφίδες, όπως εκείνες που αποτυπώνουν μ’ ενάργεια την καθημερινότητα, λάμπουν περισσότερο, προσδίδοντας ξεχωριστή λάμψη στο σύνολο του αρχαιολογικού ψηφιδωτού.
Έμβλημα του Μουσείου της Αρχαίας Ελεύθερνας η «Μέλισσα Θεά» που κρατάει στα χέρια της τα στήθη της, εκείνα που κατά τον μύθο έθρεψαν τον Δία. Απ’ όλα τα ευρήματα που φιλοξενεί στοργικά το Μουσείο δεσπόζουν αυτά, τα οποία αφορούν την περίοδο των «σκοτεινών χρόνων» μεταξύ 9ου και 6ου αιώνα π.Χ., όταν ανέτειλε η αυγή του ελληνικού πολιτισμού, όπως τη διηγείται ο Όμηρος στην Ιλιάδα και στην Οδύσσεια. Για του λόγου το ασφαλές, και μ’ όσα θα πω σύντομα στη συνέχεια, αξίζει να συγκρίνει κανείς τα ταφικά ευρήματα της Ελεύθερνας με την ομηρική διήγηση για το τελετουργικό της καύσης των νεκρών. Η ραψωδία Ψ της Ιλιάδας μαρτυρεί αψευδώς. Επιτρέψατε μου εφεξής να μείνω -εντελώς ενδεικτικά φυσικά και ας μου συγχωρηθεί αυτή η υποκειμενικότητα και η αντίστοιχη αυθαιρεσία- σε μερικά από τα ανεκτίμητα αρχαιολογικά «πετράδια» του Μουσείου της Αρχαίας Ελεύθερνας και του περιβάλλοντος χώρου.
Στην κορυφή της ανασκαφής υψώνεται το αναστηλωμένο μνημείο, μάλλον ηρώο-ιερό, ουσιαστικώς δε το πρώτο «Μνημείο Άγνωστου Στρατιώτη» στην ιστορία της Ανθρωπότητας.
Στον χώρο του Μουσείου περίοπτη θέση κατέχει η Χάλκινη Ασπίδα, με την εξέχουσα λεοντοκεφαλή, η οποία προστάτευε τα καμένα οστά του νεκρού πολεμιστή που βρέθηκαν καλά φυλαγμένα σε τεφροδόχο αγγείο. Στον ίδιο χώρο δεν μπορεί κανείς να μην σταθεί στην τόσο τρυφερή και συγκινητική πιθοταφή του μικρού αγοριού, με τα οστά του σκύλου του κοντά, που μάλλον πέθανε από μαρασμό, μη μπορώντας ν’ αντέξει τον χαμό του αφεντικού του.
Πάντα στον χώρο του Μουσείου, συνομιλεί με τη «μικρή ιστορία» το αγγείο με το χταπόδι, που βρήκε τον θάνατο όταν το έβαλαν βιαίως μέσα του από μια τρύπα, κατά την πιθοταφή των «Πριγκιπισσών».
Και, τέλος, ένα τσαμπί σταφύλι, ηλικίας 2730 ετών, δείγμα της φύσης που αντιστέκεται στον κάθε είδους θάνατο, προκειμένου ν’ αφήνει την μαρτυρία της για μια μάταιη αιωνιότητα.
Το Μουσείο της Αρχαίας Ελεύθερνας, που φέρει την άψογη αρχιτεκτονική σφραγίδα του κ. Δημήτρη Κουτσογιάννη, οφείλει τη δημιουργία του -τουλάχιστον κατά το μέγιστο μέρος- στον καθηγητή της κλασικής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Νικόλαο Σταμπολίδη. Ήταν αυτός, με λίγους «πιστούς» συνεργάτες, που από το 1985, όταν από διαίσθηση διέκρινε την «ολόμαυρη ράχη» της Ελεύθερνας και συνήγαγε την εντεύθεν υποψία υπολειμμάτων αρχαίων νεκρικών πυρών, έκανε έργο ζωής την ανασκαφή του χώρου και την ανέγερση του Μουσείου. Και τα κατάφερε, όπως αποδεικνύει το γεγονός ότι είμαστε σήμερα εδώ. Σ’ αυτό συνέβαλε η ανέφελη και παραγωγική, μακροχρόνια, συνεργασία του πανεπιστημίου Κρήτης με το υπουργείο Πολιτισμού, καθώς και η γενναιόδωρη συμβολή διακεκριμένων πλην όμως, όπως τους ταιριάζει, σεμνών χορηγών. Πρέπει να σημειώσει κανείς ότι το όλο έργο συνιστά υπόδειγμα ορθολογικής και άκρως διαφανούς διαχείρισης πόρων“.
Απευθυνόμενος στον κ. Σταμπολιδη είπε: «Για την τελική δικαίωση του καθηγητή κ. Νικολάου Σταμπολίδη: Του εύχομαι ολόψυχα -και σ’ αυτό θα έχει την αμέριστη συμπαράστασή μου- να δει τα οστά των αρχαίων νεκρών της Ελεύθερνας εκτός Μουσείου, σε μια ειδική κατασκευή στο χώρο της Νεκρόπολης, προκειμένου οι ψυχές τους να συνεχίσουν εν ειρήνη τον αιώνιο ύπνο τους, που «τάραξε» ο ήχος της αρχαιολογικής σκαπάνης».
Ελεύθερνα: Ο Τόπος – Ο Χρόνος – Τα Ευρήματα
Ο τεράστιος αρχαιολογικός χώρος και το μουσείο βρίσκονται ανάμεσα στα χωριά Ελεύθερνα και Αρχαία Ελεύθερνα (Πρινές) του Δήμου Ρεθύμνης, της Περιφέρειας Κρήτης. Η αρχαία πόλη έλαβε το όνομά της από τον μεγάλο Κουρήτη Ελευθήρα, και η ιστορία της ξεκινά χιλιάδες χρόνια πριν. Σε υψόμετρο περίπου 380 μ., στους πρόποδες του Ψηλορείτη, η πόλη ευνοήθηκε πολλαπλά λόγω της γεωγραφικής της θέσης στην καρδιά της Κρήτης, καθώς και της σχέσης της με τη θάλασσα, παράγοντες που αποτέλεσαν τις αιτίες της δομής μιας ανοιχτής κοινωνίας που ήκμασε κατά την αρχαιότητα.
Οι έρευνες στην περιοχή, ανασκαφικές και άλλες, ξεκίνησαν από το Πανεπιστήμιο Κρήτης το 1985 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα από τον Καθηγητή Νικόλαο Χρ. Σταμπολίδη, τους συνεργάτες και τους φοιτητές του, τόσο από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, τα Πανεπιστήμια της Ελλάδας όσον και του εξωτερικού (Ευρώπης, ΗΠΑ, Ασίας, Αφρικής, Αυστραλίας), καθώς και ανθρώπους από τα γύρω χωριά. Η ανασκαφή αποκαλύπτει σιγά-σιγά τα μυστικά της πόλης από το 3000 π.Χ. έως τον 14ο αι. μ.Χ.. Σπίτια, βίλλες, δρόμοι, δημόσια οικοδομήματα και λουτρά, δεξαμενές και στέρνες, αναλήμματα και τοίχοι, ιερά και εκκλησίες, κλίβανοι και εργαστήρια, και πάνω απ’ όλα η νεκρόπολη των πολεμιστών και των συγγενών τους στην αυγή της ελληνικής ιστορίας, ξεθάβονται μεθοδικά και συστηματικά. Από την ανασκαφή της νεκρόπολης στην Ορθή Πέτρα φαίνεται ότι η Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου, κυρίως από το 900 έως και τα τέλη του 6ου ή τις αρχές του 5ου αι. π.Χ., είναι η πιο σημαντική περίοδος της πόλης, που συνδέεται άμεσα με την Αυγή του ελληνικού πολιτισμού και τον Όμηρο (Ιλιάδα και Οδύσσεια). Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών και καθώς η αρχαία πόλη ξανάβλεπε το φως, η φήμη της βαθμιαία εξαπλώθηκε, μέσα από Διεθνή επιστημονικά συνέδρια και Συμπόσια, ημερίδες, επιστημονικές μελέτες, άρθρα στον ελληνικό και ξένο Τύπο, την τηλεόραση, τα social media.
Για τους παραπάνω λόγους δημιουργήθηκε στον ευρύτερο χώρο της αρχαίας πόλης, το Άλσος Ελευθερναίων, ένα αρχαιολογικό πάρκο με μονοπάτια, γεφύρι, σταθμούς-καθιστικά, επεξηγηματικές πινακίδες και δύο μεγάλα στέγαστρα για την προστασία της Νεκρόπολης στην Ορθή Πέτρα και της Βασιλικής του Μιχαήλ Αρχαγγέλου, όπου ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει συνδυαστικά τη φύση, τη χλωρίδα και την πανίδα, καθώς και τις αρχαιότητες, σε ένα μαγευτικό τοπίο.
Το Μουσείο
Το 2012 ήρθε η μεγάλη στιγμή για την κατασκευή του Μουσείου. Είχε προηγηθεί ιδιαίτερη προετοιμασία ήδη από το 2008. Στο μουσείο στεγάζονται όλα τα κινητά ευρήματα και οι θησαυροί από την ανασκαφή του Πανεπιστημίου Κρήτης. Πρόκειται για το 4ο μεγαλύτερο μουσείο αρχαιολογικού χώρου στην Ελλάδα μετά από αυτά της Ολυμπίας, των Δελφών και της Βεργίνας, πάνω στην επαρχιακή οδό, και εύκολα προσβάσιμο από τον επισκέπτη ετε έρχεται από τα Χανιά και το Ρέθυμνο δυτικά είτε ανατολικά από το Ηράκλειο. H ιστορική διαδρομή της Ελεύθερνας ξεδιπλώνεται σε τρεις συνεχόμενες αίθουσες, που φιλοξενούν όλη την ιστορία της πόλης από το 3000 π.Χ. έως το 1300 μ.Χ. – τεσσερισήμισι χιλιετίες με αντικείμενα καθημερινής ζωής και έργα τέχνης από την προϊστορία, τα γεωμετρικά, αρχαϊκά, κλασικά, ελληνιστικά, ρωμαϊκά και πρωτοβυζαντινά και βυζαντινά χρόνια.
Η μεγαλύτερη σε μέγεθος Αίθουσα Α περιλαμβάνει εκθέματα που επελέγησαν για μια πρώτη παρουσίαση της διαχρονικής δημόσιας, πολιτικής, κοινωνικής και ιδιωτικής ζωής της Ελεύθερνας, αλλά κυρίως αντικείμενα εισηγμένα από άλλες πόλεις της Κρήτης και περιοχές όπως η Αττική, η Πελοπόννησος, οι Κυκλάδες, τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, η Μ. Ασία, η Κύπρος, η Φοινίκη και γενικότερα η συροπαλαιστινιακή ακτή, η Αίγυπτος…
Στη μέση της αίθουσας, το μαγικό άφθαρτο υλικό, ο χρυσός, υλικό περίτεχνων κοσμημάτων και της προβολής τους με ψηφιακές εφαρμογές (digital installation).
Στο βάθος υπάρχει, επίσης, αίθουσα προβολών, μικρών συνεδρίων ή περιοδικών εκθέσεων.
Στην Αίθουσα Β αναπτύσσεται η θρησκευτική και η λατρευτική ζωή στην Ελεύθερνα, από την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου έως και τα βυζαντινά χρόνια. Παρουσιάζεται, επίσης, το Μνημείο 4Α, ηρώο-ιερό, που ερμηνεύεται ως κενοτάφιο, αποτελώντας ένα από τα πρώτα μνημεία του «αγνώστου» στρατιώτη στην παγκόσμια ιστορία. Εδώ εκτίθεται και ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα της νεκρόπολης της Ορθής Πέτρας, η «Κόρη της Ελεύθερνας», που συγγενεύει με το αριστουργηματικό δαιδαλικό άγαλμα, τη διάσημη «Κυρία της Ωσέρ», που βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι.
Η Αίθουσα Γ είναι αφιερωμένη στις νεκροπόλεις της Ελεύθερνας. Παρουσιάζονται εδώ μόνον ευρήματα από τις ανασκαφές στην νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας, καθώς σε αυτήν εικονογραφούνται περιγραφές από τον κόσμο του Ομήρου, όπως π.χ. το τελετουργικό τυπικό των ταφικών πυρών (καύσεων), ανάλογων δηλαδή με την ταφική πυρά του Πατρόκλου που περιγράφεται στη ραψωδία ψ της Ιλιάδας – εδώ εκτίθεται η μοναδική ταφική πυρά με τον δειροτομηθέντα νεκρό, ένα εύρημα που έθεσε σε άλλη βάση την αλήθεια των στίχων του Ομήρου στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Επίσης, σκιαγραφείται μια κοινωνία πολεμιστών και πριγκιπισσών, μέσα από τα ευρήματα και τα πλούσια κοσμήματα, τα όπλα και τα εργαλεία επιφανών πολεμιστών, καθώς και από μια χάλκινη ασπίδα του τύπου του Ιδαίου Άντρου, που ξεχωρίζει ανάμεσά τους – ένα έργο εμβληματικό που εκτίθεται στην αρχή της έκθεσης του μουσείου.
Στην ίδια αίθουσα οι οπτασίες των αριστοκρατισσών ιερειών της Ελεύθερνας με όλον τον κτερισματικό πλούτο τους, λαμπρά, λεπτεπίλεπτης τέχνης κοσμήματα, υάλινα και φαγεντιανά, πήλινα και χάλκινα αγγεία, ειδώλια κ.ά.
Mια ακόμα καινοτομία του Μουσείου είναι η εκτεταμένη και δημιουργική χρήση άλλων μορφών καλλιτεχνικής δημιουργίας (π.χ. κινηματογραφικές ταινίες fiction) και νέων προηγμένων τεχνολογιών (π.χ. ψηφιακά universe) ώστε να προσεγγίζεται η σημασία των ευρημάτων, να αποκαλύπτονται τα κρυμμένα μυστικά τους, να λειτουργούν ως αφορμή για μάθηση και γνώση αλλά κυρίως για να εγείρουν συγκινησιακή φόρτιση και να καθιστούν την ιστορία των ευρημάτων μέρος της προσωπικής ιστορίας του επισκέπτη.
Οι τρεις αίθουσες μπορούν να φιλοξενήσουν με άνεση συγχρόνως τουλάχιστον 4 ομάδες 50 επισκεπτών η κάθε μία, ενώ η κάθε αίθουσα έχει τη δική της οθόνη στην οποία προβάλλονται ιστορίες που διηγούνται και σχετίζονται με τα πρωταγωνιστικά αντικείμενα της κάθε αίθουσας, ταινίες με αναφορές στον Όμηρο και τον Ηρόδοτο, ορισμένες από τις οποίες έχουν βραβευθεί σε διεθνή φεστιβάλ αρχαιολογικών ταινιών.
Στη Νότια Πτέρυγα του Μουσείου, υπάρχει το Ερευνητικό Κέντρο και το Κέντρο Μελέτης, με τη βιβλιοθήκη, τα γραφεία και το αρχείο των ανασκαφών. Πρόκειται για το μέρος όπου γίνεται όλη η έρευνα από Έλληνες και ξένους επιστήμονες πολλών ειδικοτήτων, αρχαιολόγους, ανθρωπολόγους, αρχιτέκτονες, παλαιοβοτανολόγους, επιγραφολόγους κ.ά. καθώς και ερευνητές και σπουδαστές διαφόρων ειδικοτήτων από τα Πανεπιστήμια της Ευρώπης, των ΗΠΑ, της Ασίας και της Αυστραλίας. Εδώ προετοιμάζονται επίσης τα εκπαιδευτικά προγράμματα σε αγαστή συνεργασία του Πανεπιστημίου Κρήτης με την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση της Κρήτης και της Ελλάδας. Στον ισόγειο χώρο βρίσκονται οι αποθήκες και τα εργαστήρια συντήρησης, εξοπλισμένα με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, ενώ στη μεγάλη αυλή του Μουσείου δημιουργήθηκε ένα μικρό θέατρο για παραστάσεις, συνέδρια, συναυλίες και δρώμενα. Τέλος, για την εκπαίδευση των παιδιών το Μουσείο έχει σχεδιάσει και σχεδιάζει ειδικά προγράμματα σχολικών επισκέψεων, που θα δώσουν τη δυνατότητα στα παιδιά της Κρήτης αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας να γνωρίσουν από κοντά μια από τις σημαντικότερες ανασκαφές των τελευταίων χρόνων και της σύνδεσής της με τους μεγαλύτερους ποιητές και ιστορικούς της αρχαιότητας, όπως π.χ. ο Όμηρος και ο Ηρόδοτος.
