Η Νεκρόπολη των Αρμένων αποτελεί τη μεγαλύτερη νεκρόπολη της Υστερομινωικής Κρήτης. Έως σήμερα έχουν ανασκαφεί 231 τάφοι, πολλοί από τους οποίους εμπεριείχαν πολλαπλές ταφές, και μάλιστα μερικές σε λάρνακες που πιθανόν να αναφέρονταν και σε ολόκληρες οικογένειες.
Αξίζει να γίνει ιδιαίτερη μνεία στον ανασκαφέα του χώρου, τον εξαίρετο Αρχαιολόγο κ. Γιάννη Τζεδάκη χάρις στον οποίο ήρθε στο φως ο αρχαιολογικός αυτός θησαυρός από το 1969. Η Νεκρόπολη αυτή σίγουρα αναφέρεται σε ένα μεγάλο οικισμό – πόλη της Υστερομινωϊκής περιόδου. Ενδείξεις για την ύπαρξη της πόλης εντοπίζονται νότια της Νεκρόπολης στην περιοχή του χωριού Κάστελλος.
Ωστόσο η πόλη δεν έχει βρεθεί με απόλυτη βεβαιότητα, και η ανεύρεσή της θα παρουσίαζε μεγάλο Αρχαιολογικό ενδιαφέρον και θα ενίσχυε την φήμη και τη σπουδαιότητα της Νεκρόπολης.
Ίσως ο προγραμματισμός εντατικότερων ανασκαφών στην ευρύτερη περιοχή, όπως και η χρήση σύγχρονων μεθόδων εντοπισμού αρχαιοτήτων χρησιμοποιώντας και ψηφιακή τεχνολογία να συντελέσει στον εντοπισμό της.
Η περιοχή της Νεκρόπολης παρουσιάζει μοναδικά πλεονεκτήματα, παρέχοντάς της τη δυνατότητα να καταστεί ένα σημαντικό κέντρο μεγάλου Αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και συγχρόνως να της εξασφαλίσει υψηλή επισκεψιμότητα.
Κατ’ αρχήν βρίσκεται σε ένα φυσικό περιβάλλον ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, σε μια λοφώδη περιοχή μέσα σε ένα μικρό δάσος από βαλανιδιές που εκτείνεται και σε αρκετή απόσταση γύρωθεν του αρχαιολογικού χώρου.
Κατά δεύτερον χωροταξικά βρίσκεται σε ιδιαίτερη πλεονεκτική θέση, καθόσον απέχει μόλις 2 χιλιόμετρα από τον κόμβο της Εθνικής οδού, και επίσης 4 χιλιόμετρα από την πόλη του Ρεθύμνου, και την Βόρεια ζώνη υψηλής τουριστικής κίνησης.
Ακόμη απέχει μόλις 2 χιλιόμετρα από την Πανεπιστημιούπολη του Γάλλου και τη σχολή Αρχαιολογίας με την οποία υπάρχει η δυνατότητα να δημιουργηθούν ερευνητικές συνεργασίες.
Η πρόταση ανάδειξης και αξιοποίησης του χώρου της Νεκρόπολης αναφέρεται σε δύο επίπεδα παρέμβασης.
Το πρώτο επίπεδο αναφέρεται στην συνέχιση και εντατικοποίηση της Αρχαιολογικής έρευνας τόσον για τον καθαυτό το χώρο της Νεκρόπολης όσον και της εγγύτερης περιοχής με στόχο τον εντοπισμό της πόλης με βεβαιότητα.
Το δεύτερο επίπεδο αναφέρεται στη δυνατότητα αξιοποίησης του Αρχαιολογικού χώρου, με τη δημιουργία λειτουργικών δράσεων και υποδομών, ώστε ο χώρος να αποκτήσει τέτοια μορφή που θα μπορούσε να του εξασφαλίσει υψηλή επισκεψιμότητα.
Έτσι λοιπόν προτείνεται να εκπονηθεί ένα project χωροταξικής και αρχιτεκτονικής παρέμβασης ώστε η Νεκρόπολη να αναδειχτεί σε σημαντικό τουριστικό προορισμό.
Κατά την πρότασή μας, η εκπόνηση του project θα πρέπει να λάβει υπ’ όψιν όλους τους παράγοντες που επηρεάζουν την δυναμική του συγκεκριμένου χώρου.
Κατά τον δικό μας προβληματισμό θέλοντας να συμβάλουμε στην συνολική προσπάθεια, οι δραστηριότητες ανάδειξης του χώρου θα πρέπει να κινηθούν σε δύο άξονες.
Στον πρώτο άξονα θα ενταχθούν παρεμβάσεις που θα αφορούν τον καθαυτό αρχαιολογικό χώρο, όπως:
– H οριοθέτηση με μονοπάτια ειδικής κατασκευής και με μοντέρνα υλικά (ανοξείδωτο χάλυβα-γυαλί ), της πρόσβασης στους μεγάλους επισκέψιμους τάφους.
– Εργασίες ώστε να καταστεί εντυπωσιακότερη η εμφάνιση του κάθε μεγάλου τάφου.
– Συστήματα κατάλληλου φωτισμού μέσα στους μεγάλους τάφους.
– Τοποθέτηση ειδικών πινακίδων – ταμπλό όπου θα αναγράφεται η ιστορική ταυτότητα του κάθε σημαντικού τάφου καθώς και τα ευρήματά του.
– Επίσης η κατασκευή σύγχρονων και καλαίσθητων στεγάστρων στους μεγάλους τάφους.
Στον δεύτερο άξονα θα ενταχθούν κατασκευές εκτός του αρχαιολογικού χώρου όπου θα μπορούν να εγκατασταθούν διάφορες δραστηριότητες που θα έχουν σχέση με τη Νεκρόπολη, όπως:
– Για παράδειγμα, μια αίθουσα όπου θα υπάρχει η δυνατότητα να προβάλλονται σε γιγαντοοθόνη διάφορα videos που θα σχετίζονται με αναπαράσταση ταφικών τελετών της Υστερομινωϊκής περιόδου. Ανάλογες προβολές με αυτές που γίνονται στο Πλανητάριο στην Αθήνα.
– Επίσης θα μπορεί να υπάρχει αίθουσα με ηλεκτρονικούς υπολογιστές (PC) όπου οι επισκέπτες θα μπορούν να βλέπουν συγκεκριμένα αρχαιολογικά ή ιστορικά θέματα σχετιζόμενα με την Μινωϊκή ή Υστερομινωϊκή περίοδο.
– Ακόμη αίθουσα φωτογραφικών εκθέσεων μόνιμων ή περιοδικών με φωτογραφίες αρχαιολογικών χώρων ή τοπίων ή σχεδιαγραμμάτων, τα ποία θα σχετίζονται με την Νεκρόπολη.
Αλλά ακόμη και φωτογραφικό υλικό όλων των ευρημάτων των τάφων που τώρα φιλοξενούνται στο Μουσείου Ρεθύμνου. Για αυτά θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ειδικά σχεδιασμένες ψηφιακές απεικονίσεις. Σημαντική συμβολή θα μπορεί να έχει το ΙΤΕ εκπονώντας ερευνητικά προγράμματα και προτείνοντας σύγχρονες ψηφιακές μεθόδους απεικόνισης.
– Τέλος οι εγκαταστάσεις θα ολοκληρώνονται με μια μικρή βιβλιοθήκη, και χώρο εντευκτηρίου.
Το σύνολο των εγκαταστάσεων μπορούν να αποτελέσουν ένα σύγχρονο Αρχαιολογικό πάρκο συνδυαζόμενες και το εξαίρετο φυσικό περιβάλλον με το δάσος των βαλανιδιών.
Έτσι λοιπόν θα μπορούσε να εξασφαλιστεί υψηλή επισκεψιμότητα του χώρου στοχεύοντας σε τουλάχιστον τρείς κατηγορίες επισκεπτών.
Κατ’ αρχήν των σχολικών εκδρομών, Δημοτικών, Γυμνασίων, και Λυκείων από όλη την Κρήτη στα πρότυπα του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στο Ηράκλειο ή του Creta Aquarium. Επίσης σε οργανωμένες εκδρομές ταξιδιωτικών γραφείων ή και σε μεμονωμένους εκδρομείς – επισκέπτες.
Ο συνδυασμός λοιπόν του σπουδαίου Αρχαιολογικού χώρου της Νεκρόπολης με την χρήση μεθόδων απεικόνισης υψηλής ψηφιακής τεχνολογίας, θα δημιουργήσει ένα μοναδικό τουριστικό προορισμό με τελικούς ωφελούμενους και την τοπική κοινωνία του Ρεθύμνου αλλά και γενικά τον χώρο του πολιτισμού και της Αρχαιολογίας.
* Ο Γιώργος Ουρανός είναι υδρογεωλόγος
