Ένα χρέος εκπληρώθηκε από το πνευματικό Ρέθυμνο σ’ έναν κορυφαίο της εκπαίδευσης και της επιστημονικής έρευνας στη γλώσσα, στην ιστορία και στη λαογραφία. Τον δρα Γιάννη Ευθυβούλου Τσουδερό.Την εκδήλωση οργάνωσαν με απόλυτη επιτυχία η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία και ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Ρεθύμνου.
Η κατάμεστη αίθουσα στο Σπίτι του Πολιτισμού ήταν και μια επιδοκιμασία της πρωτοβουλίας αυτής που θα έπρεπε να βρει μιμητές και από άλλους φορείς.
Βαθιά συγκινημένος ο τιμώμενος απολάμβανε την αίσθηση ότι πολλοί από αυτούς που συμμετείχαν στην εκδήλωση υπήρξαν μαθητές του. Γνωστή η επί σειρά ετών προσφορά του στην εκπαίδευση. Και είναι αμέτρητος ο χρόνος που έχει αναλώσει στην επιστημονική έρευνα και στη συγγραφή. Κάποια από τα βιβλία του μάλιστα θεωρούνται από τα σημαντικότερα της ελληνικής γραμματολογίας.
Γλωσσολόγος, ιστορικός και ποιητής
Μια εικόνα είχαν οι Ρεθεμνιώτες από την έκθεση βιβλίου, πριν από δύο χρόνια, στον ίδιο χώρο, όπου δέσποζε στο σύνολό του, το συγγραφικό έργο του σοφού διδασκάλου. Αυτό που έχει εκδοθεί.
Είχαν όλοι θαυμάσει τον πλούτο της θεματικής του και το ποιητικό του ύφος. Γιατί ο πολυγραφότατος καθηγητής είναι και ποιητής.
Στην εκδήλωση, που παρακολούθησε εκλεκτό ακροατήριο, ανέδειξαν κάθε πτυχή του πολύπλευρου έργου του ο κ. Νίκος Ε. Παπαδογιαννάκης μιλώντας με θέμα «Γιάννης Ευθυβ. Τσουδερός: Εργοβιογραφικά, Η συμβολή του στην μελέτη της Ελληνικής».
Η κ. Ελπινίκη Νικολουδάκη-Σουρή που εντυπωσίασε αναπτύσσοντας το θέμα της «Η αναλογία ως ιδέα και μέθοδος στη Λυρική Ποίηση του Γιάννη Τσουδερού».
Στο σημείο αυτό δόθηκε κι ένα δείγμα σχετικά με τον τρόπο που η ποίηση εμπνέει τη μουσική σκέψη με ένα τραγούδι του Μπάμπη Πραματευτάκη πάνω στο ποίημα του Γιάννη Τσουδερού «Ρέθυμνο».
Ήταν ένα από τα τόσα μεστά νοημάτων ποιήματά του, όπου ο κ. Τσουδερός εξάρει την πνευματική παράδοση του Ρεθύμνου και οικτίρει το κατάντημα από τις επιδράσεις ξένων προς τις παραδόσεις στοιχείων στο πλαίσιο μιας κακώς εννοούμενης ανάπτυξης.
Το τραγούδι που ακούστηκε από cd ερμήνευσε ιδανικά η Ελένη Κυδωνάκη.
Κάθε πτυχή του έργου του
Στη συνέχεια πήραν το λόγο οι παρακάτω εκλεκτοί ομιλητές στα αντίστοιχα θέματα:
• Κώστας Αποστολάκης: «Γιάννης Ευθυβ. Τσουδερός: Η ιστορική διάσταση της γλώσσας».
• Ειρήνη Βογιατζή: «Τεταρπώμεσθα γόοιο: η τελετουργία του θρήνου».
• Κώστας Μουτζούρης: «Ο διά βίου έρως του Γιάννη Ευθυβ. Τσουδερού με την Κρητική μαντινάδα».
• Μαρία Πατρελάκη: «Ιφιγένεια εν Ταύροις του Γ. Ε. Τσουδερού και τα Διορθωτικά στον Κρίτωνα του Πλάτωνος».
• Γιώργος Φρυγανάκης: «Μια πινελιά στο πορτραίτο του Γ. Ε. Τσουδερού».
• Παναγιώτης Παρασκευάς: «Η ιστορία της Κρήτης (ιδιαίτερα του Ρεθύμνου) και ο Γιάννης Ευθυβ. Τσουδερός».
Ιδιαίτερα τονίστηκε η συμβολή του τιμωμένου στην ιστορία και στη λαογραφία, ενώ το ιστορικό του έργο εκτείνεται χρονολογικά από το 1500 έως και το 1924.
Στο σημείο αυτό πρέπει να θυμίσουμε την απόλυτα τεκμηριωμένη μελέτη του αναφορικά με την έκρηξη της επανάστασης του 21 στο Ρέθυμνο. Και να προσθέσουμε ότι θα έπρεπε η Πολιτεία να έχει αναλάβει την έκδοση και του υπόλοιπου έργου του που παραμένει ανέκδοτο.
Από τον Όμηρο μέχρι τη νέα ελληνική
Όπως τόνισε ο κ. Παπαδογιαννάκης, για να επιστρέψουμε στην εκδήλωση είναι σημαντική η συμβολή του Γιάννη Τσουδερού στη μελέτη της Ελληνικής Γλώσσας και συγκεκριμένα της δομής της. Χρόνια ολόκληρα ο σοφός καθηγητής δούλεψε από τον Όμηρο μέχρι τη νέα ελληνική και οι εργασίες του, εξαντλητικές ως προς την παράθεση παραδειγμάτων, δείχνουν την εξέλιξη της γλώσσας όχι σε επίπεδο λέξεων αλλά σε επίπεδο δομής. Μια γλώσσα συνεχίζεται ή χάνεται όταν χαθεί η δομή της, τόνισε ο κ. Παπαδογιαννάκης.
Συγκινητική και η αναφορά από την κ. Ειρήνη Βογιατζή στην εμπειρία να έχει παρακολουθήσει τον κ. Γιάννη Τσουδερό στο Πανεπιστήμιο, καθώς ήταν φοιτήτριά του. Ενώ ήταν γλαφυρότατη και στην περιγραφή της προσφοράς του τιμώμενου στην πνευματική και κοινωνική ζωή του τόπου.
Τιμούσε τους Μικρασιάτες
Ο κ. Γιώργος Φρυγανάκης στη συγκινητική ομιλία του τόνισε τη στάση του Γιάννη Τσουδερού απέναντι στους Μικρασιάτες πρόσφυγες αλλά και στις προσπάθειές του να αναδείξει τον κοινωνικό τους ρόλο σε μια εποχή δύσκολη.
Ήταν αναμενόμενη τόση ευαισθησία, όταν από μικρός είχε βιώσει τις δυσκολίες της ζωής κι ήξερε τι σημαίνει αγώνας για επιβίωση με αξιοπρέπεια και δύναμη ψυχής.
Τονίστηκε ακόμα η αυτοδύναμη ανέλιξή του στις βαθμίδες ιεραρχίας της επιστήμης του και η απόλυτη στάση του απέναντι στους εκάστοτε ισχυρούς. Αν και καταγόμενος από ιστορική οικογένεια είχε συγγενή και πρωθυπουργό, εν τούτοις δεν παρασύρθηκε σε εφήμερες δόξες. Κανένας συμβιβασμός, καμιά κατά συνθήκη υμνολογία για να πετύχει οφέλη. Έμεινε άφθορος από τις απόπειρες της εξουσίας να τον εντάξουν στις «αυλές» τους. Κι έτσι απέκτησε τη βαθύτερη εκτίμηση της τοπικής κοινωνίας και σαν άνθρωπος.
Ένα ακόμα χρέος
Με έκδηλη τη συγκίνηση στο σεβάσμιο πρόσωπό του ο κ. Γιάννης Τσουδερός ευχαρίστησε στο τέλος τους διοργανωτές της εκδήλωσης που του πρόσφερε μια ακόμα δικαίωση στα 91 χρόνια του. Και δέχτηκε την πλακέτα που του απένειμε ο πρόεδρος της ΙΛΕΡ κ. Παπαδογιαννάκης.
Απομένει ακόμα ένα χρέος του Ρεθύμνου απέναντι στο σοφό καθηγητή. Να εκδοθεί και το λοιπό έργο του, που θα έπρεπε από καιρό να έχει γίνει. Ξεκίνησε πριν από χρόνια μια προσπάθεια, χωρίς να καταλήξει όμως το υλικό στο τυπογραφείο, παρά τις υποσχέσεις.
Πρόκειται για έναν πλούτο επιστημονικής γνώσης που δεν θα πρέπει να μείνει ανεκμετάλλευτος.
