ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΑ ΜΝΗΜΕΙΟΥ
Κρήτες εθελοντές Μακεδονομάχοι (1903-1908)
Μια ωραία εκδήλωση Μνήμης για τους εθελοντές Μακεδονομάχους (1903-1908) με παραστατικότητα, έκανε η Ένωση Κρητών Σαρωνικού «Ο Εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος». Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια, στο Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης και στον πράγματι δραστήριο πρόεδρό της, Νικόλαο Λιονή. Στη διάρκεια της εκδήλωσης έγιναν τα Αποκαλυπτήρια του Μνημείου των Κρητών Εθελοντών Μακεδονομάχων.
Θα αρχίσω από τον Εθνάρχη Ελευθ. Βενιζέλο που είχε αναφέρει για τον Μακεδονικό Αγώνα και τους Μακεδονομάχους: «Ιδίως ο Μακεδονικός Αγώνας για τον οποίον επιβάλλουν λόγοι εθνικοί να γίνει το ευαγγέλιο της Ελληνικής φυλής. Και εάν όπως ελπίζω στο μέλλον ελευθερωθεί η Μακεδονία, το επίσημο κράτος επιβάλλεται να ιδρύσει Μουσείο στη Θεσσαλονίκη, να στεγάσει τις προτομές όλων των πρωτοπόρων δρασάντων αρχηγών στο Μακεδονικό Αγώνα 1903-1908. Αξίζει να στεφανωθεί ο αμυντικός εκείνος αγώνας που έσβησε την ντροπή το ‘ 97, διότι με το παράδειγμα, των ηρωικών εθελοντών εξύμνησε και ενθαρρύνθη ολόκληρο το αποθαρρυμένο έθνος».
Επίσης ο Θεόδωρος Πάγκαλος γράφει για τον Μακεδονικό Αγώνα: «Όπως πάντα η αθάνατη Κρήτη προηγήθη στον Αγώνα αυτό και προσέφερε την πρώτη και μεγίστη αναλογία του πολύτιμου αίματος των τέκνων της. Ενθυμούμε με συγκίνηση τον άκρατον ενθουσιασμό των νεαρών παιδιών του Ψηλορείτη και των Λευκών Ορέων- που σπεύδουν προς εκδίκηση και σωτηρία των υπό των Βουλγάρων σφαζόμενων αδελφών Μακεδόνων. Εντός ολίγου χρόνου, ο Παύλος Γύπαρης, ο Καούδης, ο Πούλακας και άλλοι ηρωικοί καπεταναίοι ετσάκισαν κυριολεκτικά τις συμμορίες των δολοφόνων». Ο Μακεδονικός Αγώνας είναι ο πιο αγνός, ο πιο γνήσιος ελληνικός αγώνας.
Όπως είναι γνωστό ο αρχηγός του Μακεδονικού Αγώνα Παύλος Μελάς, σκοτώθηκε στην πρώτη μάχη που έδωσε, κράτησε την αρχηγία ενάμισι μήνα. Ο ηρωικός του θάνατος ήταν η αφύπνιση των ελλήνων πατριωτών, αληθινός ξεσηκωμός. Νέοι με τη φλόγα και την επαναστατική ορμή απ’ όλα τα μέρη της Ελλάδος, ζώστηκαν τα φισεκλίκια, άρπαξαν τα όπλα και πέταξαν στη γη της Μακεδονίας και ορκίστηκαν όχι απλώς να πολεμήσουν αλλά με κάθε θυσία να νικήσουν και τα κατάφεραν. Πολέμησαν, έδωσαν θάρρος στον ντόπιο ελληνικό πληθυσμό κι έσωσαν την Μακεδονία από τα νύχια του πανσλαβισμού.
Όλοι οι Έλληνες πρέπει κάθε χρόνο να γιορτάζουμε τον Μακεδονικό Αγώνα. Ιδιαίτερα εμείς οι Κρήτες. Μην ξεχνάμε ότι από τα 95 αντάρτικα σώματα απ’ όλη την Ελλάδα, τα 77 ήταν Κρητικά αντάρτικα σώματα, 6.000 αντάρτες οι 3.000 ήταν Κρήτες 20 αναγνωρισμένοι αρχηγοί. Οι 14 ήσαν Κρήτες: 3 γενικοί αρχηγοί οι 2 ήσαν Κρήτες. 700 Κρήτες σκοτώθηκαν, πότισαν με το αίμα τους την Μακεδονική γη. Οι δύο Κρήτες γενικοί αρχηγοί, ο Γεώργιος Κατεχάκης ( Καπετάν Ρούβας) από το Ηράκλειο Κρήτης και ο Γεώργιος Τσόντος (Καπετάν Βάρδας) από τα Σφακιά, έφεραν σε αίσιον πέρας τον πενταετή Μακεδονικό Αγώνα, πλαισιωμένοι από γενναία παλικάρια, με σιδερένια θέληση και αποφασιστικότητα.
Στέλιος Γύπαράκης
Η Μάχη του Στρεμπένου 29 Μαΐου 1906: Θεωρείται η μάχη των Θερμοπυλών του Μακεδονικού Αγώνα. Πρωταγωνιστές: Παύλος Γύπαρης και Γεώργιος Βολάνης. (Πίνακας του Ζωγράφου Χρηστίδη)