Μια ενδιαφέρουσα κατάθεση για την αιχμαλωσία του Γερμανού πτεράρχου Άλφρεντ Στουρμ κάνει στο περιοδικό ΕΛΛΩΤΙΑ ο αξέχαστος Μάρκος Πολιουδάκης. Ο πτέραρχος ήταν από τους πρωταγωνιστές της θρυλικής μάχης καθώς ήταν ο διοικητής των αλεξιπτωτιστών καταδρομέων που έπεσαν για να καταλάβουν το Ρέθυμνο το απόγευμα της 20ης Μαΐου 1941.
Ο Πολιουδάκης κατάφερε σε βάθος χρόνου να εξετάσει όλες τις παραμέτρους της αιχμαλωσίας αυτής που ήταν από τις πρώτες μεγάλες επιτυχίες των συμμάχων και των ομάδων υπεράσπισης του νησιού. Και να μας δώσει στα βιβλία του αλλά και σε δημοσιεύματά του όλες τις εκδοχές κάνοντας και εύστοχα σχόλια.
Ποιος ήταν όμως αυτός ο Γερμανός εισβολέας;
Ο σμήναρχος Άλφρεντ Στουρμ ήταν ένας γεροδεμένος υπεροπτικός άνδρας 52 ετών με βαθιά κομμένα μαλλιά και ταύρινο σβέρκο. Είχε πέσει με αλεξίπτωτο στην Ολλανδία και την Κόρινθο, όπου είχε καταγάγει εύκολες νίκες, και ήλπιζε ότι και στο Ρέθυμνο θα είχε μια εντυπωσιακή και μεγάλης αξίας, από στρατιωτική άποψη, νίκη. Ήταν εκνευρισμένος, γιατί πιάστηκε αιχμάλωτος και μάλιστα από Έλληνες. Είδε την αποτυχία του και ήταν πολύ στενοχωρημένος, αλλά και αλαζονικός. Μόλις έφθασε με τη συνοδεία των Αυστραλών στην κορυφή του λόφου Β’, κτύπησε στο πρόσωπο έναν από αυτούς. Αμέσως ένας γιγαντόσωμος Αυστραλός έπιασε τον Γερμανό διοικητή και του έτριψε τη μύτη του στη σκόνη.
Ο Αυστραλός ταγματάρχης διοικητής του 2/11 Τάγματος Ray Sandover σαν γερμανομαθής ανέκρινε τους αιχμαλώτους συμπεριλαμβανομένου και του διοικητή Στουρμ. Ο ίδιος γράφει ότι ήταν μια δυσάρεστη εμπειρία η συνομιλία του με τον Στουρμ: «Ήταν κατά πολύ μεγαλύτερος από μένα και δυσαρεστήθηκε όταν έμαθε ότι είχα τα σχέδια επιχειρήσεων του Συντάγματός του, τα οποία έφερε μαζί του ένας αξιωματικός, κατά παράβαση των διαταγών που είχε, να μη φέρουν τέτοια έγγραφα στη μάχη. Ο αξιωματικός αυτός σκοτώθηκε και έτσι τα σχέδια ήλθαν στα χέρια μας».
Ο Στουρμ δεν είχε συναίσθηση ότι ήταν αιχμάλωτος, αλλά ήθελε ανέσεις με νοοτροπία τουρίστα. Στο στρατόπεδο αιχμαλώτων που είχαν οργανώσει οι Αυστραλοί στη βορινή είσοδο του χωριού Πηγή, είχαν ιδιαίτερη θέση για τους αξιωματικούς. Τον Στουρμ, τον έβγαζαν συχνά περίπατο δύο Αυστραλοί αξιωματικοί. Ο Στουρμ στις 23 Μαΐου ζήτησε να δει τον διοικητή των συμμαχικών δυνάμεων. Ο αντισυνταγματάρχης Ίαν Κάμπελ δέχτηκε τη συνάντηση και η συνομιλία, που είχαν οι δύο διοικητές, έγινε μέσω του αγγλομαθή Φύσσερ. «Ο Στουρμ όμως δεν ήταν ένας καλός χαμένος και αρνήθηκε να δώσει το χέρι του στον Κάμπελ. Νομίσαμε ότι προς στιγμή πιθανόν να αισθανόταν την καταισχύνη του πάρα πολύ, αλλά αργότερα μάθαμε ότι μας εναντιώθηκε, γιατί πυροβολούσαμε τους Γερμανού, ενώ αυτοί κατέβαιναν με αλεξίπτωτα».
Ο Στουρμ φαινόταν πολύ λυπημένος, αλλά πίστευε σταθερά ότι μέσα σε δυο μέρες οι όροι θα αντιστραφούν.
Έκαμε τον Κάμπελ τρεις ερωτήσεις. Πήρε τρεις βαριές και σωστές απαντήσεις:
α) – Γιατί δεν περιποιηθήκατε όσο έπρεπε τους Γερμανούς αιχμαλώτους;
– Γιατί δεν μπορούμε να τους προσφέρουμε πέραν των όσων διαθέτομε. Οι άνδρες μου παίρνουν κάτω του μισού σιτηρέσιου και εγώ ο ίδιος κοιμάμαι κάτω από μια ελιά.
β) – Δεν μπορώ να ανεχθώ τους Κρητικούς να κρατούν τα γερμανικά όπλα και να πολεμούν τους Γερμανούς.
– Δεν μπορώ να επηρεάσω τη συμπεριφορά των Κρητικών, διότι μετά δυσκολίας μπορώ να ελέγχω και να διοικώ τους δικούς μου στρατιώτες.
γ) – Ζητώ να μεταφερθεί το στρατόπεδο αιχμαλώτων μακριά από το σημείο που βρίσκεται.
– Δεν είναι εφικτό. (Υπήρχε άλλος λόγος. Ο Κάμπελ είχε εγκαταστήσει δίπλα στο στρατόπεδο αιχμαλώτων το σταθμό πολεμοφοδίων για να μην τον βομβαρδίσει η γερμανική αεροπορία).
Ο Στουρμ απελευθερώθηκε από την ταχυκίνητη δύναμη των αλπινιστών του Βίντεμαν, που έφθασε στο Ρέθυμνο το απόγευμα της 29ης Μαΐου από τα Χανιά με επικεφαλής τον στρατηγό Καρλ Στούντεντ για να απελευθερώσει το συντομότερο τους επιζώντες αλεξιπτωτιστές του. Κατέλαβε την έρημη πόλη του Ρεθύμνου, όπου και διανυκτέρευσαν. Την επομένη ενδεκάτη μέρα της μάχης στο Ρέθυμνο, απελευθέρωσαν τους ολίγους επιζώντες στον Άγιο Γεώργιο Περιβολίων. Μετά από μάχη στα Περιβόλια – Πλατανέ με τον 3ο αυστραλιανό λόχο του 2/11 τάγματος υπό τον λοχαγό Χόνερ και την υποχώρησή του υπό την πίεση πυροβολικού και τανκς, οι αλπινιστές χωρίζονται σε δύο κολόνες από τον Πλατανέ.
Η μία μηχανοκίνητη φθάνει στο αεροδρόμιο και, μετά την ανταλλαγή λίγων πυρών, γίνεται η παράδοση των Αυστραλών, πλην ολίγων που δε θέλησαν να παραδοθούν και τράβηξαν προς τα νότια. Η άλλη μηχανοκίνητη δύναμη έσπευσε ολοταχώς από Άδελε προς Πηγή και ελευθέρωσε 500 περίπου αλεξιπτωτιστές τραυματίες στο νοσοκομείο του Άδελε και αιχμαλώτους στο στρατόπεδο της Πηγής. Μέσα σ’ αυτούς ήταν και ο διοικητής των αλεξιπτωτιστών του Ρεθύμνου Άλφρεντ Στουρμ. Αμέσως η έδρα του φρουραρχείου Πηγής μετατράπηκε σε έδρα του 2ου συντάγματος αλεξιπτωτιστών καταδρομέων με διοικητή τον ίδιο. Αυτός και το επιτελείο του ανέλαβαν αμέσως τη διοίκηση και εγκαταστάθηκαν στα καλύτερα σπίτια του χωριού.
Ο Σμήναρχος Στουρμ, παρόλο που πήρε από τον Χίτλερ, μαζί με τους άλλους αξιωματικούς στις 19 Ιουλίου 1941 στο Βερολίνο, το παράσημο «Σταυρό των Ιπποτών», εμφανίζεται μόνο τον Ιούνιο του 1942 στο ρωσικό μέτωπο. Δε φαίνεται μετά να έχει σημαντικό ρόλο στο σώμα των αλεξιπτωτιστών. Μάλλον εξαφανίστηκε από το στρατιωτικό προσκήνιο, μετά την πανωλεθρία του συντάγματός του στη μάχη του Ρεθύμνου.
Δυστυχώς η περιφανής νίκη στο Ρέθυμνο, έγινε χαμένη νίκη μετά την επικράτηση των Γερμανών στα Χανιά και την κατάληψη του τομέα Ρεθύμνου από τους Γερμανούς αλπινιστές το πρωινό της 30ης Μαΐου 1941.
Οι περισσότεροι Αυστραλοί παρεδόθησαν. Οι ελληνικές μονάδες διαλύθηκαν και όσοι αξιωματικοί και στρατιώτες δεν πιάστηκαν αιχμάλωτοι, διέφυγαν προς τα χωριά. Οι αξιωματικοί δεν έδωσαν αναφορά κι έτσι στερούμαστε πολύτιμα και ακριβή στοιχεία.
Ο Λοχαγός Γεώργιος Λιόδης καταγόταν από τα Χανιά. Κατατάχθηκε το 1922 στο Πεζικό ως ανθυπολοχαγός. Το 1934 είχε φθάσει το βαθμό του λοχαγού. Το 1935 τον βρήκε απότακτο με τη Συντακτική Πράξη της 25-6-1935, η οποί ακυρώθηκε στις 2-9-1939 «περί επαναφοράς αξιωματικών κ.λπ.». Παραμονές της γερμανικής εισβολής, τοποθετείται ως λοχαγός στο νεοϊδρυμένο 4ο Τάγμα Πεζικού και αναλαμβάνει τον 1ο Λόχο. Το Τάγμα αναπτύχθηκε αμυντικώς στην περιοχή Πηγή – Άδελε – Μαρουλά.
Δεν υπάρχουν πληροφορίες αν μετά τη μάχη πιάστηκε αιχμάλωτος ή διέφυγε προς τα Χανιώτικα. Αποστρατεύτηκε, λόγω ορίου ηλικίας, το 1946 και πέθανε στις 12-6-1956 στα Χανιά.
Οι πληροφορίες του Τζον Φορντ στον Μάρκο Πολιουδάκη
Ο αξέχαστος ιστορικός ερευνητής Μάρκος Πολιουδάκης, που κανένας ποτέ δεν αμφισβήτησε την ακρίβεια των στοιχείων που αναφέρει στα βιβλία του είχε την ευκαιρία να συμπληρώσει την έρευνά του για την αιχμαλωσία του πτεράρχου με βάση όσα καταθέτει ο Ταγματάρχης Τζον Φορντ, σύνδεσμος των ελληνικών και αυστραλιανών δυνάμεων του στρατιωτικού τομέα Ρεθύμνου, προ και κατά τη διάρκεια της μάχης, το Μάη του 1941. Ο Μάρκος είχε συνάψει στενή φιλία και με αυτόν. Και είχε την ευκαιρία σε επιστολή του ( 8 Αυγούστου 1994) ο βετεράνος της Μάχης να τον πληροφορήσει για το θέμα που τον ενδιέφερε τα εξής:
«Κανένας σχηματισμός του 4ου ελληνικού τάγματος δεν είχε συμμετοχή ποτέ για επικουρία στο λόφο Α’ ή Β’. Αυτό έγινε από το 5ο ελληνικό τάγμα που ήταν σε εφεδρεία στο Άδελε.
Προηγουμένως στη σύσκεψη που έγινε την πρώτη νύχτα, ο διοικητής Κάμπελ και εγώ συζητήσαμε την κατάσταση. Ήταν πολύ ανήσυχος για άφιξη για άφιξη γερμανικών ενισχύσεων με αλεξίπτωτα από τον αέρα, αλλά και από τη θάλασσα. Είχε ως εκ τούτου αποφασίσει ότι εγώ έπρεπε να μείνω με τις ομάδες του 4ου ελληνικού Τάγματος να αποκρούσομε οποιεσδήποτε προσπάθειες ενισχύσεως των Γερμανών και με συνέδεσε με ένα από τους Αυστραλούς αξιωματικούς του με το 5ο ελληνικό τάγμα για την επίθεση στη Βιράν Επισκοπή. Ο Νίκος Κατσιράκης ήλθε από το 5ο ελληνικό τάγμα (το 4ο ελληνικό προστάτευε το αεροδρόμιο) με αποστολή να καθαρίσουν τον ελαιώνα από τους Γερμανούς, πάνω από τον Σταυρωμένο.
Η αντεπίθεση με τον διοικητή Κάμπελ εναντίον των Γερμανών επί του λόφου Α’ (τη δεύτερη μέρα) ήταν επιτυχής. Επίσης επιτυχής ήταν και η επίθεση των Ελλήνων από τη Βιράν Επισκοπή και η επιχείρηση καθαρισμού των ελαιώνων πάνω από το εργοστάσιο στον Σταυρωμένο. Όταν όμως επιτέθηκαν στο εργοστάσιο, βρήκαν ισχυρή άμυνα εξαιτίας των βαρέων όπλων και ομαδικών πυρών όπλων. Τους ήταν αδύνατο να διασχίσουν 300-400 γιάρδες ανοιχτού εδάφους και έτσι αποσύρθηκαν στους ελαιώνες απ’ όπου είχαν θέα το εργοστάσιο. Αργότερα εκείνο το πρωί, ο διοικητής Κάμπελ έστειλε διαταγή σε μένα να πάρω το 5ο ελληνικό Τάγμα να καταλάβομε το εργοστάσιο. Συνάντησα τον Νίκο Κατσιράκη, είδα κατά την άποψή μου τις δυσκολίες. Επίσης, συνάντησα τον Αυστραλό αξιωματικό που ενώθηκε με το 5ο ελληνικό τάγμα. Αυτός είχε ένα μπρεντ και, ενώ εμείς συζητούσαμε τι έπρεπε να γίνει, είδαμε μερικούς Γερμανούς στη μακρινή πλευρά του δρόμου Ρεθύμνης – Ηρακλείου πέρα από το χωριό του Σταυρωμένου. Αυτός αμέσως άνοιξε πυρ και τράπηκαν σε φυγή. Την ίδια ώρα είδα τον Διονύσιο (Ψαρουδάκη) με τριάντα άνδρες πολίτες τρέχοντας να συλλάβουν τους Γερμανούς.
Πήγα πίσω στον λόφο Α’ να προσπαθήσω να επικοινωνήσω με τον Ταγματάρχη Μπέζελ Μπράουν να στρέψει τα πυροβόλα του στο εργοστάσιο εις ενίσχυση οποιασδήποτε επίθεσης, αλλά είχαν βγει εκτός μάχης από τους Γερμανούς. Έτσι γύρισα στον Νίκο Κατσιράκη και του είπα να μείνει στην παρούσα θέση μέχρι νεότερης διαταγής. Τότε ανακοίνωσα την κατάσταση στον διοικητή Κάμπελ.
Την επόμενη μέρα η επίθεση υποστηρίχθηκε από ένα τανκ, με το οποίο οι Αυστραλοί και ελληνικές δυνάμεις κατέλαβαν το εργοστάσιο στον Σταυρωμένο.
Μακάρι να καταλάβαινα ελληνικά και βεβαίως να γράφω, αλλά είναι μόνο ευκαιριακό ότι μετέφρασα μέρη του βιβλίου σου. Έτσι, αν έχω επαναλάβει μόνον ότι έχεις γράψει, συγχώρησέ με.
Ο Ray Sandover είναι άρρωστος στο Λονδίνο, και τον φροντίζουν στο νοσοκομείο του Richmond, αλλά θα διαβιβάσω το μήνυμά σου στη σύζυγό του, που τον επισκέπτεται κάθε μέρα.
Με όλες τις καλές ευχές μου και τους ευγενέστερους χαιρετισμούς.
Δικός σου-JOHN FORD».
Έτσι έχουμε ακόμα μια σημαντική μαρτυρία πολύτιμη για τον ερευνητή που ασχολείται με την θρυλική μάχη που έκοψε την ανάσα της ανθρωπότητας και ταπείνωσε τα πλέον επίλεκτα στελέχη της γερμανικής αεροπορίας.
