Ευρήματα διαφόρων χρονολογικών φάσεων, από τη νεολιθική εποχή ως τα υστερορωμαϊκά χρόνια, όπως οικίες και πλακόστρωτους δρόμους, ιερά, ένα τεράστιο λατομείο ασβεστολιθικού πετρώματος, δεκάδες επιγραφές, πολλά και σε καλή κατάσταση γλυπτά, μεταλλικά αντικείμενα και σκεύη, γυάλινα αγγεία περιλαμβάνονται στο θησαυρό μοναδικής ομορφιάς και αίγλης, που έφερε στο φως τα τελευταία τριάντα χρόνια η αρχαιολογική σκαπάνη στην Ελεύθερνα. Αντικείμενα και γλυπτά που έχουν προκαλέσει τεράστιο ενδιαφέρον σε Έλληνες και ξένους και συχνά φέρνουν τον αρχαιολογικό χώρο του Ρεθύμνου στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος. Η Ελεύθερνα πρωταγωνιστεί σε έκθεση στο Μουσείο της Νέας Υόρκης και τον επόμενο μήνα στο Μόντρεαλ του Καναδά σε έκθεση με τίτλο «Οι Έλληνες: από τον Αγαμέμνονα στον Μέγα Αλέξανδρο», που διοργανώνουν το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και το Consortium of North American Museums, με επίσημο εκπρόσωπο το Canadian Museum of History στην Οττάβα.
Ο καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Νίκος Σταμπολίδης και οι συνεργάτες του, από το 1985, μέχρι και σήμερα έχουν ανακαλύψει τον σπουδαίο αρχαιολογικό χώρο με εκατοντάδες ευρήματα με αντικείμενα και οικήματα. Ευρήματα τα οποία διεκδικούν μια θέση στο υπό ανέγερση πρώτο μουσείο αρχαιολογικού χώρου της Κρήτης, το οποίο κατασκευάζεται στην περιοχή υπό την καθοδήγηση και την στενή επιτήρηση του ίδιου.
Ένα έργο ζωτικής σημασίας για ολόκληρη την Κρήτη, το οποίο όμως παρουσιάζει σοβαρές καθυστερήσεις που σε πολλές περιπτώσεις θέτουν σε κίνδυνο την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση του έργου. Οι εργασίες προχωρούν με ρυθμούς χελώνας και είναι χαρακτηριστικό ότι η διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου εκκρεμεί εδώ και μήνες χωρίς να μπορεί κανείς να προσδιορίσει με ακρίβεια για ποιο λόγο υπάρχει αυτή η κωλυσιεργία.
Το κτίριο έχει ολοκληρωθεί, πρόσφατα έγινε η ηλεκτροδότηση και υδροδότησή του, τα οποία βρίσκονται στη φάση των δοκιμών, ενώ τον Ιανουάριο αναμένεται να παραδοθούν οι βιτρίνες μετά από το σχετικό διαγωνισμό που προηγήθηκε. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι ο χρόνος κυλά αντίστροφα και το έργο θα πρέπει να παραληφθεί άμεσα και το μουσείο να μπορέσει να ανοίξει τις πύλες το φθινόπωρο του 2015, το τοπίο παραμένει θολό, με αποτέλεσμα οι επιφυλάξεις να είναι δεδομένες. Και όλα αυτά ενώ το συγκεκριμένο Μουσείο συμπεριλαμβάνεται στους τουριστικούς οδηγούς του εξωτερικού στον κατάλογο του 2015.
Το ενδεχόμενο ευρωπαϊκά κονδύλια να χαθούν είναι ορατό, ενώ αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι το Μουσείο της Ελεύθερνας περιλαμβάνεται στους τουριστικούς οδηγούς του 2015. Εμφανώς ανήσυχος και προβληματισμένος με την κωλυσιεργία που παρατηρείται στις εργασίες είναι ο καθηγητής Νίκος Σταμπολίδης, που με ιδιαίτερο κόπο, μόχθο και προσωπική ενασχόληση με τον συγκεκριμένο χώρο και τα ευρήματα που έφερε στο φως η ανασκαφή, καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε τα όποια εμπόδια υπάρχουν κάθε φορά να ξεπερνώνται.
Χαρακτηριστικά, ανέφερε: «Η Ελεύθερνα βρίσκεται στο μέσον της Νέας Υόρκης, στο Μητροπολιτικό Μουσείο «Metropolitan Museum of Art in New York» μαζί με όλα τα καταπληκτικά ευρήματα που έχουν έρθει από την εγγύς Ανατολή, την Κύπρο, την Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία. Η Ελεύθερνα είναι παντού σε όλο τον κόσμο και σε λίγες μέρες θα βρίσκεται σε μεγάλη έκθεση στον Καναδά. Στο μόνο πράγμα που δεν είναι η Ελεύθερνα είναι δυστυχώς στο Ρέθυμνο. Νομίζω είναι ώρα οι Ρεθεμνιώτες και ο Δήμος και οι άνθρωποι αν θέλουν να έχουν Μουσείο έτοιμο το 2015 -που τελειώνει τον Ιούνιο και η συμβατική υποχρέωση του ΕΣΠΑ- πρέπει να βοηθήσουν πάρα πολύ να φύγει η νοοτροπία της κωλυσιεργίας».
Σύμφωνα με τον καθηγητή στον περιβάλλοντα χώρο έχουν μείνει ελάχιστα μπάζα, τα οποία δεν έχουν απομακρυνθεί και για αυτό ζητά την βοήθεια του Δήμου Ρεθύμνου τονίζοντας μεταξύ άλλων: «Έχουν μείνει ελάχιστα μπάζα στον περιβάλλοντα χώρο. Τον Δήμο Ρεθύμνου τον ευχαριστώ από καρδιάς για την τιτάνια προσπάθεια που έκανε να φύγουν τα μπάζα, αλλά θα τον παρακαλούσα, έστω για πέντε μέρες ακόμα να μας δώσει τα μηχανήματα να φύγουν και τα υπόλοιπα. Μας έχεα φερθεί άψογα μέχρι σήμερα σε ότι έχουμε ζητήσει ο Δήμος Ράθυμου. Η Τεχνική Υπηρεσία του Πανεπιστημίου Κρήτης έχει συνδέσει το νερό και το ρεύμα. Τον Γενάρη παραλαμβάνουμε τις βιτρίνες και πρέπει επιτέλους το Μουσείο έστω και προσωρινά να παραληφθεί. Με τον εξοπλισμό δεν έχουμε ξεμπερδέψει ακόμα. Βρίσκεται στη φάση των ενστάσεων, έχει αποφανθεί σχετικά το Πανεπιστήμιο, όμως το ΑΕΙ είναι κλειστό λόγω κατάληψης, όποτε πάλι υπάρχει καθυστέρηση», και πρόσθεσε: «Η Ελεύθερνα βρίσκεται στη Νέα Υόρκη, βρίσκεται στο Μόντρεαλ και εμείς δεν μπορούμε ακόμη για διαφορετικούς λόγους ο καθένας να την έχουμε στον τόπο της. Πρέπει οπωσδήποτε με κάθε τρόπο να φροντίσουμε να μην ξεγελάσουμε πάλι τον κόσμο, τους επισκέπτες από κάθε γωνιά της γης, ότι φέτος το Μουσείο δεν θα είναι έτοιμο τον Ιούνιο».
Τι προβλέπει η μελέτη
Το Μουσείο της Αρχαίας Ελεύθερνας θα είναι το πρώτο μουσείο Αρχαιολογικού χώρου στην Κρήτη μέσα σε ένα μοναδικού κάλλους φυσικό περιβάλλον και σε αυτό αναμένεται να εκτεθούν τα ευρήματα των αρχαιολογικών ερευνών στην περιοχή, τα οποία θα ανανεώνονται, καθώς οι ανασκαφές συνεχίζονται.
Το κτίριο, σύμφωνα με τη μελέτη θα είναι απολύτως ενσωματωμένο στο περιβάλλον και θα μοιάζει σαν να αναδύεται από τη γη, περιβαλλόμενο από βράχια και τοπική χλωρίδα.
Στην ουσία το Μουσείο θα είναι ένας πολυχώρος αποθηκών και προβολής των εκθεμάτων με συνολικό εμβαδό 1.630 τ.μ., εκ των οποίων τα 900 τ.μ. περίπου θα είναι ο ένας όροφος με το αίθριο και τα 730 τ.μ. το υπόγειο-αποθήκες.
Το μουσείο έχει χωροθετηθεί στο νοτιοδυτικό άκρο του αρχαιολογικού χώρου, ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να βλέπει τα μνημεία και τις ανασκαφές ανεμπόδιστα αλλά και τον Ψηλορείτη.
Επίσης, στο Μουσείο θα υπάρχει αίθουσα προβολών και στην είσοδο θα τοποθετηθούν οθόνες αφής, προκειμένου ο επισκέπτης να μπορεί γρήγορα και εύκολα να έχει πληροφορίες για τα εκθέματα.
Υπενθυμίζεται ότι το έργο του Μουσείου έχει εξασφαλίσει ευρωπαϊκή χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ, συνολικού προϋπολογισμού 2.800.000 ευρώ.
Το πρώτο Μουσείο Αρχαιολογικού Χώρου στην Ελεύθερνα θα αποτελέσει ταυτόχρονα ένα σπουδαίο μοχλό ανάπτυξης για την ευρύτερη περιοχή του Μυλοποτάμου και μπορεί να συμβάλλει στην ποιοτική αναβάθμιση του τουρισμού σε επίπεδο Κρήτης. Η προνομιακή θέση που βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από τα ξενοδοχεία και σε κομβικό σημείο που συνδέει τουριστικές διαδρομές μεταξύ τους, θα μπορούσαν να την αναδείξουν, ως ένα βασικό τουριστικό προορισμό, ισότιμο από πλευράς ενδιαφέροντος με την Κνωσό και τη Φαιστό.
