Στο πλαίσιο του αφιερώματός μας στη Δημοτική Φιλαρμονική επικοινωνήσαμε με τον κ. Νίκο Γκίνο εγγονό του σπουδαίου Αρχιμουσικού, που επιφανείς Ρεθεμνιώτες μουσικοί του, οφείλουν τις βάσεις που οδήγησαν την μετέπειτα πορεία τους στην επιτυχία.
Ο κ. Γκίνος αποτελεί σήμερα μια από τις κορυφαίες αξίες στο χώρο της μουσικής που άφησε έντονα τα ίχνη του στην Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Είναι ο καλλιτέχνης που ο μεγάλος μας Μάνος Χατζηδάκης αποκαλούσε «θείο Γκίνο» και τον είχε αποκλειστικό συνεργάτη του, ενώ η επίσης σπουδαία Ελένη Καραΐνδρου είχε πει σε συνέντευξή της ότι ο κλαρινετίστας Νίκος Γκίνος ήταν το πιο ωραίο κλαρίνο που είχε ακούσει στη ζωή της.
Ο Νίκος Γκίνος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1932 και σπούδασε κλαρινέτο στο Ωδείο Αθηνών. Συμμετείχε στην οργάνωση και τις δραστηριότητες μικρών συνόλων και συνεργάστηκε με σημαντικούς Έλληνες και ξένους σολίστ. Έδωσε πολυάριθμα ρεσιτάλ, εντός και εκτός Ελλάδας. Συνέπραξε ως σολίστ με όλες τις ελληνικές συμφωνικές ορχήστρες. Υπήρξε κορυφαίος της Ορχήστρας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της ΕΡΤ και της Ορχήστρας των Χρωμάτων. Έκλεισε την καριέρα του ως κορυφαίος της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Πραγματοποίησε πολλές ηχογραφήσεις για το ραδιόφωνο, την τηλεόραση, το θέατρο, τον κινηματογράφο, και για δισκογραφικές εκδόσεις. Συνεργάστηκε για πολλά χρόνια με τον Μάνο Χατζιδάκι όπως προαναφέραμε και ήταν από τους βασικούς συνεργάτες της Ελένης Καραΐνδρου.
Με αυτό το σπουδαίο καλλιτέχνη μοιραστήκαμε μνήμες από τη Δημοτική Φιλαρμονική, όπου ο παππούς του πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες:
«Γεννήθηκα στην Αθήνα -μας είπε- το 1932. Είχα δυο ακόμα αδέλφια. Ήταν τα χρόνια πολύ δύσκολα. Ο παππούς ήταν ήδη στο Ρέθυμνο και δίδασκε στη Φιλαρμονική. Για να σας απαντήσω στη σχετική σας ερώτηση να πω στο σημείο αυτό ότι ο παππούς, γεννήθηκε το 1880 στη Χειμάρρα. Σπούδασε μουσική στην Κέρκυρα και μετά από ένα διάστημα όπου υπηρέτησε Αρχιμουσικός στην Κόνιτσα και στην Καρδίτσα ήρθε και εγκαταστάθηκε στο Ρέθυμνο. Γνωρίζοντας ότι ο γιος του και πατέρας μου αντιμετωπίζει δυσκολίες, λόγω των συνθηκών της εποχής, προσφέρθηκε να με πάρει κοντά του και να με μεγαλώσει, καθώς είχα και το όνομά του.
Η Φιλαρμονική τότε στεγαζόταν επί της Λεωφόρου διαγωνίως απέναντι από το Γυμνάσιο (εννοεί ασφαλώς το κτίριο του πρώην ΟΤΕ).
Με την κήρυξη του πολέμου με πήρε και πήγαμε στο Κουμπέ. Ζητήσαμε καταφύγιο σε μια σπηλιά όπου ήταν ακόμα ο φίλος μου Αντώνης Λαμπρινός που είχε το φούρνο και ο Δημήτρης Αετουδάκης ο πολυγραφότατος Ρεθεμνιώτης.
Μετά τους βομβαρδισμούς μας πήρε κοντά του ο δήμαρχος Τίτος Πετυχάκης, στο σπίτι του κάπου στην παραλία. Ήταν ένας υπέροχος άνθρωπος εκείνος ο δήμαρχος. Ευγενέστατος, φιλόξενος, ανιδιοτελής. Βοηθούσε πολύ κόσμο.
Μόλις ηρέμησαν τα πράγματα άρχισε και πάλι τη λειτουργία της η Φιλαρμονική εκεί που ήταν ο κλίβανος (στην οδό Μοάτσου εκεί που είναι το Ταχυδρομείο).
(Σ.Σ : Ο κ. Γκίνος θυμάται πως ήταν εκεί κοντά έξι γιγάντια δέντρα).
Θυμάμαι το Μπάμπη τον Πραματευτάκη που ήταν από τους ξεχωριστούς μαθητές του παππού μου.
Ο παππούς Νίκος Γκίνος, έζησε στο Ρέθυμνο μέχρι το 1950 που πέθανε. Ήταν Νοέμβριος μήνας.
Εγώ είχα καταταγεί εθελοντής στην Μουσική της ΑΣΔΕΝ και συνέχισα μέχρι που ακολούθησα την καριέρα που ξέρετε.
Θυμάμαι όμως πάντα το Ρέθυμνο και τους ανθρώπους του με ξεχωριστή συγκίνηση και χαίρομαι που από τη Φιλαρμονική, όπου δίδαξε τόσα χρόνια ο παππούς μου βγήκαν τόσο σπουδαίοι μουσικοί».
Αυτά μας είπε ο κ. Γκίνος και τι να πούμε εμείς γι’ αυτόν όταν υπάρχουν αναφορές στο μεγάλο του ταλέντο από έναν Μάνο Χατζηδάκη και μια Ελένη Καραΐνδρου.
Ένα σπάνιο γεγονός
Λειτουργούσε λοιπόν η Δημοτική Φιλαρμονική στη Μοάτσου για μεγάλο διάστημα. Κι ενώ ήταν καύχημα για την πόλη, ένας μόνο ενοχλείτο Ρεθεμνιώτης που έμενε απέναντι.
Ήταν ο φόβος και ο τρόμος, καθώς είχε δράσει σε δύσκολους καιρούς για το Ρέθυμνο κι ενώ είχε πάρει μέρος και στη Μάχη της Κρήτης, ενώ είχε αγωνιστικές περγαμηνές τελικά προτίμησε να γίνει παράγοντας με δράση που δεν τον τιμούσε καθόλου.
Μια μέρα που οι μαθητές της Φιλαρμονικής έκαναν πρόβα για μια εθνική επέτειο βλέπουν έξαλλο το γείτονα να τους ζητά να σταματήσουν αμέσως γιατί …κι άρχισε τις απειλές. Αρχιμουσικός ήταν ο Μπάμπης Πραματευτάκης που ενοχλήθηκε πολύ με τη συμπεριφορά του συγκεκριμένου. Κι ενώ οι μαθητές του είχαν «κορμιάσει» κατατρομαγμένοι, ο μεγάλος μας συνθέτης, αν και τόσο χαμηλών τόνων, εκείνη τη στιγμή έχασε την ψυχραιμία του. Και παρά τις συστάσεις ορισμένων που γνώριζαν πρόσωπα και πράγματα κι έσπευσαν να τον προειδοποιήσουν, εκείνος πήγε και υπέβαλε μήνυση στον μεγαλοπαράγοντα που έτρεμε ο τόπος.
Όσο για κείνο βρέθηκε για πρώτη φορά μπροστά σε μια τέτοια αντίδραση που τον ξάφνιασε συνηθισμένος να βλέπει το φόβο στα βλέμματα των άλλων όταν τύχαινε να βρεθούν απέναντί του.
Για την ιστορία να προσθέσουμε ότι ο μόνος που δέχτηκε να παρασταθεί στη δίκη υπέρ του μηνυτή, ήταν ο Πολύβιος Τσάκωνας.
Τελικά ο κ. Πραματευτάκης απέσυρε τη μήνυση αλλά το μήνυμα είχε σταλεί.
Η Φιλαρμονική άξιζε κάθε σεβασμό κι έτσι θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται από όλους.
Οι μετέπειτα δόξες της Φιλαρμονικής
Από τη Δημοτική Φιλαρμονική πέρασε και ο Νίκος Μαμαγκάκης. Από εκεί άρχισε να παρουσιάζει το ταλέντο του στη σύνθεση και για ένα διάστημα διετέλεσε Αρχιμουσικός της Δημοτικής Φιλαρμονικής.
Συνέχισε σπουδές στο Ωδείο Αθηνών και το 1957 παρέδωσε τη διεύθυνση της Φιλαρμονικής στο Μπάμπη Πραματευτάκη και ο ίδιος έφυγε για σπουδές στη Ανώτατη Μουσική Σχολή του Μονάχου δίπλα στον Καρλ Ορφ και τον Γκέντσμερ.
Ο ίδιος πολύ αργότερα στις τηλεφωνικές μας επικοινωνίες, μας μιλούσε με συγκίνηση για τα χρόνια που έζησε στη Φιλαρμονική. Αυτός ο χώρος στέριωνε φιλίες χρόνων όπως αποδείχτηκε και στη συνέχεια.
Η πολύχρονη συνεργασία μου με τον κ. Μπάμπη Πραματευτάκη με έφερε πολύ κοντά στον κόσμο της Φιλαρμονικής. Σημερινά της αστέρια στο μουσικό στερέωμα ευτύχησα να τα ζήσω από τα εφηβικά τους χρόνια, που όταν άλλοι συνομήλικοί τους ξόδευσαν χρόνο σε εφήμερες διασκεδάσεις εκείνοι είχαν κάνει δεύτερο σπίτι τους τη Δημοτική Φιλαρμονική. Όπως οι παρακάτω.
Μνήμες με άρωμα Καρνιωτάκη
Για το συμπολίτη Μανόλη Καρνιωτάκη με τα τόσο συγκινητικά αφιερώματα στο Ρέθυμνο μιας άλλης εποχής γνώριζα για τη δράση του σε πολλούς τομείς.
Αγνοούσα όμως -είμαι και ξένη στον τόπο- το πάθος του για τη μουσική και την ενεργό συμμετοχή του στη Φιλαρμονική.
Μέχρι που το έμαθα όταν αναλαμβάνοντας ο ίδιος καθήκοντα, ως αιρετός δημοτικός σύμβουλος, μου έκανε την μεγάλη τιμή να ζητήσει και τη γνώμη μου για κάποια θέματα γύρω από την καλλιτεχνική ζωή του τόπου.
Από το αφιέρωμά μας αυτό επομένως δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι δικές του μνήμες.
«Στην Δημοτική Φιλαρμονική -μας είπε, πήγα για πρώτη φορά το φθινόπωρο του 1964. Ήταν τότε που μόλις είχα τελειώσει Δημοτικό και ο δάσκαλος μου Κωνσταντίνος Απανωμεριτάκης προέτρεψε την μάνα μου να με στείλει στην «Μουσική του Δήμου», γιατί έλεγε δεν τον άφηνα να κάνει μάθημα, αφού έπαιζα με τα μολύβια μου συνέχεια τύμπανο στο θρανίο. Πράγματι ο πατέρας μου, επειδή ήταν φίλος με τον Αχιλλέα Τζομπανάκη, που τότε ήταν δάσκαλος σε εκείνη την Φιλαρμονική, με έγραψε εκεί.
Στις 25 Μαρτίου του 1966 με «κατέβασαν» για πρώτη φορά στην παρέλαση και στο Εωθινό εκείνης της ημέρας. Τότε τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά από ότι είναι σήμερα. Ήμουν 14 χρόνων μόνο!!!
Ότι και αν κατάφερα στην ζωή μου, που κατάφερα πολλά, τα χρωστάω στην μουσική και στην φιλαρμονική… αλλά και στους δασκάλους μου Κώστα Αποστολάκη και Αχιλλέα Τζομπανάκη.
Δεν θα ξεχάσω ποτέ ότι από την επικίνδυνη ηλικία των 16 ετών ζούσα την οικογένειά μας παίζοντας τις νύχτες εκείνες στα μπουζουξίδικα της εποχής.
Σήμερα βέβαια τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά, αλλά εάν είχα το δικαίωμα να γυρίσω τον χρόνο πίσω θα τον γύριζα στην πρώτη ημέρα που πήγα και παρουσιάστηκα στα γραφεία της Δημοτικής Φιλαρμονικής που τότε ήταν πίσω από τα Δημοτικά Λουτρά στο μακρινό πια…1964.
Εκεί στην οδό Μοάτσου σήμερα έγινε… Ταχυδρομείο!!!».
Αν και τόσο δωρικός ο εκλεκτός συμπολίτης μας έδωσε υπέροχες εικόνες και είπε πολλά μέσα σε μια παράγραφο. Όπως το συνηθίζει πάντα.
Αντώνης Ζαχαράκης
Ο γνωστός και τόσο επιτυχημένος νέος συνθέτης με την αισθαντική μουσική γραφή, γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το Νοέμβριο του 1969. Πρώτο του μουσικό σχολείο ήταν η Δημοτική Φιλαρμονική, όπου ευτύχησε να πάρει τα πρώτα του μαθήματα κρουστών, το 1983, από τον Νίκο Αντωνακάκη, τον αξέχαστο και με αρχιμουσικό τον Κώστα Αποστολάκη που γαλούχησε όλη αυτή τη γενιά με τη μαγεία της μουσικής.
Συνέχισε αργότερα στο Εργαστήρι Κρουστών με το Νίκο Τουλιάτο.
Ήταν από τους πρώτους μουσικούς που υποστήριζαν κάθε συναυλία του Μπάμπη Πραματευτάκη, πάντα αφιλοκερδώς και από τα πολύτιμα στελέχη της Δημοτικής Πειραματικής Συμφωνικής Ορχήστρας, έργο ζωής του μεγάλου μας συνθέτη.
Ο Αντώνης Ζαχαράκης, με τον Αντώνη Μαυράκη και άλλους της γενιάς του δίδαξε και διδάσκει ήθος. Θυμάμαι με πόση δικαιοσύνη στάθηκε πάντα κοντά σε κείνους που στήριξαν τα πρώτα του μουσικά βήματα, τη συνέπειά του, την βαθειά ανθρωπιά του. Αξίες που έχουν επηρεάσει και τα έργα του για τα οποία αρκετές φορές έχω καταθέσει τον μεγάλο μου θαυμασμό. Και ειλικρινά χαίρομαι για την πρόοδο αυτού του καλλιτέχνη που αποτελεί σημαντική αξία για τον τόπο μας.
Μανόλης Ανδρουλιδάκης
Δεν έχασα ούτε μια εκπομπή του στην κρατική τηλεόραση όπου παρουσιάζεται πάντα ό,τι ποιοτικότερο έχει να δώσει το σύγχρονο πεντάγραμμο.
Και πάντα καμάρωνα το γιο του Παντελή και της Γεωργίας που με την αξία του κατάφερε να φθάσει τόσο ψηλά.
Θυμάμαι τη μητέρα του όταν ο Μανόλης πήρε τα πρώτα εύσημα από το μεγάλο μας κιθαρίστα Νότη Μαυρουδή. Ο Μανόλης Ανδρουλιδάκης σπούδασε κιθάρα με τους Νότη Μαυρουδή και Κώστα Κοτσιώλη, Μουσικολογία και Σύνθεση στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο με αριστεία και α’ βραβεία. Από το 1987 δραστηριοποιείται ως συνθέτης, κιθαριστής και παραγωγός – ενορχηστρωτής σε ηχογραφήσεις, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις κλπ. στην Ελλάδα και το εξωτερικό, έχοντας συνεργαστεί μεταξύ άλλων και με τους συνθέτες Μίκη Θεοδωράκη, Leo Brouwer, Νίκο Μαμαγκάκη, Γιάννη Σπανό, Χρήστο Λεοντή, Διονύση Σαββόπουλο, τους μαέστρους Κάρολο Τρικολίδη, Δημήτρη Αγραφιώτη, Οδυσσέα Δημητριάδη, Λουκά Καρυτινό, τους σκηνοθέτες Παντελή Βούλγαρη, Αντώνη Μποσκοΐτη, Γιάννη Καλαντζόπουλο, τους τραγουδιστές Μαρία Φαραντούρη, Μάριο Φραγκούλη τους στιχουργούς Δημήτρη Λέντζο, Μιχάλη Μπουρμπούλη, Λίνα Δημοπούλου καθώς και με τα συμφωνικά σύνολα London Philharmonia, Κ.Ο.Θ, Sinfonietta Beograd, Trio Tritonus, Συμφωνική Ορχήστρα Δήμου Θεσσαλονίκης, Μουσικά Σύνολα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (επιμ. Μαρίας Θωίδου) κ.α.
Έχουν δισκογραφήσει τραγούδια του οι Μαρία Δημητριάδη, Μανώλης Μητσιάς, Ελένη Βιτάλη, Μίλτος Πασχαλίδης, Γιάννης Κότσιρας, Βασίλης Λέκκας, Ρίτα Αντωνοπούλου, Γεράσιμος Ανδρεάτος κ.α.
Έχει την τιμή, όπως λέει ο ίδιος, να υπογράφει την επίσημη δισκογραφική συλλογή του Μίκη Θεοδωράκη, Myrtia (2016), που περιέχει έργα του για σόλο κιθάρα. Επίσης, διηύθυνε την τιμητική συναυλία του Μίκη Θεοδωράκη για τα 90 του χρόνια, παρουσία του συνθέτη στο Θέατρο Πέτρας στην Πετρούπολη. Το καλοκαίρι του 2016 επελέγη από την FM records να ηχογραφήσει ένα cd για την συλλογή «Greatest Greek Musicians». Το καλοκαίρι του 2017, η Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων, ερμήνευσε τη συλλογή του «Un árbol llamado Lorca», με σολίστ την Καλλιόπη Βέττα στο τραγούδι και τον ίδιο στην κιθάρα. Τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς, ξεκίνησε τη σειρά ρεσιτάλ «Ελληνική μουσική σε έξι χορδές».
Το Μάιο του 2018, συμμετείχε, διασκευάζοντας για σόλο κιθάρα και ερμηνεύοντας το Chariots of Fire, στην αναγόρευση του Βαγγέλη Παπαθανασίου σε επίτιμο διδάκτορα της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, σε ζωντανή σύνδεση – ακρόαση από τον συνθέτη στο Παρίσι.
Τον Σεπτέμβρη του 2018, στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Πάτρας, παρουσίασε για πρώτη φορά το κοντσέρτο του για κιθάρα «Πέντε Μινιατούρες για κιθάρα και έγχορδα», με τους «L’anima» και τον ίδιο ως σολίστ. Τον Οκτώβριο μαγνητοσκοπεί το ίδιο έργο με την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ σε διεύθυνση Γιώργου Μουτσιάρα.
Δίδαξε επί 3 έτη στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ένα έτος στο Τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής μουσικής Τ.Ε.Ι. Ηπείρου.
Αυτά αναφέρει γι’ αυτόν σήμερα η ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ επιτρέποντας σε μας να θυμηθούμε από τα πρώτα του μουσικά βήματα, τις συμμετοχές του με την ελαφρά ορχήστρα της Φιλαρμονικής σε συναυλίες του Μπάμπη Πραματευτάκη στο Φεστιβάλ Αθηνών και στο Φεστιβάλ Ηρακλείου αλλά και τις συναυλίες του με τη Φερενίκη Βαλαρή που ήθελε πάντα να τον έχει κοντά της σε κείνες τις αξέχαστες συναυλίες που μας χάριζε κάθε χρόνο και μας καθήλωνε με την εξαίσια φωνή της.
Γιώργος Κυριακάκης
Ο Γιώργος, γιος του αξέχαστου παπα-Γιάννη, στυλοβάτη της Παιδικής Εστίας «Κυρίας των Αγγέλων» γεννήθηκε το 1967 και πήρε τα πρώτα του μαθήματα στη Δημοτική Φιλαρμονική.
Σπούδασε σύνθεση και ανάλυση με τον Ιωσήφ Παπαδάτο και βυζαντινή μουσική με τον Λυκούργο Αγγελόπουλο στο Ωδείο Φίλιππος Νάκας της Αθήνας. Συνέχισε τις σπουδές του στη σύνθεση, τη μουσική για τα ΜΜΕ, τη μουσική μη ευρωπαϊκών πολιτισμών με τον Δημήτρη Τερζάκη και στην ηλεκτροακουστική σύνθεση με τον Eckhard Roedger στο Πανεπιστήμιο Μουσικής και Θεάτρου της Λειψίας. Έχει συνθέσει έργα για το παιδικό θέατρο, για τον κινηματογράφο καθώς και μουσική για σόλο όργανα, σύνολα δωματίου, χορωδία και ορχήστρα. Συνθέσεις του έχουν παιχτεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έργα του έχουν ηχογραφηθεί από την FM Records και την ΑΡΚΥΣ. Είναι μέλος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών και της Deutscher Komponistenverband. Από το 2006 εκλέγεται επίκουρος καθηγητής σύνθεσης και σύγχρονης μουσικής στο Τμήμα Μουσικής Τέχνης και Επιστήμης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Θεσσαλονίκης. Ήταν μέχρι το 2009 παραγωγός της ελληνικής εκπομπής (ERA2). Τα έργα του κυκλοφορούν από την Edition Gravis. Ζει και εργάζεται ως ελεύθερος συνθέτης στο Βερολίνο.
Το 2017, είχε διευθύνει ένα αργεντίνικο ταγκό του Astor Piazzolla στο Landesfunkhaus Niedersachsen.
Μας λείπει από τα Ρέθυμνο αλλά χαιρόμαστε που διαπρέπει στο εξωτερικό τιμώντας τον τόπο του.
Βαγγέλης Συμσίρης
Ο Βαγγέλης Συμσίρης γιος του αξέχαστου Διομήδη, ενεργού μέλους της κοινωνίας και πρώτου προέδρου Μικρασιατών Ρεθύμνου, γεννήθηκε στο Ρέθυμνο όπου και πήρε τα πρώτα μαθήματα στην τρομπέτα, το πιάνο και τα θεωρητικά στη Δημοτική Φιλαρμονική. Ο ρόλος των πρώτων του δασκάλων Κώστα Αποστολάκη και Άκη Αντωνακάκη ήταν καθοριστικός για την μετέπειτα πορεία του και την αγάπη του για τη μουσική.
Αργότερα συνέχισε τις σπουδές του στη Αθήνα όπου και πήρε τα πτυχία Ειδικού Αρμονίας (1989) με τον Κ. Δρακάκη και Ενοργάνωσης με τον Ν. Νευράκη. Ταυτόχρονα μελέτησε πιάνο δίπλα στην Ρίκα Δεληγιαννάκη. Στη συνέχεια γράφτηκε στο τμήμα Αντίστιξης του Ελληνικού Ωδείου με καθηγητή τον Γιάννη Μεντζελόπουλο, ενώ παράλληλα ξεκίνησε την εκπαιδευτική του δραστηριότητα στη Δημοτική Φιλαρμονική και τον Μουσικό Σύλλογο Απόλλων – Ωδείο Ηρακλείου.
Με τη σύζυγό του εκλεκτή πιανίστα Έλσα Φήταμ διευθύνουν το Ωδείο «Μονόχορδο» που διακρίνεται για το υψηλό επίπεδο σπουδών των μαθητών του.
Το αφιέρωμά μας συνεχίζεται.