Η πολιορκία του Χάνδακα (ξεκίνησε το 1647), η μακρότερη στην ιστορία, ο «Μεγάλος Κρητικός Πόλεμος», οι αφανείς ήρωες, η τραγωδία που βίωσαν οι πολιορκημένοι, η Κρήτη του 17ου αιώνα, παρουσιάζονται, με ιστορική ευθύνη, ελκυστικό λογοτεχνικό ύφος, στο νέο μυθιστόρημα του δημοσιογράφου-συγγραφέα Νίκου Ψιλάκη, «Πολυφίλητη».
Σ’ αυτό το αμιγές ιστορικό μυθιστορηματικό αφήγημα, μέσα από τη σκληρή πραγματικότητα, τις μεγάλες και μικρές στιγμές, τους ηρωισμούς και τις αδυναμίες των ανθρώπων, εναλλάσσεται ή αλήθεια με το ψέμα, πλασάρεται η «ελπίδα» που αποδεικνύεται κυνισμός και ουτοπία. Καταγράφονται, με σαφήνεια, αξιολογημένα από σχολαστική έρευνα και μελέτη, «πάθη και λάθη της ιστορίας».
Η αναμέτρηση της «Γαληνότατης Δημοκρατίας της Βενετίας» και των συμμάχων χριστιανικών δυνάμεων, από τη μια πλευρά, με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και των φιλικών ισλαμικών κρατών, από την άλλη, είναι το πλαίσιο στο οποίο ο Νίκος Ψιλάκης υφαίνει μια δραματική, συνάμα και τρυφερή μυθιστορία στην πολιορκημένη πόλη.
Ο «Μεγάλος Κρητικός Πόλεμος», τυχοδιωκτικός, ιμπεριαλιστικός, κατακτητικός, που ξέσπασε, όπως τόσοι άλλοι, με πρόσχημα «θεϊκή εντολή» προς τους αντιμαχόμενους για «προάσπιση και διαφύλαξη της θρησκείας», έγινε κυρίως έξω από τα τείχη του Χάνδακα, απλώθηκε σε ολόκληρο το νησί, τις θάλασσες γύρω από την Κρήτη.
Την πολιορκία του Χάνδακα, την τελευταία μεγάλη σύρραξη ανάμεσα στο χριστιανισμό και το ισλάμ, ο Λόρδος Βύρων, υποκριτικά, χαρακτήρισε «αντίπαλο δέος της Τροίας»!
Ο έμπειρος δημοσιογράφος, μελετητής της ιστορίας, της παράδοσης, του λαϊκού πολιτισμού μας, περιγράφει παραστατικά το σκηνικό μέσα στο οποίο εκτυλίσσεται η ζωή της «Πολυφίλητης», μιας αγράμματης χωριατοπούλας, την οποία η υπερσυντηρητική και καθυστερημένη κοινωνία θεωρούσε «πολιτική», δηλαδή «κοινή», όπως χαρακτήριζαν τότε τις «έκλυτες στα ήθη» γυναίκες!
Η «Πολυφίλητη» (εκδόσεις Καρμάνωρ), νόθα η ίδια, με ένα νόθο βρέφος στην αγκαλιά της, με ένα επώνυμο που δεν είναι το πραγματικό της αλλά παρατσούκλι (Φραντζέσκα Νεσούνο), ρακένδυτη, πεινασμένη, διψασμένη, με κίνδυνο τη ζωή της αλλά και του νεογέννητου παιδιού της, καταφέρνει να διαφύγει της προσοχής των φρουρών, να ξεγλιστρήσει από τις καστρόπορτες και να βρεθεί στη κόλαση της «φυλακής-κλουβί» του Χάνδακα…
Παλεύει με θεούς και δαίμονες για να επιβιώσει η ίδια και το βρέφος της. Μέσα από τη δική της δυστυχία και των συνανθρώπων της, μάταια ψάχνει να βρει την «ελπίδα», που της υποσχέθηκαν. Άπιαστο όνειρο, όπως και σήμερα. Πριν ακόμα εμφανιστεί, γίνεται φάντασμα και εξαφανίζεται. Έτσι συμβαίνει πάντοτε με κάθε κυνικό ψέμα…
Πορεία χωρίς πυξίδα στο άγνωστο ήταν η ζωή των ανθρώπων στα χρόνια της πολιορκίας του Χάνδακα, όπου πρωταγωνιστές καταγράφονται και παρουσιάζονται από τον συγγραφέα οι ταπεινοί, οι καταφρονεμένοι, οι αντιήρωες, εκείνοι που βίωσαν τη βία, την πείνα, τη δίψα, τη στέρηση, την απαξίωση…
Οι φτωχοί, οι προλετάριοι, που το μόνο που έχουν να χάσουν είναι οι αλυσίδες, που τους φόρεσε το «σύστημα» και μια ζωή κουβαλάνε… «Εκείνοι, που αναζήτησαν την ελπίδα και γεύτηκαν πολλές φορές τη διάψευση», όπως λέει ο συγγραφέας!
Σ’ αυτό το εφιαλτικό σκηνικό πολέμου περιφέρεται, έρμαιο φθινοπωρινό φύλλο στον άνεμο, η Φραντζέσκα Νεσούνο, που στη γλώσσα της «Γαλανότατης Δημοκρατίας της Βενετίας» «νεσούνο» σημαίνει «κανένας»…
Της το κόλλησε ένας αξιωματούχος, όταν την ανέκρινε και τη ρώτησε ποιό είναι το επίθετο της, ποιός την «έσπειρε». «Κανένας» του απάντησε! Ο «γαληνότατος αξιωματούχος» παρατήρησε, «δηλαδή νεσούνο» και έγραψε στο έγγραφο-ταυτότητα που της χορήγησε «Φραντζέσκα Νεσούνο».
Η Νεσούνο, λοιπόν, που ήταν όνομα και… «καμία», βρέθηκε, μαζί με χιλιάδες άλλους, στο μεγάλο «κλουβί-φυλακή» του Χάνδακα, «που έχτισαν με τα πιο στέρεα υλικά, που είναι ο φόβος και ο τρόμος», όπως υποστηρίζει ο «Χρυσικός», ένας από τους ήρωες στην «Πολυφίλητη» του Νίκου Ψιλάκη.
Στα χρόνια του Χάνδακα, των τυχοδιωκτικών Σταυροφοριών, των πολέμων, οι πολιορκίες κράταγαν είκοσι και περισσότερα χρόνια, αντίθετα από όσα συμβαίνουν σήμερα, που το ξεκλήρισμα λαών, ο αφανισμός ανθρώπινων ζωών, γίνονται με υψηλότατου επιπέδου τεχνολογία, με οικονομικούς στραγγαλισμούς, με «μνημόνια», «δεξιά», «αριστερά», στα γρήγορα, σίγουρα και απλά…
Τα παιδιά του Χάνδακα, που η μοίρα τους είναι ίδια με τα παιδιά μεταναστών από το Ιράκ, τη Συρία, το Αφγανιστάν, απασχολούν ιδιαίτερα τον συγγραφέα: «Παιδιά, όπως λέει, που γεννιούνται, μεγαλώνουν, φτάνουν στα 23 τους χρόνια, χωρίς να έχουν βγει από τα τείχη, χωρίς να έχουν δει ποτέ βουνά, κάμπους, έχοντας καταγράψει στη μνήμη τους μόνο καμπάνες συναγερμού και κρότους από μπομπάρδες…»!
Σήμερα, δεν υπάρχουν «καμπάνες συναγερμού» και «μπομπάδες». Υπάρχουν «νατοϊκές – ευροενωσιακές βόμβες» με σφύριγμα φαρμακερού φιδιού, κοφτερά δρεπάνια του καπιταλισμού, χειρότερα και από εκείνα του χάρου!
Υπάρχει στο Αιγαίο, ένας απέραντος υγρός τάφος με στοιβαγμένα σ’ αυτόν τα οστά εκατοντάδων πνιγμένων παιδιών. Υπάρχουν οι ηθικοί αυτουργοί της μαζικής δολοφονίας αυτών των παιδιών. Είναι εκείνοι, που με «έξυπνες βόμβες» ισοπεδώνουν τις πόλεις, τα χωριά, τα σπίτια τους, που τα έδιωξαν από τις πατρογονικές εστίες και έδωσαν την ευκαιρία σε δουλέμπορους να τα πνίξουν, αφού πρώτα τσέπωσαν μάτσα δολάρια και ευρώ από τους τρισδυστυχισμένους γονείς τους!
Τα «παιδιά του Αιγαίου», όπως τα παιδιά του Χάνδακα, δεν θα δουν ποτέ τα βουνά, τους κάμπους, το νερό να κυλά στα ποτάμια, τον ήλιο να ανατέλλει! Οι δολοφόνοι θα παραμείνουν στο σκοτάδι για να ξαναχτυπήσουν όταν κρίνουν ότι είναι κατάλληλη η ώρα…
Οι «έξυπνες βόμβες», τα κοφτερά δρεπάνια του χάρου θα συνεχίσουν τη δουλειά τους και σε επόμενες «απελευθερωτικές επιδρομές», ο παγκόσμιος πλούτος θα εξακολουθήσει να μαζεύεται στα χέρια μιας χούφτας αδίστακτων καπιταλιστών-ληστών!
Η «Πολυφίλητη» του Νίκου Ψιλάκη δεν είναι μόνο σημαντικό ιστορικό μυθιστόρημα, όπως ορθά το χαρακτήρισε ο Κώστας Γεωργουσόπουλος. Είναι ένα ενδιαφέρον βιβλίο, με επισημάνσεις, μηνύματα. Ο έμπειρος δημοσιογράφος-συγγραφέας, δεν τα κουκούλωσε κάτω από «ιστορική» και «λογοτεχνική» στάχτη. Τους έριξε άπλετο φως και τα ανέδειξε…
Όπως, για παράδειγμα, το συγκλονιστικό μήνυμα που στέλνει με το «Χρυσικό» από τις σελίδες της «Πολυφίλητης», για «ήρωες που διαχειρίζονται το φόβο, το φόβο του φόβου», για ««τις πιο γερές φυλακές που δεν τις χτίζουν με φθαρτά υλικά, με σίδερα και πέτρες που σπάνε, με φόβο τις χτίζουν»!
Στην «Πολυφίλητη», ο Νίκος Ψιλάκης, ακολούθησε την ίδια μεδολογία, όπως στα 53 βιβλία του. Το δύσκολο αλλά ασφαλή δρόμο της δημοσιογραφικής έρευνας, της ιστορικής γνώσης και ανάλυσης, της ελκυστικής γραφής. Πρώτα μελέτησε, ξεκαθάρισε απορίες και μετά κάθισε και έγραψε. Αξίζει να τη διαβάσετε.
Πολύτιμες συνεργάτριες, ο Νίκος Ψιλάκης, στην αναζήτηση, την ιστορική έρευνα, τη λογοτεχνική παρουσία του έχει δύο αγαπημένα πρόσωπα: Τη γυναίκα του Μαρία (συνυπογράφει με το Νίκο σημαντικά βιβλία) και την κόρη τους Έφη, που επιμελήθηκε την έκδοση της «Πολυφίλητης» και ο συγγραφέας της την αφιέρωσε.
Τα «Μοναστήρια της Κρήτης», η «Κρητική Κουζίνα», ιστορική αναφορά και ανάλυση για τη μοναδική στον κόσμο διατροφή των Κρητών από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα, με 520 υπέροχες παραδοσιακές συνταγές από γιαγιάδες, «Το ψωμί των Ελλήνων», «Τα βότανα στην Κουζίνα», «Η ελιά και το λάδι στον χώρο και τον χρόνο», «Οι λαϊκές τελετουργίες της Κρήτης», «Μίνως ο Βασιλιάς της Κρήτης», τα μυθιστορήματα «Δύο φεγγάρια δρόμο» και «Πολυφίλητη» αποτελούν το κύριο κορμό του πλούσιου ιστορικού, πολιτιστικού, λαογραφικού, λογοτεχνικού έργου του Νίκου Ψιλάκη.
Στις 26 Μάη 2015, ύστερα από 26 χρόνια μαχόμενης δημοσιογραφίας από τα μικρόφωνα του «Ράδιο Κρήτη», ο Νίκος Ψιλάκης αποχαιρέτησε τους ακροατές του. Ένας επιτυχημένος κύκλος επαγγελματικής δημοσιογραφικής παρουσίας έκλεινε και άνοιγε διάπλατα ένας άλλος, εκείνος της ιστορικής μυθιστοριογραφίας, της καταγραφής, διαφύλαξης και προβολής του σπουδαίου κρητικού λαϊκού πολιτισμού.
Φίλοι εικοσαετίας και βάλε, με το Νίκο και τη Μαρία, κάποια στιγμή, πιθανόν, να αμελήσαμε, ίσως να μπερδευτήκαμε και ψιλοχαθήκαμε. Τα προβλήματα στη ζωή, το κυνήγι του μεροκάματου, η απόσταση της Αθήνας από το Ηράκλειο είχαν κι’ εκείνα τη συμβολή τους…
Η «επανεκκίνηση» οφείλεται στη γυναίκα μου, Μαριάννα, όταν τα Χριστούγεννα μου έκανε δώρο στη γιορτή μου την «Πολυφίλητη». Κριτήριο επιλογής του δώρου της ήταν συνέντευξη του Νίκου για την «Πολυφίλητη» που είχε διαβάσει στην εφημερίδα «Ρέθεμνος» του κοινού φίλου Νίκου Καραγιαννάκη.
«Διαβασμένος» κι εγώ, ενθουσιασμένος από την «Πολυφίλητη», πήγα στην παρουσίασή της από τον Κώστα Γεωγουσόπουλο, στη τιμητική εκδήλωση που έγινε για το Νίκο Ψιλάκη στην «Κρητική Εστία» με τη συμμετοχή της «Παγκρητίου Ενώσεως».
Καιρό είχαμε να ιδωθούμε με το Νίκο και τη Μαρία. Ευτυχώς που ο δρόμος για το ξαναντάμωμα δεν μάκρυνε. Κάλυψε μόλις «δυο φεγγάρια δρόμο»…
Το κείμενο αυτό, που δημοσιεύεται στα αγαπημένα μου και απλόχερα φιλόξενα προς εμένα και την ιστορία της οικογένειάς μου «Ρεθεμνιώτικα Νέα», δεν αποτελεί βιβλιοκριτική, ούτε να θεωρηθεί κάτι τέτοιο.
Μου αρέσουν τα καλά βιβλία, γιατί πιστεύω ότι ανοίγουν στον άνθρωπο διάπλατους ορίζοντες. Λογοτεχνικός κριτικός δεν υπήρξα, ούτε προλαβαίνω να γίνω! Την «Πολυφίλητη» την είδα με τη δική μου ματιά και την έκρινα από τη δική μου κοινωνικοπολιτική θέση…
Νίκο, οι καιροί είναι δύσκολοι. Λογοτεχνικά, πνευματικά, οι άνεμοι, για σένα, είναι ούριοι. Όρτσα τα πανιά!
Ορθοβαδίζεις! Πολλά φεγγάρια θα βρεθούν στο δρόμο σου, για να σε εμπνεύσουν και να φωτίσουν το δημιουργικό έργο σου. Συνέχισε…
