Ο Νικόλαος Κοντοσόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το Νοέμβριο του 1930. Τα φοιτητικά χρόνια του τα πέρασε με τις φιλικές συντροφιές των Κρητικών Φιλολόγων συμφοιτητών του, τον Γιώργο Μαλεφιτσάκη, την Μαρία Στρατηγάκη – Μπουραντά, Αγγελική Γρηγοράκη- Ζαμπετάκη, Χρυσούλα Τσικριτσή – Κατσιανάκη- συγγραφέα, λέκτορα στο Πανεπιστήμιο του Παλέρμο στην έδρα του γνωστού Ελληνιστή Bruno Lavagnini είναι και επίτιμο μέλος του Συλλόγου μας «Κρητών Λόγος».
O Νικόλαος Κοντοσόπουλος ως αριστούχος φοιτητής της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών έκανε λαμπρές μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι στην Ενόργανη Φθογγολογία και τη Γλωσσογεωγραφία. Αργότερα γνώρισε καλύτερα την Κρήτη.
Στις επαφές του με τους Κρητικούς επονομάστηκε «Μανούσος Ριζιτάκης» (Ρίζες -πρόποδες- των Λευκών ορέων) ανακηρύχθηκε επίτιμος Δημότης του Δήμου Βρυσών Αποκορώνου. Με τιμή και χαρά έφερε πάντοτε στη ζωή του αυτή την τιμητική Κρητική προσωνυμία.
«Τον αγαπήσαμε με αυτό το όνομα» λένε οι φίλοι που είχε πια σε όλη την Κρήτη, όπου ερχόταν συχνά για τις μελέτες του. Έκανε διαλέξεις στην Κρήτη σε θέματα της Κρητικής διαλεκτoλογίας από αγάπη στην επιστήμη και τον λαό. Είναι σημαντική η συμβολή του στα Συνέδρια του εξωτερικού και στα εδώ Κρητολογικά Συνέδρια.
Από φοιτητής είχε αποφασίσει να ασχοληθεί με τη γλώσσα που είχε αγαπήσει, συλλέγοντας υλικό από το στόμα του λαού, το οποίο επεξεργάστηκε με επιστημονική εγκυρότητα και ζήλο. Το κρητικό λεξιλόγιο το κατέταξε σε κατηγορίες διαλεκτικών λέξεων. Επίσης λέξεις διαφόρων περιοχών και τις διαφορές τους, από τόπο σε τόπο, όπως κι άλλα ονόματα από την ύπαιθρο που αποτέλεσαν τις εργασίες για να συντάξει το υλικό στον Γλωσσικό Άτλαντα της Κρήτης.
Πραγματοποίησε γλωσσολογικές μελέτες και έρευνες στην Ελλάδα και σ’ άλλες χώρες. Συμμετείχε σε πολλά γλωσσολογικά συνέδρια και στη συγκρότηση, σύνταξη του Γλωσσικού Άτλαντα της Ευρώπης στην Ολλανδία. Ήταν μέλος Ελληνικών και ξένων γλωσσικών εταιρειών και συγγραφέας 70 περίπου γλωσσολογικών μελετών και έξι γλωσσολογικών συγγραμμάτων, σε αυτά αναφέρεται ο Γλωσσικός Άτλας της Κρήτης.
Έγραψε για την επίδραση της γαλλικής στην ελληνική γλώσσα (στα γαλλικά) και το δίτομο έργο «Γλώσσες και διάλεκτοι της Ευρώπης».
Στο υπόμνημα των χαρτών σημειώνονται οι διαλεκτικοί τύποι με το αλφάβητο της Διεθνούς Φωνητικής Εταιρείας. Την έκδοση συμπληρώνουν περιλήψεις του κειμένου στα γαλλικά και στα αγγλικά και μετάφραση των διαλεκτικών τύπων που συμπεριλαμβάνονται στους χάρτες στις ίδιες αυτές γλώσσες.
Ο Νικόλαος Κοντοσόπουλος ήταν διδάκτωρ Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, γλωσσολόγος, με διατριβή στην Κρητική διάλεκτο. Υπηρέτησε για 35 χρόνια στο «Κέντρο σύνταξης του Ιστορικού Λεξικού της νέας Ελληνικής γλώσσας» της Ακαδημίας Αθηνών, όπου υπήρξε Διευθυντής από 1989.
Εκδόσεις συγγραμμάτων του Νικολάου Κοντοσόπουλου:
1) Γλωσσολογικαί διερευνήσεις εις την Κρητικήν διάλεκτον, Διατριβή επί διδακτορία, Αθήναι 1969
2) Γλωσσικός Άτλας της Κρήτης, Ηράκλειο 1988
3) Διάλεκτοι και ιδιώματα της Νέας Ελληνικής, 1994 (2η έκδοση) και 2008 (3η έκδοση)
4) Θέματα κρητικής διαλεκτολογίας, Αναδημοσίευση μελετών, Αθήνα 1997.
5) Γλώσσες και διάλεκτοι της Ευρώπης, Αθήνα 1998
6) Αντίστροφο Λεξικό της Κρητικής Διαλέκτου (Από την κοινή Νεοελληνική στο Κρητικό ιδίωμα), Αθήνα 2006. Αυτό το λεξικό είναι ουσιαστικά το πρώτο στο είδος του.
Έφυγε από τη ζωή στις 30 Νοεμβρίου 2020 αφήνοντας μεγάλο κενό στα Ελληνικά Γράμματα και ιδιαίτερα στην Κρήτη και στους φίλους που τον γνώρισαν ως αξιολάτρευτο άνθρωπο και σε όλους εμάς που τον γνωρίσαμε από το λαμπρό έργο του.
Αντίο Μανούσο Ριζιτάκη. Εμείς από τον Σύλλογό μας «Κρητών Λόγος» θα αφιερώσομε συνάντηση στην μνήμη σου. Αν και κάθε μέρα είσαι ζωντανός από τα βιβλία σου.
Στην αδελφή του Αργυρώ Κοντοσόπουλου εκφράζουμε τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια.
Για το Δ.Σ. του Συλλόγου Λογοτεχνών Συγγραφέων Ηρακλείου «Κρητών Λόγος»
Η πρόεδρος, Χαρούλα Τσικριτσή – Μπαρνιά
