Ποιος παλιός Αμαριώτης δεν ήξερε τον Χαρκιαδονικολή από το Μέρωνα;
Ο πρόθυμος άνθρωπος, που δεν έκλεινε ποτέ την πόρτα, σε όποιον είχε την ανάγκη του. Μόλις έκανε διάγνωση ο γιατρός, τα υπόλοιπα αναλάμβανε ο περίφημος αυτός πρακτικός, που έκανε θαύματα και σε ορθοπεδικά περιστατικά.
Ο εξαίρετος αυτός Αμαριώτης, εκτός από σπουδαίος πρακτικός, ήταν κι ένας ατρόμητος πολεμιστής. Κι αξίζει να τον γνωρίσουμε καλύτερα.
Γόνος ηρωικής οικογένειας
Ο Νικόλαος Θεοδωράκης, αυτό ήταν το όνομά του, ήταν γόνος μεγάλης οικογένειας πολέμαρχων από το Μέρωνα. Ο ένας πιο ονομαστός από τον άλλο.
Πατέρας του Νικολάου ήταν ο Κωνσταντίνος Θεοδωράκης, που ακουγόταν Χαρκιαδοκωνσταντής. Αυτός ήταν γνωστός σε όλο το νησί για τη γενναιότητά του. Έμελε όμως ο γιος του, που γεννήθηκε το 1891, να αναδειχθεί ανώτερος σε ανδραγαθίες και στρατιωτικές διακρίσεις.
Εθελοντής στο μέτωπο
Η έκρηξη του Βαλκανικού πολέμου έκανε την καρδιά του Νικολή, να σπαρταρίσει. Επιτέλους θα είχε την ευκαιρία να αποδείξει πως ήταν άξιος της γενιάς του. Περνούσαν οι μέρες και το πολυπόθητο μαντάτο δεν ερχόταν. Όταν τελικά δεν κάλεσαν την κλάση του, άστραψε και βρόντησε.
Μα τι περίμεναν επιτέλους; Και στο κάτω της γραφής, ποιος νοιαζόταν για τις αποφάσεις των μεγάλων, που χαμένοι στα άνετα γραφεία τους, δεν καταλάβαιναν το αγωνιστικό πάθος μερικών νεαρών, που «έβραζε» το αίμα τους.
Με αυτές τις σκέψεις ο νεαρός Θεοδωράκης, πηγαίνει, ασυγκράτητος, και κατατάσσεται εθελοντής στο σώμα του Γεωργίου Χατζηδάκη.
Και βρίσκεται στη Χίο, με δυο ακόμα σώματα των Γεωργίου Πέρου και Σταύρου Παττακού.
Οι άγριες μάχες δεν πτοούν το αγωνιστικό φρόνημα του νεαρού εθελοντή. Έβλεπε το θάνατο καταπρόσωπο κι όμως γινόταν πιο θαρραλέος.
Απερίγραπτές σε σφοδρότητα οι πολεμικές επιχειρήσεις, που ακολούθησαν την κατάληψη της πόλης, στα χωριά Αγίου Γεωργίου, Ελάτα και Λιθί. Η τελευταία ήταν και η πιο φονική. Εδώ χάνει τη ζωή του ο Πέρρος και δώδεκα διαλεχτά παλικάρια του.
Πεντακοσίαρχος επ’ ανδραγαθία
Ο Θεοδωράκης γίνεται θηρίο βλέποντας να χάνονται τέτοια παλικάρια. Ορμά χωρίς να το σκεφτεί στον τούρκο σημαιοφόρο, τον σκοτώνει, παίρνει τη σημαία και την παραδίδει στον αρχηγό του. Για το ανδραγάθημα αυτό του απονεμήθηκε ο βαθμός του πεντακοσιάρχου.
Οι επιτυχίες θωρακίζουν περισσότερο το ηθικό του Νικολή, αλλά δεν το παίρνει και πάνω του. Εξακολουθεί να δείχνει μια πειθαρχία και μια συνέπεια στις διαταγές των ανωτέρων του και μια ακατάβλητη αντοχή, που αποδείχτηκε θεία αρετή, στις άπειρες κακουχίες, στις εξαντλητικές πορείες και στις πολεμικές επιχειρήσεις που ακολούθησαν.
Ακολουθούν κι άλλες σκληρές μάχες, όπου ο Νικόλαος, έδειξε απαράμιλλο θάρρος ώστε να προκαλέσει το θαυμασμό των συμπολεμιστών και του αρχηγού του που τον προήγαγε στο βαθμό του οπλαρχηγού. Μετά τη θριαμβευτική νίκη στη Χίο και της παράδοσης 15.000 τουρκικού στρατού επανέρχεται στην Αθήνα και κατατάσσεται στο 3ον ανεξάρτητο τάγμα ευζώνων, γιατί στο μεταξύ είχε επιστρατευθεί η κλάση του. Αλλά και στον τακτικό στρατό θα αποδείξει τις ικανότητες και το μεγάλο θάρρος του.
Και πάλι στο μέτωπο
Λαμβάνει μέρος στην περίφημη μάχη του Σαρανταπόρου και μετά κατευθύνεται προς Μπιζάνι κι έπειτα Αργυρόκαστρο και Τεπελένι Βορείου Ηπείρου. Από το Τεπελένι μετά από κοπιαστική πορεία 17 ημερών, κατευθύνεται στη Γουμένιτσα Δυτικής Μακεδονίας όπου έμεινε μέχρι τις 16 Ιουνίου 1913. Στη συνέχεια παίρνει μέρος στις μάχες Μπαγιάλτσα, Κιλκίς, Λαχανά, Κρέανα Δοϊράνης. Και παίρνει το βαθμό του δεκανέα επ’ ανδραγαθία.
Ακολουθούν οι μάχες Κατσαμπά, Δάτσου, Πέτσοβο, Άνω Τζουμαγιά, όπου τραυματίστηκε. Αμέσως μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου νοσηλεύτηκε για ένα τρίμηνο κα μετά απολύθηκε.
Μα δεν χόρταινε ύπνο στο μαξιλάρι, νιώθοντας την πατρίδα να τον χρειάζεται.
Με την κηρυχθείσα νέα επιστράτευση πηγαίνει και κατατάσσεται στο 37ο Σύνταγμα Κρητών στη Δράμα. Διακρίνεται και πάλι για την αυτοθυσία και τον απαράμιλλο ηρωισμό του. Σε μια συμπλοκή φονεύει έναν επικίνδυνο Βούλγαρο κομιτατζή, φόβο και τρόμο των άμαχων ανθρώπων και παρασημοφορείται. Στη συνέχεια μεταφέρεται στα Χανιά όπου έμεινε μέχρι που απολύθηκε το 1916.
Και πάλι δεν ησυχάζει. Στη νέα επιστράτευση του 1917, αν και τραυματίας και μάλιστα δυο πολέμων, παρουσιάζεται και κατατάσσεται. Τον τοποθετούν στην επιτροπή στρατιωτικών επιτάξεων στη Λαμία. Εκεί έμεινε μέχρι το 1920 και απολύεται, μετά από νέα παρασημοφόρηση, λόγω εξαιρέτων υπηρεσιών στην πατρίδα.
Ανοίγει δικό του σπίτι
Αισθάνεται πως είναι πια καιρός να ξαποστάσει και να δημιουργήσει οικογένεια. Κάνει την καλύτερη επιλογή συζύγου κι αρχίζει να γεύεται τις χαρές της ζωής με τα παιδιά που έρχονται.
Είναι πια έτοιμος να προσφέρει σε άλλο τομέα, γιατί ο χαρισματικός αυτός άνθρωπος, προικίστηκε από τη φύση και με τη δωρεά του λαϊκού θεραπευτή, που έχει την ικανότητα να ανακουφίζει τον πάσχοντα συνάνθρωπο.
Αν και κατέχει τη βοτανική και την πρακτική ιατρική, αν και θεωρείται μοναδικός στην αποκατάσταση ορθοπεδικών προβλημάτων, ποτέ δεν πράττει εγωιστικά. Περιμένει τη γνωμάτευση ιατρού, παίρνει οδηγίες από αυτόν για κάθε περίπτωση και μετά αναλαμβάνει κάθε ασθενή μέχρι αποθεραπείας. Και χωρίς να ζητήσει καμιά ανταμοιβή. Ανάλωνε τη ζωή του κοντά σε κάθε συνάνθρωπο που τον χρειαζόταν, χωρίς ποτέ να παραπονεθεί για την ώρα, την ημέρα, τις καιρικές συνθήκες που τον καλούσαν να βοηθήσει.
Μάχη της Κρήτης -Αντίσταση
Το Μάη του 1941, είναι αρκετά μεγάλος στην ηλικία και τα τραύματα από τους πολέμους που συμμετείχε τον βασανίζουν ακόμα. Κι όμως μόλις μαθαίνει ότι πέφτουν στα κατωχώρια Γερμανοί αλεξιπτωτιστές δεν ακούει κανένα.
Δημιουργεί ένα μικρό εκστρατευτικό σώμα, από εθελοντές και βρίσκεται να πολεμά στην περιοχή μεταξύ Ρεθύμνου, Αλμπάνι Μετόχι και Πλατανέ.
Με την κατάληψη της Κρήτης, παραμένει σε πλήρη ετοιμότητα για τον αγώνα που ξέρει ότι δεν θα αργήσει. Και προσφέρει ανεκτίμητες υπηρεσίες στην Αντίσταση, με τις οδηγίες του Χρίστου Τζιφάκη, που τον ορίζει και ομαδάρχη στην περιφέρειά του.
Κι έπειτα, μόλις χάραξε η λευτεριά, ξαναγύρισε πιο δυναμικά στα ειρηνικά του έργα. Πέθανε το 1979, μένοντας ξακουστός για τις κοινωνικές του ευεργεσίες.
Από μια πληρέστατη νεκρολογία του Πολυζώη Σημαντήρα, που δημοσιεύτηκε λίγες μέρες μετά το θάνατο του ήρωα, πήραμε τα στοιχεία που μας βοήθησαν στο αφιέρωμά μας αυτό.
Ενα σημαντικο σημειωματαριο
Κάτι εξαιρετικά ενδιαφέρον που τον αφορά, βλέπουμε χρόνια αργότερα, κάνοντας μια τυχαία αναζήτηση στο διαδίκτυο.
Ο Νικόλαος Θεοδωράκης, αναφέρεται σε μια μελέτη για τα γιατροσόφια στην μεσαιωνική Κρήτη, που έκανε κάποια δρ Κλαρκ. Στοιχεία περιέχονται στο τεύχος του συνδέσμου Υποτρόφων του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Αλέξανδρος Ωνάσης» που υπογράφεται από τον Νίκο Ε. Δέγλερη (ψυχίατρο, διευθυντή ΨυχοΓηριατρικής Υπηρεσίας Πειραιά, ΕΚΨΥΕ και Κοινωνικού Ιατρείου Αlzheimer) και αναφέρει σχετικά:
«Το 1930, ο Κρης λαϊκός θεραπευτής Νικόλαος Κωνσταντίνος Θεοδωράκης (παρατσούκλι: Χαρκιαδονικολής), καταγόμενος από το χωριό Μέρωνας, καθαρόγραψε ένα φθαρμένο από τον χρόνο και τη χρήση σημειωματάριο με ιατρικές συνταγές. Τούτο το έπραξε κατόπιν παρακλήσεως του ηγουμένου Ιλαρίωνος της κοντινής Ι. Μονής Ασωμάτων, ενός φωτισμένου γέροντα, που είχε μονάσει επί ένα διάστημα στην Ι. Μονή Κουτλουμουσίου της Αθωνικής Πολιτείας.
Η δρ Clark αναλύει λεπτομερώς τις γνώσεις, τις εμπειρίες και τα συναισθηματικά βιώματα που απεκόμισε κατά την πολύχρονη παραμονή της στα χωριά της πεδιάδας του Αμαρίου, ευγνωμονούσα τους φιλόξενους κατοίκους για την ανιδιοτελή προσφορά τους στην έρευνά της.
Η δημώδης γλώσσα του κειμένου, ανάμεικτη με επιρροές από τα αρχαία ελληνικά, τα βυζαντινά, τα βενετσιάνικα, τα τουρκικά και τα αραβικά, ασκεί έντονη γοητεία στον αναγνώστη και αποδεικνύει την πολυεθνική βάση των συνταγών.
α) Όταν κλαίγη πολύ (το παιδίον)
…Έπαρε του ροδακινίου τα μέσα ταίς ψύχες κοπάνησον και με τον ζωμόν άλυφε τα χύλη του παιδίου.
β) Διά τον σεληνιασμόν
να τα καμης δακτιληδιον και βάλετο επάνο στον σεληνιασμένο και πλέον δεν τον πιάνει.
γ) Έτερον διά το σκουλαμέντο (γονόρροια)
…Έπαρε ένα αυγόν, τρυπησέ το. Άδειασέ το γέμισε το λάδι έπαρέ το πήγενε εις το λουτρόν κάθησε εις τα ζεστά μάρμαρα ύστερον βάλε τον καυλόν σου μέσα εις το αυγόν να σταθή και ευγένει όλη η ύλη.
δ) Διά τας πληγάς
…Έπαρε τρία οδόντια του αποθαμένου τραπεζήταις το ένα κοπάνησε τα ρούχα που θα βγάλουν το άλλο κάπνησε τα ρούχα που θα βάλουν και τάλο στα προσκεφαλά τους.
Το πόνημα της ερευνήτριας ολοκληρώνεται με εκτενές ευρετήριο ορυκτών υλών, ιχνοστοιχείων, φαρμακευτικών φυτών και ζωικών (απ)εκκριμάτων, που, συνδυαζόμενα υπό του «γιατράκου» (=πρακτικού γιατρού) κατόπιν συνταγογραφικών κατευθύνσεων του εγχειριδίου (ιατροσόφιο), συνθέτουν το θεραπευτικό σκεύασμα, περιλαμβανομένων και σαφών οδηγιών χρήσης.
Όπως τονίζει στον πρόλογο του βιβλίου ο καθηγητής Alain Touwaide (του Ινστιτούτου για τη Διαφύλαξη των Ιατρικών Παραδόσεων του Ιδρύματος Σμιθσόνιαν), η συμβολή της Patricia Ann Clark είναι «ένα διαχρονικό κλειδί στη διερεύνηση και κατανόηση των βυζαντινών ιατροσοφίων στο πλαίσιο του αναδυόμενου κλάδου της Εθνοφαρμακολογίας και της παγκόσμιας ιστορίας της λαϊκής θεραπευτικής».
Κρίναμε απαραίτητο να μεταφέρουμε αυτούσιο το άρθρο λόγω της σπουδαιότητάς του. Ακόμα και τις προσθήκες στην αγγλική για τη διευκόλυνση των ερευνητών εκείνων που θα ήθελαν να εμβαθύνουν στο θέμα.
Αυτός ήταν ο περίφημος Νικόλαος Θεοδωράκης, ο πατριώτης και ο λαϊκός θεραπευτής, που του οφείλουμε πολλά σαν τόπος και για την πατριωτική αλλά και για την κοινωνική δράση του, που ανακούφισε τόσους πονεμένους.
