Νικόλαος Ψαρουδάκης: Από τις ισχυρές φωνές του κοινοβουλίου

Συνεχίζουμε σήμερα την αναφορά μας στην οικογένεια Ψαρουδάκη από του Αποδούλου, ένα γερό δέντρο και πολύκλαδο.

Απόγονος της Καλλίτσας και συγκεκριμένα πρώτος της ανεψιός ήταν ο Αλέξανδρος Ψαράκης (1835-1905).

Διετέλεσε δάσκαλος στου Αποδούλου, πριν από την επανάσταση του 1866. Ήταν υπόδειγμα φιλομάθειας και ευσυνειδησίας. Αφού έμαθε τα πρώτα γράμματα στην περιοχή του έφυγε για τη Σύρο που εκεί θα μπορούσε να αποκτήσει εφόδια για να διδάξει.

Στην προσπάθειά του αυτή τον βοήθησε πολύ ο συνεπαρχιώτης του και μεγάλος πατριώτης Εμμανουήλ Βιβυλάκης. Από την αλληλογραφία τους μάλιστα έχουμε σπουδαίες πληροφορίες για την εκπαίδευση στην Κρήτη, αλλά και για την ψυχοσύνθεση του νεαρού τότε δασκάλου.

Αργότερα μας πληροφορεί γι’ αυτόν ο ζωγράφος Lear, o οποίος και τον ζωγράφισε και ο Tozer. Από τις σημειώσεις αυτές ξέρουμε ότι ο Αλέξανδρος Ψαράκης έφυγε για τη Μασαλία κοντά σε κάποιο του συγγενή και δεν άργησε να γίνει ένας επιτυχημένος και δραστήριος έμπορος.

Και να πάμε στον Γεώργιο Ψαρουδάκη. Γεννήθηκε στου Αποδούλου το 1872. Ήταν γιατρός, δήμαρχος, πληρεξούσιος βουλευτής κ.λ.π.

Αρχικά πήρε πτυχίο φιλολόγου από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και διορίστηκε στο Γυμνάσιο Νεαπόλεως Λασιθίου. Από τη μια η απόσταση, από την άλλη η έγνοια των γονιών του, υποχρέωσαν τον Γεώργιο να αλλάξει κατεύθυνση.

Συνέχισε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή αυτή τη φορά, πήρε πτυχίο το 1898 και άσκησε την ιατρική ως λειτούργημα με έδρα το χωριό του.

Ο λαμπρός χαρακτήρας του, η αρετή του να ξέρει πώς να προσεγγίζει τους ανθρώπους τον έκαναν δημοφιλέστατο. Σε βαθμό μάλιστα που ακόμα και οι πολιτικοί του αντίπαλοι τον σέβονταν και τον τιμούσαν.

Κάποιες πηγές αναφέρουν ότι μεταξύ των φίλων και θαυμαστών του ήταν και ο Ελευθέριος Βενιζέλος που τον τιμούσε με τη φιλία του.

Ο Γεώργιος Ψαρουδάκης ήταν συνήθως ο πρώτος σε ψήφους βουλευτής του Εθνικού κόμματος.

Συμμετείχε στους απελευθερωτικούς αγώνες του 1912-1913, ενώ ακόμα και κατά τη Γερμανική Κατοχή, παρά την ηλικία του πρόσφερε σημαντικές υπηρεσίες στην Αντίσταση.

Ήταν παντρεμένος με την Πελαγία το γένος Νικολάου Αποστολάκη από τα Σακτούρια, με την οποία απέκτησε πέντε παιδιά που καθένα από αυτά έγραψε τη δική του λαμπρή ιστορία.

Νικόλαος Ψαρουδάκης, σημαντικός ο ρόλος του στην πολιτική ζωή

Το Ρέθυμνο έχει να παρουσιάσει πολλούς αγωνιστές. Αρκετοί μάλιστα πέρασαν στο πάνθεον των μεγάλων προσωπικοτήτων διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο και στην πολιτική ζωή της χώρας.

Ο Νίκος Ψαρουδάκης ήταν ένας από αυτούς. Κι όσο γερνούν τα πολιτικά πάθη τώρα που κι οι ιδεολογίες δοκιμάζονται τόσο περισσότερο αναγνωρίζεται η αξία αυτού του μεγάλου ανδρός.

Ευτύχησα να τον γνωρίσω και να ζήσω τις στιγμές που σαν λάβα ηφαιστείου ξεχυνόταν από το λόγο του το αιώνιο κατηγορώ για κάθε μορφή τυραννίας.

Το φραγγέλιο δεν έλειπε από τη γραφή του όταν διαπίστωνε «φαρισαϊκές» πρακτικές που προκαλούσαν την βαθειά χριστιανική του αντίληψη.

Πολλά έχουν γραφτεί για τον υπέρμαχο αυτό της Δημοκρατίας.

Εκείνος όμως που τον σκιαγράφησε με απόλυτη επιτυχία στο βιβλίο του «Pax Judaika ή Παγκοσμιοποίηση» είναι ο επίσης ασυμβίβαστος και πολυγραφότατος Ρεθεμνιώτης συγγραφέας και αρθρογράφος κ. Μαρίνος Σπ. Γαλανάκης. Αυτός με βοήθησε να καταλάβω βαθύτατα το πνεύμα του μεγάλου επαναστάτη αρθρογράφου.

Με βασική πηγή λοιπόν αυτό το βιβλίο θα γνωρίσουμε σήμερα στους νεότερους τον σπουδαίο αγωνιστή Νίκο Ψαρουδάκη.

Ήταν το τέταρτο από τα εφτά παιδιά του Σταύρου και της Χρυσάνθης Ψαρουδάκη. Γεννήθηκε 26 Ιανουαρίου 1917 στο ιστορικό χωριό Αποδούλου.

Πρώτο σκαλοπάτι για την κατάκτηση της γνώσης ήταν το Δημοτικό Σχολείο του χωριού του.

Από μικρές στιγμές καθορίζεται η μελλοντική πορεία στη ζωή κάθε ανθρώπου. Μια από αυτές έζησε ο μικρός Νίκος μια μέρα που περιεργαζόταν το εικονοστάσι του σπιτιού. Όπως η ματιά του περιδιάβαινε τις εικόνες στάθηκε σ’ ένα παλιό δερμάτινο Τετραβάγγελο (έκδοση Βενετίας) πολύτιμη κληρονομιά του παππού ιερέα Εμμανουήλ Ψαρουδάκη. Άπλωσε το χέρι με κάποιο δέος και το πήρε στα χέρια του. Μια ευωδιά από κερί και λιβάνι απλώθηκε σαν ευλογία όσο γύριζε τις σελίδες. Ο θείος λόγος έγινε ελκυστικό κάλεσμα για το μικρό αναγνώστη του. Κι αυτός ανταποκρίθηκε με αφοσίωση κάνοντας καθημερινή συντροφιά του το ιερό βιβλίο.

Η έφεσή του στα γράμματα δεν άφησε αδιάφορο τον πατέρα του. Αποφάσισε παρά τις δυσκολίες της εποχής να δώσει στο παιδί του την ευκαιρία να σπουδάσει. Έτσι ο Νίκος βρέθηκε στο Γυμνάσιο Ρεθύμνου για δυο χρόνια και αμέσως μετά στο πεντατάξιο Διδασκαλείο που λειτουργούσε στο Ηράκλειο Κρήτης. Αποφοίτησε αριστούχος το 1936. Ήταν πια έτοιμος να διδάξει.

Την άνοιξη του 1937 διορίστηκε στο τότε διθέσιο Δημοτικό Σχολείο Φουρφουρά. Εκεί υπηρέτησε μέχρι τον Οκτώβριο του 1940 που επιστρατεύθηκε.

Η κατάρρευση του μετώπου και η συνθηκολόγηση τον βρήκε αποκλεισμένο κι αυτόν στην Αθήνα. Εκεί κατάφερε να τοποθετηθεί ως αποσπασμένος δάσκαλος στο δημοτικό σχολείο Κηφισιάς. Όπως ήταν επιλογή του μοίραζε τη μέρα του από την έδρα στα έδρανα της Νομικής Σχολής του πανεπιστημίου Αθηνών, που είχε εγγραφεί και φοιτούσε από το 1938. Ενώ είχε το πτυχίο της Νομικής από το 1944 έμεινε ακόμα δυο χρόνια στην οργανική του θέση δασκάλου. Αφού έκανε το υπόλοιπο της στρατιωτικής του θητείας στην Κόρινθο ξεκίνησε την καριέρα του στο ναό της Θέμιδας το 1947. Ασκούσε τη δικηγορία με επιτυχία μέχρι και το 1973 που συνταξιοδοτήθηκε.

Αρχίζει τον αγώνα

Οι τραυματικές εμπειρίες του εμφυλίου του δημιουργούν την ανάγκη της συγγραφής. Σαν άλλος «παπα Γιάνναρος» ξεκινά τον χριστιανικό του και πολιτικό αγώνα και το 1947 μας δίνει το πρώτο του βιβλίο «Χριστιανικό και Πολιτικό Μανιφέστο».

Οι σελίδες του βιβλίου είναι γεμάτες από πόνο ψυχής και έκκληση στους Έλληνες να ομονοήσουν. Η μεταπολεμική περίοδος είναι μια ακόμα δοκιμασία για τον Ελληνισμό που προσπαθεί να επιβιώσει σε μια εποχή που δεν υπάρχει ούτε φως ούτε κι ελπίδα για καλύτερες μέρες. Φυσικά, κάθε άλλο παρά εύκολο ήταν ένας νεαρός δικηγόρος να απευθύνεται με κρητικό, επαναστατικό πνεύμα στους Ιεράρχες και θεολόγους της εποχής, όπως και να τους τονίζει ότι ο τρόπος ερμηνείας του Ευαγγελίου δεν θίγει τα κακώς κείμενα στην ρίζα τους. «Διακήρυττε σθεναρά ότι ο ελληνικός λαός δεν είχε ανάγκη από το πολιτικό σύστημα του καπιταλισμού ούτε από τη θεωρία του μαρξισμού» σημειώνει ο κ. Μανώλης Μηλιαράκης, επίτιμος πρόεδρος του Κινήματος της Χριστιανικής Δημοκρατίας, συμπληρώνοντας: «Υπογράμμιζε ο Ψαρουδάκης ότι η πίστη όπως βιώθηκε από τους μάρτυρες μας και όπως διακηρύσσεται στα Ευαγγέλια και τα πατερικά κείμενα αποτελεί πηγή έμπνευσης για την επίλυση των προβλημάτων του ελληνικού λαού. Και αυτό που χρειαζόμαστε είναι η επανάσταση της αγάπης». «Αστοχριστιανισμό» είχε αποκαλέσει την κατεστημένη θεολογία της εποχής εκείνης ο Ψαρουδάκης, υπό την έννοια -όπως θυμάται σήμερα ο κ. Μηλιαράκης- ότι η θεολογία και ο άμβωνας της εποχής εκείνης «είχαν μετατρέψει τον χριστιανισμό σε ιδεολογικό χωροφύλακα και εκφραστή του αστικού κοινωνικού συστήματος, πράγμα που ήταν στον αντίποδα της χριστιανικής ανθρωπολογίας και του χριστιανικού κοινωνισμού».

Σταυροφόρος της ομόνοιας

Η φτώχεια που κυριαρχεί συμπορεύεται με κοινωνικές και πολιτικές αντιπαραθέσεις βαραίνοντας περισσότερο το κλίμα. Αυτό το τέλμα προσπαθεί ο Νίκος Ψαρουδάκης να κλείσει με τις ομιλίες που ξεκινά σε όλη την Ελλάδα. Σταυροφόρος της ειρήνης, της ομόνοιας και της αγάπης μιλά σε πλατείες, σε καφενεία, σε φιλικές συντροφιές. Ο κόσμος εύρισκε παρηγοριά στο λόγο του ασυμβίβαστου αγωνιστή.

Στις περιοδείες αυτές ήταν μεγάλος ο αριθμός των κληρικών που προσέρχονταν για να τον ακούσουν, αλλά και ονομαστοί Ιεράρχες όπως ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Κρήτης Τιμόθεος, έσπευδαν να επιδοκιμάσουν τη στάση του.

Η θερμή αυτή ανταπόκριση του κόσμου έπεισε το Νίκο να προχωρήσει στην ίδρυση του «Χριστιανικού Προοδευτικού Κόμματος» στα 1949. Η πραγματικότητα όμως σύντομα τον προσγείωσε. Ο λαός δεν ήταν έτοιμος να απαρνηθεί πολιτικά κατεστημένα και να κάνει νέες ιδεολογικές επιλογές.

Το 1952 εξέδωσε και κυκλοφόρησε το βιβλίο «Χριστιανική Επανάσταση και Ανθρώπινη Κοινωνία» με το οποίο δείχνει και δίνει στο λαό δρόμους διαφυγής από τα κοινωνικά αδιέξοδα.

Τον επόμενο χρόνο ιδρύει το κίνημα της «Χριστιανικής Δημοκρατίας» και κυκλοφορεί τη «Χριστιανική Δημοκρατία».

Η επιβολή της χούντας βρίσκει τη «Χριστιανική» καθ οδόν προς το τυπογραφείο. Καθώς ετοιμάζονταν η έκδοση του πασχαλιάτικου φύλλου, ανέλαβε δράση η επιτροπή λογοκρισίας. Το πρώτο πράγμα που απαίτησε ήταν το εξής: «Εάν θέλετε να βγάλετε εφημερίδα, θα γράφετε όσα σας λέμε εμείς». Ο Ψαρουδάκης, χωρίς να διστάσει, απάντησε : «Εάν θέλετε να γράφετε τις απόψεις σας τότε να βγάλετε τη δική σας εφημερίδα. Εμείς θα γράφουμε ελεύθερα τα δικά μας θέματα».

Όπως ήταν φυσικό για τα δεδομένα της εποχής το κίνημα πέρασε στην παρανομία και ανεστάλη υποχρεωτικά η έκδοση της εφημερίδας.

Τον Ιανουάριο του 1970 επανακυκλοφορεί η «Χριστιανική» με την άρση της προληπτικής λογοκρισίας. Η ΕΣΑ την μπλοκάρει σε κάθε ταχυδρομείο και τη στέλνει πίσω, μαζί με τους ταχυδρομικούς σάκους. Όταν δεν προλαβαίνει να τη μπλοκάρει πηγαίνει στα χωριά και τρομοκρατώντας περιπτερούχους και συνδρομητές, τις κατάσχει. Έτσι ξεκινά η επανέκδοση, με πωλήσεις οι οποίες πέφτουν από τα 40.000 στα 3.000 φύλλα. Διόλου όμως δεν εμποδίζει αυτό την ανάπτυξη της αντιστασιακής αρθρογραφίας.

Ιστορικά άρθρα

Ιστορικά υπήρξαν τα άρθρα του: «Για ποια δημοκρατία μιλάτε κ. Παπαδόπουλε;» με αφορμή το δημοψήφισμα της χούντας για τη βασιλεία.

«Έπεσε ο τύραννος να πέσει και η τυραννία», αμέσως μετά τον ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου και την ανατροπή του Παπαδόπουλου από τον Ιωαννίδη, με συνέπεια το κλείσιμο της «Χριστιανικής» από την ΕΣΑ και την εξορία του Ν. Ψαρουδάκη στη Γυάρο.

«Διαρκές το δικό σας έγκλημα κύριοι Αρεοπαγίτες», μετά την απόφαση του Αρείου Πάγου που χαρακτήριζε ως «στιγμιαίο» και όχι διαρκές το έγκλημα του πραξικοπήματος του 1967.

Το άρθρο (Ιούλιος 1975) αναφέρεται στην απόφαση του δικαστηρίου όσον αφορά την υπόθεση της δίκης των πραξικοπημάτων, με την οποία χαρακτηρίστηκε στιγμιαίο το έγκλημα και τιμωρήθηκαν με ελαφρύτερες ποινές οι πραξικοπηματίες.

Αυτό είχε συνέπεια την παραπομπή του σε δίκη με την κατηγορία της περιύβρισης Αρχής. Καταδικάστηκε με ποινή τριών μηνών, ωστόσο αυτή ήταν εξαγοράσιμη. Ο Ψαρουδάκης όμως αρνήθηκε να εξαγοράσει την ποινή, λέγοντας προς τον πρόεδρο: «Αποφασίσατε τη φυλάκιση μου, το εάν θα πληρώσω ή όχι είναι δικό μου θέμα. Εσείς με στέλνετε στη φυλακή, θα πάω, λοιπόν φυλακή!» Και πήγε στον Κορυδαλλό.

Εκείνη την περίοδο ολοκληρώνει την απόδοση του ευαγγελίου στη δημοτική γλώσσα, την οποία είχε ξεκινήσει στην Γυάρο, όπου είχε εξοριστεί για επτά μήνες το 1974.

Οι διώξεις δεν υποστέλλουν την αγωνιστικότητά του. Αντίθετα γίνεται μαχητικότερος.

Η δικτατορία του έδωσε και το έναυσμα να τεθεί από την εφημερίδα το θέμα δημοκρατία και χριστιανοί. Δεν μπορεί να είναι χριστιανισμός η ύπαρξη ενός καθεστώτος το οποίο καταπιέζει τους χριστιανούς, ενώ συγχρόνως κάποιοι Ιεράρχες αγκιστρώνονται με το καθεστώς.

Στη Μεταπολίτευση κυρίαρχο είναι το αίτημα, όπως αυτό εκφράζεται και με την αρθρογραφία της εφημερίδας, για αποκατάσταση της δημοκρατίας. Σε αυτό το πνεύμα εντάσσεται και η απόφαση του Ψαρουδάκη για συμπράξεις με άλλα κόμματα. Συνεργάζεται με το ΠΑΣΟΚ και εκλέγεται βουλευτής (1985-1989). Δραστηριοποιείται ως ανεξάρτητος και δίνει τις δικές του μάχες για τα θέματα που άπτονται της Εκκλησίας και της κοινωνίας. Η «Χριστιανική» δίνει τις μάχες της για θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά και για να αποκαλυφθεί ποιοι κρύβονταν πίσω από τη τραγωδία της Κύπρου. Συγχρόνως ο Ψαρουδάκης εκδίδει το βιβλίο του με αποκαλυπτικά ντοκουμέντα για το Κυπριακό, τα οποία περιλαμβάνονταν στον φάκελο της αρμόδιας επιτροπής της Βουλής, στην οποία συμμετείχε.

Σπουδαίο πράγματι το συγγραφικό του έργο.

Είχε συγγράψει δεκάδες βιβλία φιλοσοφικού, κοινωνικού και πολιτικού περιεχομένου. Είχε λάβει μέρος σε διεθνή συνέδρια υπέρ της Ειρήνης, υπέρ των λαϊκών εθνικοαπελευθερωτικών και αντιδικτατορικών κινημάτων, εναντίον του ρατσισμού και του διεθνούς σιωνισμού.

Στις 8 Ιουνίου 2006, τιμήθηκε από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος με την υψίστη διάκριση «Το Μεγαλόσταυρο του Αποστόλου Παύλου».

Ο Νίκος Ψαρουδάκης έγραψε τη δική του ιστορία μένοντας παράδειγμα συνέπειας πίστης και πράξης. Παράδειγμα ασυμβίβαστου και ανένδοτου αγωνιστή. Ήταν ο χριστιανός που επαναστάτησε για τη δημοκρατία!

Μια όμορφη οικογένεια

Ο μεγάλος αγωνιστής στάθηκε τυχερός στην επιλογή της συντρόφου του. Παντρεύτηκε το 1954 την Ελένη Τζωρτζάκη κι έζησαν ευτυχισμένοι μαζί. Η Μαρία και ο Σταύρος ήταν τα παιδιά τους που τους χάρισαν την περηφάνια κάθε καλού γονέα. Ευτυχώς δεν πρόλαβε να δοκιμάσει το πικρό ποτήρι από τον πρόωρο θάνατο της Μαρίας του, που ήταν ένας ακόμα κεραυνός για την χαρισματική γυναίκα του, την Ελένη.

Ο θάνατος τον βρήκε 23 του Οκτώβρη του 2006 και η κηδεία του έγινε δυο μέρες μετά στο χωριό του Αποδούλου.

Το αφιέρωμά μας στην οικογένεια Ψαρουδάκη συνεχίζεται.

Πηγές:

• Μαρίνου Σπ. Γαλανάκη: « Pax Judaika ή Παγκοσμιοποίηση» (Ρέθεμνος 2013)
• Σωτήρη Λέτσιου: Νίκος Ψαρουδάκης ο ασυμβίβαστος χριστιανός αγωνιστής» (άρθρο από την εφημερίδα «Ορθόδοξη Αλήθεια» 11ης Μαϊου 2016)
• Διάφορες αναφορές στο διαδίκτυο