Μπορεί να έχουν συμβεί κοσμογονικά γεγονότα σε μια κρίσιμη ιστορική περίοδο της χώρας μας. Αν όμως δεν υπάρχει κομματικό ή πολιτικό συμφέρον ούτε που πρόκειται να δουν το φως της ευρύτερης δημοσιότητας. Κάτι τέτοιο είδαμε πρόσφατα με αφορμή ένα γεγονός που εμείς λόγω Γιάννη Χαλκιαδάκη το ξέραμε από «πρώτο χέρι» και είχαμε κάνει σχετικές αναφορές στο παρελθόν και μάλιστα αρκετές φορές.
Πάνε πολλά χρόνια που ο ιδρυτής των «Ρεθεμνιώτικων Νέων» Γιάννης Χαλκιαδάκης, ερωτώμενος από μας για την αντιστασιακή του δράση είχε αναφερθεί στο γεγονός που είχε διαδραματιστεί στο Αγιασμάτσι παραμονές εορτασμού της Αρκαδικής Εθελοθυσίας.
Το ίδιο είχε αφηγηθεί και στο βιογράφο του Αντώνη Σανουδάκη και με δυο λόγια είναι το εξής:
Μια νύχτα στο Αγιασμάτσι
Νύχτα της 28ης Οκτωβρίου 1967 στο σπίτι του Γιώργη Ουρανού στο Αγιασμάτσι είχαν συγκεντρωθεί για σύσκεψη όλοι οι πυρήνες αντίστασης του νησιού. Ήταν δηλαδή εκτός από τον Γιάννη Χαλκιαδάκη και οι παπα-Πέτρος Γαβαλάς, Τηλέμαχος Πλεύρης, ο Γιώργης Ξυλούρης, ο Φοίβος Ιωαννίδης, ο γυμνασιάρχης Σταμαθιουδάκης, ο Μανόλης Σκουλάκης, ο Γ. Γιαννόπουλος.
Σκοπός της συνάθροισης ήταν ο σχεδιασμός δράσης με την ευκαιρία της άφιξης του βασιλιά Κωνσταντίνου και των Παπαδόπουλου, Παττακού, Μακαρέζου για να παραστούν στις εκδηλώσεις των Αρκαδίων. Η παράτολμη πρόταση ήταν είτε να τους απαγάγουν και από τον βασιλιά και να ζητήσουν να ορκίσει δημοκρατική κυβέρνηση είτε να τους σκοτώσουν.
Σύμφωνα με μετέπειτα αφήγηση των γεγονότων του παπα-Πέτρου Γαβαλά που του είχε δοθεί η προεδρία στη συνάντηση και λόγω σχήματος ήταν ο πρώτος που αντέδρασε στο ενδεχόμενο δολοφονίας τονίζοντας ότι δεν μπορεί να σκοτώσει Έλληνες όσο εθνικά ανάξιοι και αν ήταν.
Όπως θα γράψει αργότερα ο Γιώργος Ουρανός σε ένα ενδιαφέρον κείμενο που δημοσιεύτηκε στα «Ρεθεμνιώτικα Νέα», όλο αυτό ήταν σχέδιο της οργάνωσης Δ.Ε.Κ.Α. που είχε συσταθεί πολύ ενωρίς, μόλις ένα μήνα μετά την επιβολή της δικτατορίας. Δεν ήταν πολυάριθμη ομάδα για ευνόητους λόγους αλλά καθένας από τα μέλη του έκανε για περισσότερους.
Από το Ρέθυμνο, στους Πρωτεργάτες της οργάνωσης ήταν ο Γιώργης Ουρανός αργότερα πρόεδρος της Ένωσης Κιτροπαραγωγών Κρήτης που δεν είναι πια στη ζωή, ο Γιάννης Χαλκιαδάκης απόφοιτος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας και ιδρυτής των «Ρεθεμνιώτικων Νέων», ο Γιώργης Περάκης δικηγόρος και αργότερα βουλευτής του ΠΑΣΟΚ ο Μανούσος Σταμαθιουδάκης συνταξιούχος Γυμνασιάρχης 66 ετών που ήταν και ο μεγαλύτερος σε ηλικία από όλα τα μέλη της οργάνωσης.
Τελικά αυτό που αποφασίστηκε ήταν, ότι η οργάνωση με όλους τους ενόπλους θα έστηναν ενέδρα στη Δυτική πύλη του Αρκαδίου, θα συνελάμβαναν και θα απήγαγαν τον Βασιλιά κατά την έξοδό του από την εκκλησία μετά την δοξολογία και τον οποίο θα οδηγούσαν σε ασφαλές μέρος. Από εκεί θα τον εξανάγκαζαν με την απειλή των όπλων, να ορκίσει Δημοκρατική κυβέρνηση καταλύοντας την δικτατορία.
Όμως για κακή τους τύχη δύο ημέρες μετά την Παγκρήτια αυτή σύσκεψη, σε μια βομβιστική ενέργεια μελών της οργάνωσης στο Ηράκλειο, συνελήφθησαν από την Ασφάλεια Ηρακλείου τρεις από αυτούς, και στη συνέχεια ξεκίνησε πογκρόμ συλλήψεων. Σε λίγες ημέρες είχαν συλληφθεί όλα τα μέλη της οργάνωσης.
Στην αγροικία του στο Αγιασμάτσι αργά τη νύκτα της 7ης Νοεμβρίου μετά από συντονισμένη επιχείρηση της Ασφάλειας Ηρακλείου συνελήφθη και ο Γιώργης Ουρανός, η σύζυγός του Φωτεινή και ο πρωτανιψιός του Μανώλης Σταυρακάκης μαθητής του Γυμνασίου τότε, 16 χρόνων, ο οποίος εκείνη την περίοδο διέμενε μαζί τους.
Επίσης τότε βρέθηκαν και κατασχέθηκαν όλα τα όπλα τους, που ήταν κρυμμένα εκεί και όλοι μαζί το ίδιο βράδυ μεταφέρθηκαν στην Ασφάλεια Ηρακλείου.
Αμέσως ξεκίνησαν οι ανακρίσεις με τις γνωστές απάνθρωπες μεθόδους της χούντας. Με βάση την αναφορά της Ασφάλειας Ηρακλείου που φέρει ημερομηνία 22 Νοεμβρίου ’67 συντάχθηκε το παραπεμπτικό βούλευμα του Φρουράρχου Χανίων προς τον Βασιλικό Επίτροπο του Έκτακτου Στρατοδικείου Χανίων με ημερομηνία 29 Νοεμβρίου του ’67.
Ο Βασιλικός Επίτροπος ενεργών ως εισαγγελέας του Στρατοδικείου, συνέταξε το κατηγορητήριο με βάση τον Νόμο 509 του 1947 που είχε νομοθετηθεί στην έναρξη του Εμφυλίου πολέμου για τις διώξεις των Ελλήνων κομμουνιστών και «αντιφρονούντων» και τους ορίστηκε δίκη στις 13 Δεκεμβρίου ’67 με πολύ βαριές κατηγορίες για Εθνική προδοσία και σχεδιαζόμενη ένοπλον κατάλυσιν του πολιτεύματος.
Ωστόσο η πραγματική απόφαση για την σχεδιαζόμενη επίθεση των αγωνιστών και για την απαγωγή του Βασιλιά δεν έγινε γνωστή, και για τούτο δεν ματαιώθηκε η επίσκεψη του Βασιλιά στις εκδηλώσεις ούτε και η συμμετοχή στην κυβερνητική αποστολή του Αντιπροέδρου της χούντας Στυλιανού Παττακού.
Οι κατηγορίες με τις οποίες παραπέμφθηκαν, ήταν βαρύτατες και φυσικά οι ποινές θα ήταν εξ’ ίσου εξοντωτικές και για την τρομοκράτηση των υπόλοιπων αντιδρούντων Δημοκρατών πολιτών.
Όμως την ημέρα που θα ξεκινούσε η δίκη στις 13 Δεκεμβρίου, ξημερώματα, εκδηλώθηκε το Βασιλικό πραξικόπημα από τη Θεσσαλονίκη, όπου δημιουργήθηκε πολύ μεγάλη αναστάτωση στο στράτευμα και έτσι η δίκη αναβλήθηκε.
Η νέα δίκη για τους αγωνιστές της Δ.Ε.Κ.Α. ορίζεται για την 1η Φεβρουαρίου ’68. Πράγματι η δίκη ξεκινάει την 1η Φεβρουαρίου στο Έκτακτο Στρατοδικείο και τελειώνει στις 3 Φεβρουαρίου με την έκδοση της απόφασης.
Οι ποινές που επιβλήθηκαν στους 24 καταδικασθέντες αγωνιστές ήταν, από 11 χρόνια φυλάκιση για τον Φοίβο Ιωαννίδη, 5 χρόνια για τον Θανάση Σκουλά, 4 χρόνια για τον Γιώργη Ουρανό και τον Γιώργη Γιαννόπουλο, 3,5 χρόνια για τον Δημήτρη Ξυριτάκη, 2 χρόνια για τον Γιάννη Χαλκιαδάκη, τον Στρατή Μεσσήνη, τον Μανώλη Παπαιωάννου, και τον παπα-Πέτρο Γαβαλά και λιγότερα χρόνια για τους υπόλοιπους.
Όλοι οι καταδικασθέντες οδηγήθηκαν στις φυλακές. Άλλοι στην Ν. Αλικαρνασό άλλοι στην Αγυιά Χανίων, καθώς και σε άλλες φυλακές της χώρας όπου και εξέτισαν τις ποινές τους.
Η αντοχή που έδειξαν οι συλληφθέντες στα βασανιστήρια έσωσαν τους νεαρούς τότε Γιώργη Παπαδάκη νομάρχη αργότερα Ρεθύμνου και τον αδελφό του Μιχάλη που κρατούσαν «τσίλιες» εκείνο το μοιραίο βράδυ έξω από το σπίτι του θείου τους Ουρανογιώργη. Διαφορετικά όπως ομολογούν οι ίδιοι ούτε που θα έπαιρναν ποτέ δίπλωμα στην επιστήμη τους.
Όσο για τις εκδηλώσεις των Αρκαδίων έγιναν με μεγαλοπρέπεια και μάλιστα ήρθε και το βασιλικό ζεύγος Κωνσταντίνος και Άννα Μαρία, οι οποίοι μάλιστα εγκαινίασαν και το χώρο που βρίσκονται οι προτομές των ηρώων στο Μαυσωλείο.
Μόνο που όπως αναφέρεται σε ρεπορτάζ της «Κρητικής Επιθεώρησης» ήρθαν κατευθείαν στο Αρκάδι. Μάλλον για περισσότερη ασφάλεια άλλαξε την τελευταία στιγμή το πρόγραμμα.
Μια συγκλονιστική μαρτυρία Ανωγειανής
Για τα γεγονότα εκείνα ενδιαφέρουσα είναι και η μαρτυρία της Ζαφειρένιας Σκουλά, που εντοπίσαμε στην εφημερίδα ΑΝΩΓΗ στο σπίτι της οποίας στα Ανώγεια εύρισκαν καταφύγιο πολλά μέλη της οργάνωσης. Και αναφέρει σχετικά με μεγάλη γλαφυρότητα στις περιγραφές της.
«Όταν ήταν η γιορτή του Αρκαδίου το Νοέμβριο του 1967, ήρθε εδώ στο σπίτι μας ένας από τα Χανιά. Και έφερε τη πληροφορία ότι στον εορτασμό του Αρκαδίου θα κατεβούν από την Αθήνα ο Παττακός, ο Ιωαννίδης και ο βασιλιάς. Το ακούει αυτό όλη η ομάδα που κρυβόταν στο σπίτι μου και όλοι είπαν εδά είναι η ώρα μας να πάμε να τσι πιάσουμε να τσι εξολοθρεύσουμε. Εκεί όμως που κουβεντιάζανε ήταν μέσα ένας προδότης όπως εμάθαμε μετά και επήγε και είπε το σχέδιο αυτό και χάλασε η ιστορία. Ω τη παντέρμη τη προδοσία κακή που είναι! Αυτοί θελά τσι απαγάγουνε μα ο προδότης επήγε πιο μπροστά!
Τόσοι άνθρωποι που ήταν πάνω στον οντά και κάθε μέρα εμαγέρευγα για όλους. Κι έψηνα το κρέας και το βλέπανε το κρέας τα κοπέλια και εθαρρούσανε πως θέλα το φάνε! Και μετά από λίγο που το έβγαζα κρυφά απάνω να μου λένε τα κοπέλια «Ε, μα, το κρέας ίντα το κάμες;» και έλεγα πως επέρασε ο σκύλος και το έφαγε! Τα κοπέλια αν και μικρά ερωτούσανε, μα ποιοι είναι αυτοί και ίντα κάνουν εδώ κάθε βράδυ και τους έλεγα «Ρωτηχτάδες μωρέ είναι, από τα Βορίζια ήρθανε και χάνουν πρόβατα και τα ρωτούνε!» Μα τα κοπέλια δε μπορείς να τα κοροϊδέψεις εύκολα.
Δυο τρεις βραδιές επήγαινε ο άντρας μου και εξόμενε στση μάνας μου. Από εκεί τον πιάσανε. Κάποιος θα τον είδε και το πρόδωσε στσι χωροφύλακες και τον πιάσανε στο σπίτι τση μάνας μου στα Ανώγεια. Η μάνα μου ήταν εκεί και έμενε με τη θεία μου. Και επήγανε οι χωροφύλακες και τον έπιασαν και τον επήγαν στον σταθμό της χωροφυλακής επαέ στα Ανώγεια. Και μου μήνυσε ο άντρας μου να πάω δυο κουβέρτες κι ένα μαξιλάρι και του τα πήγα εκεί που τον κρατούσαν στα Ανώγεια.
Η είσοδος του Έλληνα δωσίλογου που υπέδειξε τον Γιάγκο Σκουλά
Μετά τον πήγανε στο Ηράκλειο. Μια μέρα τον εστέσανε μου έλεγε ο άντρας μου στη γραμμή και εμπήκε μέσα ένας «καλοθελητής» (σ.σ. εννοεί προδότης) που έδειχνε στσι Χουντικούς ποιοι έκαναν αγώνα. Σα τσι δωσίλογους τσι κατοχής! Και είχανε στη γραμμή τον άντρα μου και τον Λιόντα, τον Καλομοίρη. Ψηλός ο άντρας μου, κοντός ο Λιόντας. Και μπαίνει μέσα ο καλοθελητής και τον ρωτά ο διοικητής: «Ποιος ήταν από τσι δυο αυτούς στην οργάνωση;». Λέει αυτός: «Ο κοντός δεν ήτανε ο ψηλός ήτανε…». Τον ήξερε ο άντρας μου τον προδότη, εθαρρούσανε πως ήταν πατριώτης μα αυτός δεν ήτανε και τον πρόδωσε. Και έκανε και τον άντρα ο προδότης και εφώναζε του Γιάγκο: «Ίντα μωρέ θελά τόνε κάμεις το βασιλιά: Τα πρόβατά σου θέλα τόνε βάλεις να σου αρμέξει:» και έπιασε τον άντρα μου από τα μαλλιά και του τη παίζει και κολλά στο τοίχο. Ίντα θέλα κάμουνε: Μιλιά! Ούτε ο Λιόντας, ούτε ο Γιάγκος. Ίντα να κάμουνε έκεια μέσα, να αντισταθούνε: Αυτά τα μαρτύρια έκανε παιδί μου η Χούντα».
Ποιος να το περίμενε πως το γεγονός που κάποτε σε ανύποπτο χρόνο είχαμε αναφέρει, αφού το θέσαμε υπόψη του αυτόπτη μάρτυρα και παθόντα Γιάννη Χαλκιαδάκη και τότε είχε περιοριστεί στα δικά μας «χωρικά ύδατα», κάποια στιγμή θα γινόταν μείζον ζήτημα και θα κυριαρχούσε σε όλα τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα χάριν πολιτικής σκοπιμότητας.
Μια καταδικαστέα τακτική που προσβάλει την ιστορία και καλό θα είναι κάποτε να σταματήσει. Γιατί οι πράξεις ηρωισμού κάποιων παλικαριών και γυναικών με ψυχή λεονταριού όπως η Φωτεινή Ουρανού, που ο ιδρυτής μας αποκαλούσε «Δασκαλοχαρίκλεια», απαιτούν περισσότερο σεβασμό και αιώνια μνημόσυνη αναφορά για το πνεύμα της θυσίας και μόνο. Γιατί θα γελάνε οι επόμενες γενιές όταν θα διαπιστώνουν ότι «πουλάνε» μόνο οι πάσης εποχής Εφιάλτες και όχι τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα που προκάλεσαν και στοίχισαν βάσανο, αίμα και ζωή ακόμα.
Πολλές φορές αναφερόμαστε στο γεγονός αυτό με τον πρώην νομάρχη κ. Γιώργο Παπαδάκη. Μόνο ο Γιώργης Περάκης αρνείται να το συζητά σήμερα. Όπως κάνει άλλωστε για κάθε πτυχή της πολυσήμαντης αντιστασιακής του δράσης. Και ‘μεις το σεβόμαστε και ποτέ δεν δίνουμε συνέχεια.
Πηγές
Μαρτυρίες Γιάννη Χαλκιαδάκη, Γιώργη Παπαδάκη στην Εύα Λαδιά.
ΑΝΩΓΗ: Η συγκλονιστική αφήγηση μιας Ανωγειανής για τα χρόνια της χούντας.
Γιώργη Ουρανού: Ο αντιδικτατορικός αγώνας στην Κρήτη («Ρεθεμνιώτικα Νέα» Ιανουάριος 2018)
