«Ήταν εκεί με τα πολεμοφόδια να σκοτώσουνε αν δεν θέλαν να πουν οι γυναίκες που ‘ναι οι άντρες και που ‘ναι τα τουφέκια τωνε. Αλλά δεν μίλησε καμιά. Δεν είπε τίποτα». Η Πηνελόπη Κωστάκη-Γρυντάκη ήταν μικρό κορίτσι όταν οι Γερμανοί κύκλωσαν το χωριό της, την Καλή Συκιά Ρεθύμνου και έκαψαν γυναίκες ζωντανές, γιατί δεν μαρτυρούσαν τα κρησφύγετα των αντρών. Ογδόντα έξι ετών σήμερα, η Πηνελόπη είναι μια από τις επιζήσασες που εξιστορούν βιώματα που έμελλε να τις σημαδέψουν για πάντα στο ντοκιμαντέρ «Αλησμόνητα» των Γερμανίδων Barbara Englert και Leonie Englert για την Κατοχή στην Κρήτη.
Το ντοκιμαντέρ (πρωτότυπος γερμανικός τίτλος Εingebrannt) θα ταξιδεύει ολόκληρο το Σεπτέμβριο στην Κρήτη, σε πόλεις και μαρτυρικά χωριά.
Στο Ρέθυμνο θα παρουσιαστεί στο θέατρο Ερωφίλη στην Φορτέτζα την Τρίτη 11 Σεπτεμβρίου και ώρα 21:00) και στην συνέχεια: 12 Σεπτεμβρίου- Άγιοι Απόστολοι (Δημοτικό θέατρο 21:00), 14 Σεπτεμβρίου- Ηράκλειο (Πάρκο Γεωργιάδη 21:00), 23 Σεπτεμβρίου- Ανώγεια (Πλατεία Αρμί 21:00), 26 Σεπτεμβρίου- Καλή Συκιά (Αίθουσα του Συλλόγου 12:00), 28 Σεπτεμβρίου- Χανιά (Πνευματικό Κέντρο 21:00).
Όπως αναφέρεται σε σχετικό ενημερωτικό σημείωμα: Πολύ συχνά η παρουσία των γυναικών, οι συνεισφορές, οι φωνές, οι εμπειρίες τους αποσιωπώνται στην Ιστορία. Έτσι και οι γυναίκες στην Κρήτη, δεν εμφανίζονται σχεδόν καθόλου στην ιστοριογραφία, παρότι ήταν αυτές που αντιστάθηκαν πρώτες στη γερμανική κυριαρχία. Το ντοκιμαντέρ «Αλησμόνητα» αφηγείται την ιστορία της Κατοχής από την πλευρά των γυναικών, αναδεικνύοντας πτυχές που ελάχιστα έχουν ερευνηθεί.
Σε αλλεπάλληλα ταξίδια τους στην Κρήτη από την άνοιξη του 2016 ως το φθινόπωρο του 2018, οι σκηνοθέτριες Barbara Englert και Leonie Englert πήραν συνεντεύξεις από περισσότερες από 40 επιζήσασες της Κατοχής, ηλικίας σήμερα 80 έως 100 ετών.
Όπως σημειώνει η Leonie Englert: «Για μας είναι πολύ σημαντικό να μιλάμε για τα εγκλήματα πολέμου της γερμανικής Βέρμαχτ και των ταγμάτων SS που έγιναν στην Κρήτη πριν κατακλυστεί από Γερμανούς τουρίστες» και προσθέτει η Barbara Englert: «Μια προσπάθεια ν’ αγγίξουμε την Ιστορία».
Στο δίωρης διάρκειας ντοκιμαντέρ που προέκυψε από το πολύωρο υλικό εμφανίζονται είκοσι δύο από τις γυναίκες.
Με αμεσότητα και διαύγεια που συγκλονίζει, οι επιζήσασες εξιστορούν τις εκτελέσεις και το κάψιμο των χωριών, την ορφάνια, την πείνα, τα καταναγκαστικά έργα, τον εκτοπισμό, το φόβο που δεν έφυγε ποτέ από μέσα τους. Διηγούνται ακόμη τον καθημερινό αγώνα τους για επιβίωση, τις πράξεις αντίστασής τους κατά των Γερμανών, την αλληλεγγύη μεταξύ τους και θίγουν το ρόλο των δωσίλογων στις φρικαλεότητες που διέπραξαν οι Γερμανοί.
Τα μέρη στα οποία ταξίδεψαν οι δυο γερμανίδες σκηνοθέτριες και οι επιζήσασες που συνάντησαν είναι (με τη σειρά εμφάνισης): Κατίνα Σηφακάκη (Αθήνα), Ανθούλα Αντωνακάκη (Χανιά), Ζαχαρένια Ρενιέρη (Παλαιά Ρούματα), Ευαγγελία Πολιουδάκη (Ρέθυμνο), Ευαγγελία και Ελισάβετ Μυρσιλίδη (Ρέθυμνο), Μαρία Κάναβα (Μέρωνας), Αθηνά Ταταράκη (Γερακάρι), Θεοπίστη Βερδινάκη (Γερακάρι), Νινέτα Χειμωνάκη (Γερακάρι), Παγώνα Πετρακάκη (Αμάρι), Πηνελόπη Κωστάκη-Γρυντάκη (Καλή Συκιά), Ελένη Κωστάκη-Νικητάκη (Καλή Συκιά), Βασιλεία Νικητάκη-Ζουμπεράκη (Καλή Συκιά), Ευαγγελία Αλεβιζάκη-Κωστάκη (Καλή Συκιά), Μάρθα Παπαδάκη-Πετράκη (Καλή Συκιά), Ειρήνη Ανδρέου-Σκουλά (Ανώγεια), Ιωάννα Σκουλά (Ανώγεια), Μαρία Περβολαράκη (Βιάννος), Αναστασία Ραπτάκη-Μαγκουφάκη (Βιάννος), Ελπίδα Τσαγκανάκη (Αμιράς), Ρένα Μπαντουβά-Μελά (Ηράκλειο), Μαρία Μπαντουβά-Μαρκάκη (Ηράκλειο) και Δέσποινα Σκαλοχωρίτη (Ηράκλειο).
Τα όσα αφηγούνται οι γυναίκες αλλά κι όσα μένουν «αδιήγητα», αναβιώνουν με πολύ ιδιαίτερο τρόπο μέσα από σκηνές κουκλοθεάτρου που γυρίστηκαν στα μέρη που συνέβησαν τα γεγονότα. Τις κούκλες κατασκεύασε και εμψυχώνει η ομάδα κουκλοθεάτρου Φύρδην Μίγδην της Ζωής Βλάσση και Νατάσσας Ταπάκη από το Ρέθυμνο. Στην ταινία συνεργάζεται επίσης η κολεκτίβα φωτογράφων και εικονοληπτών Obscura Lab από το Ρέθυμνο.
Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζεται με τη μορφή περφόρμανς: Αποσπάσματα από το ποίημα «Κατάσταση Πολιορκίας» της Ρένας Χατζηδάκη απαγγέλλονται ζωντανά, οι οθόνες προβολής ανοίγουν και οι εικόνες πέφτουν πάνω στους θεατές.
Το ντοκιμαντέρ προβάλλεται με αγγλικούς υπότιτλους.
Η ταινία συγχρηματοδοτήθηκε μέσω του Crowdfunding-Initiative του Aventis Foundation και του Πολιτιστικού Ταμείου Frankfurt RheinMain. Έκανε πρεμιέρα τον περασμένο Ιανουάριο στην Φρανκφούρτη όπου γνώρισε θερμή υποδοχή από κοινό και Τύπο. Μεταξύ άλλων, το Journal Frankfurt έγραψε: «Δεν ακουγόταν ούτε ανάσα όταν οι εκατοντάχρονες επιζήσασες αφηγούνταν πώς ξεκίνησε η τυραννία, τότε που «οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές έπεφταν σαν βροχή από τα αεροπλάνα» ή όταν γινόταν ξεκάθαρο μέσα από τις ιστορίες τους ότι οι «Γερμανοί δεν είχαν μέσα τους ανθρώπου αίμα».
Διοργανωτές: be-frankfurt και Obscura Lab. Με την υποστήριξη του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών.
Με την ευγενική υποστήριξη: Kulturamt Frankfurt am Main, Stiftung Frauen in Europa, Rudolf Augstein Stiftung, Stiftung Citoyen, Sparda Bank.