Του ΝΙΚΟΛΑΟΥ Κ. ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΗ
Α. Στο νέο πόνημα του Μιχάλη Τρούλη με τον παραπάνω τίτλο: Η «επάνοδος» ως όρος επιτυχίας και ως θεωρία, επιβεβαιώνεται εδώ στην πράξη! Προσέχοντας τα κείμενα, τις εικόνες, τις υποσημειώσεις, εύκολα αναγνωρίζεις τη σημαντικότητα του «ξανά». Ας κοιτάξουμε λίγο το περιεχόμενο ξεκινώντας από την πρωτεύουσα, την… «παλλόμενη» καρδιά του Νομού. Πρώτα, ο επιβλητικός τόμος, η εμφάνιση, η επιμέλεια, η ευκρίνεια των εικόνων, η σύνθεση των χρωμάτων, προδιαθέτουν ευχάριστα.
Πρόνοια και στόχος του συγγραφέα η σφαιρική (global) ενημέρωση την οποία καταξιώνουν πυκνές αναφορές στην ανεξάντλητη διαχρονική ιστορία, τις «καμπές» και τα γεγονότα με έμφαση στις τέχνες ως την κατ’ εξοχή έκφραση του πολιτισμού.
Τα πλαίσια στα οποία κινείται ο «μηχανισμός» του βιβλίου είναι ευρύτερα και σε ικανό βαθμό περιεκτικά. Επιστρέφοντας στην Πολιτεία, οι κατατοπιστικοί χάρτες, το πλούσιο εικονογραφικό, οι συνθέσεις των χρωμάτων, τα περιγράμματα παραπέμπουν σε μια «κατ’ ουσίαν» ολιστική προσέγγιση. Μιας πόλης -φορέα- ειδικού ιστορικού βάρους, ήθους και ύφους των πολιτών και του πολιτισμού της. Στοιχεία του οποίου συγχωνεύτηκαν αλλάζοντας μορφές ή μένοντας αναλλοίωτα. Έργα τέχνης, χαράγματα και γλυπτά, σε θύρες και υπέρθυρα, κρήνες από μάρμαρο και πέτρα, ενταγμένα στην πολυδιάστατη και ενιαία τοπική παράδοση.
Όλα αυτά προάγουν σε αναζητήσεις περαιτέρω, δράσεις και αποδράσεις προς όμορους χώρους και χρόνους, παλαιούς και νεότερους. Θέματα προϊστορίας, αρχαιολογίας και τέχνης, κτιριακά, οχυρωματικά, μοναστηριακά, εκκλησιαστικά, κοινωνικά, πολιτικά, πολιτισμικά κ.ο.κ. Τα πάντα, χωρίς να παραθεωρείται κάτι, έρχονται στο φως απλά, παίρνοντας καθένα τη σειρά του, ακόμα και το καρναβάλι, αποκομίζεις την αίσθηση πληρότητας με ιεράρχηση των «επιμέρους» εξεταζόμενων θεμάτων.
Β. «Ξαναταξιδεύοντας» στις 4 επαρχίες, ακολουθείται ίδια μέθοδος χωρίς τίποτε κι εδώ να παραθεωρείται ως ασήμαντο.
Προτού η σύντομη παρουσίαση ακολουθήσει την πορεία του βιβλίου, μια γενική παρατήρηση ίσως να προσανατόλιζε ακριβέστερα αυτή την πορεία και κατανόηση. Ο συγγραφέας, ταξιδεύοντας στις επαρχίες, σε τόπους ανάπτυξης και παρακμής, αναβίωσης ή απονέκρωσης και εγκατάλειψης, απλά δεν «φωτογραφίζει» και δεν αρκείται σε ονοματολογία. Προχωρεί παραπέρα, εξετάζει, ελέγχει και αξιολογεί προβάλλοντας το ουσιώδες. Οι προτεραιότητες και οι προτιμήσεις είναι προφανείς και ως ένα βαθμό αυτονόητες. Η κατανομή της ύλης σε δυο κύρια μέρη, την πόλη και τη συναρτώμενη σ’ αυτήν ομώνυμη επαρχία αφενός και αφετέρου των τριών επαρχιών, θεωρείται επίσης αυτονόητη όπως και η ακολουθούμενη πορεία ανάπτυξης.
Συνοψίζοντας τις κύριες προτεραιότητες του βιβλίου, με αξιολογική σειρά, αναφέρονται:
- Η αποδιδόμενη σημασία και προβολή των μνημείων, αρχαίων και νεότερων. Κατ’ εξοχήν των ιερών Μονών και καταστάσεων όπως: κτίρια, ιστορία, αιτιολογία, κειμήλια, εσωτερικός βίος.
- Οι ενοριακοί Ναοί θεωρούμενοι και ως σημεία αναφοράς της κοινότητας και στοιχεία της τοπικής παράδοσης.
- Αρχαιολογικοί – παλαιοντολογικοί χώροι, σπήλαια, τάφοι, νεκροταφεία ευρήματα.
Σε κάθε περίπτωση, η τιθάσευση του σύνθετου και ογκωδέστατου υλικού, η ταξινόμηση και εξισορρόπηση πλειάδας ανισοτήτων, επιβραβεύονται με τη λαμπρή συνολική εμφάνιση του τόμου. Ο συγγραφέας, με νηφαλιότητα, ευθυκρισία και υπομονή αντιμετώπισε ορυμαγδό θεμάτων και σοβαρά εμπόδια, συχνά «πρόκριμα» ενός εντυπωσιακού αποτελέσματος. Και είναι βέβαιο ότι το προκείμενο έργο και ικανοποιεί και ευφραίνει: τον ενημερωμένο αναγνώστη, τον εραστή του ταξιδιού, τον επισκέπτη, τον απλό πολίτη, τον ξένο και τον άσχετο…